PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG
© 2017
64 a. Basa mangrupa sistem
Pangna basa disebut sistem nyaéta lantaran mangrupa beungkeutan dua unsur, tegesna unsur luar jeung unsur jero, wangun jeung eusi anu silih
léngképan dumasar kana aturan nu tangtu pikeun ngahontal hiji harti. Pangna disebutkeun hiji sistem, basa téh mibanda sifat sistématis tur sistemik. Disebut
sistématis, lantaran basa téh ngandung unsur-unsur anu puguh éntép seureuhna; ari disebut sistemik, lantaran basa téh mibanda pola atawa aturan
anu dumuk sarta bisa diprédiksidiramalkeun, saperti: aturan fonologi, tatabasa jeung semantik.
b. Basa téh sipatna arbitrér
Pangna basa disebut arbitrér, lantaran patalina lambang sora jeung obyékna euwéuh hubungan logis sakarepna, sakahayangna, manasuka pamakéna. Contona: kecap
imah dina basa Sunda anu hartina wawangun tempat pamatuhan, tempat betah bumétah; dina basa séjén mah diucapkeunana umah Jawa; rumah
MelayuIndonesia, baitun Arab, haus Jerman, house Inggris.
c. Basa mangrupa simbul
Pangna basa disebut simbul atawa lambang atawa tanda nyaéta lantaran basa téh mangrupa gambaran tina konsép pikiran langue jeung gambar tina sora
omongan parole. Basa mangrupa sistem tanda atawa lambang signe lingustique anu ngagambarkeun pikiran langue jeung omongan parolé.
Langue mangrupa pikiran aturan, rumus anu aya dina otak manusa, sifatna homogén tur rélatif anggér; parole mangrupa omongan runtuyan sora anu
kaluar tina baham, sistemna hétérogén tur rélatif robah.
d. Basa hal anu produktif
Pangna basa disebut produktif lantaran ari basa téh mangrupa sistem kognitif mikir anu diatur ku rumus-rumus anu unik tur bisa dimanipulasi ku panyaturna
sangkan bisa ngahasilkeun mangpirang-pirang omongan anu lobana tan wates wangén. Digunakeun ku panyaturna pikeun alat komunikasi jeung mekarkeun
élmu pangawéruh .
PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG
© 2017
65 e. Basa sipatna universal
Panga basa disebut universal nyaéta lantaran basa téh mibanda ciri-ciri umum anu dipiboga unggal basa, kayaning: yén basa téh dihasilkeun tina alat ucap manusa,
unggal basa miboga wangun jeung eusi, unggal basa bisa robah ti waktu ka waktu, unggal basa miboga fungsi anu tangtu di komunitas para panyaturna.
f. Basa téh mandiri unik
Unik ngandung harti has, mandiri, husus, atawa béda ti nu séjén. Ieu katerangan téh karasana patukang tonggong jeung katerangan yén basa téh
universal. Lamun kitu naon atuh nu saenya unik dina basa téh?
Anu dimaksud unik dina basa téh nyaéta yén unggal basa téh miboga sistim, adegan, jeung kandaga kecap séwang-séwangan anu has tur mandi sarta teu
kudu sarua jeung basa lianna. Malah anu jadi pangbéda hiji basa jeung basa séjénna pangpangna mah palebah kandaga kecap léksikon, ti dinya kakara
adeganana.
Ciri has anu dipibanda ku basa téh sipatna universal sakaligus unik. Upamana waé dina basa Sunda a
ya kecap panganteur anu ngandung harti “aspék inkoaktif” saperti jung nangtung, gék diuk, léos indit, jst. Ieu kecap téh teu bisa
ditarjamahkeun kana basa naon waé basa Indonésia upamana. Cicingna kecap anteuran aya di hareupeun jejer jeung caritaan pagawéan sarta mandiri
ngawakilan kecap pagawéan caritaan. Contona:
1 Jung kuring indit ka luar.; 2 Kuring jung indit ka luar.;
3 Géura jung atuh
g. Basa téh komunikatif
