Watesaning Perkawis Wosing Perkawis
10
Tembang Tengahan, Tembang Macapat, Parikan, Wangsasaha saha Geguritan. Saking andharan menika saged dipuntingali bilih geguritan menika kalebet salah
satunggaling karya sastra Jawi ingkang ngewrat basa pinathok. Saking
pamanggihipun Subalidinata
kalawau, lajeng
saged dipunmangertosi bilih ‘basa pinathok’ menika ingkang dipunsebat poezie
Walandi, poetry Inggris, puisi Indonesia, inggih menika minangka jinis saking karya sastra. Wondene individu utawi pribadhinipun karya sastra menika
wonten ing kasusastran Jawi dipunsebat geguritan utawi gedicht Walandi, poem Inggris, puisi Indonesia.
Andharan-andharan ing inggil menika ngengingi titi mulaning geguritan, awit saking menika taksih dereng cekap kangge mangertosi teges saking
geguritan. Langkung jangkep malih bilih dipunandharaken tegesipun geguritan saking para ahli, saengga saged mangertosi menapa teges saking geguritan.
Miturut Riffaterre ing Faruk, 2012 : 140-141, geguritan menika minangka sistem makna struktural. Tegesipun, sinaosa sampun nglampahi
maneka warni ewah-ewahan wonten ing gumiliring sajarah ingkang dangu, ananging geguritan tansah gadhah satunggal titikan ingkang wigati.
“Puisi mengekspresikan konsep-konsep dan benda-benda secara tidak langsung.
Sederhananya, puisi mengatakan satu hal dengan maksud hal lain’’ Riffaterre, 1978 : 1. Tegesipun, geguritan menika ngandharaken gagasan kanthi boten
langsung. Geguritan menika ngandharaken satunggal bab kanthi ancas ingkang sanes. Geguritan gadhah cara ngandharaken makna saha wosing geguritan kanthi
sinandi
11
Para tokoh kasusastran Jawi ugi gadhah pamanggih piyambak ngengingi tegesipun geguritan. Miturut Hadiwijana 1967 : 61, geguritan inggih menika.
“Geguritan iku golongané Sastra-èdi puisi tjengkok anjar, weḍaring rasa èdi, kelair basa kang laras-runtut karo èdining rasa, nanging ora
usah ketjentjang ing �ṭ ��
2
, wisahagan utawa ḍong-ḍing kang tetep
tinamtu. Béda banget karo sipating tembang matja-pat saha sakpanunggasaha
é.” Sarujuk kaliyan pamanggihipun Hadiwijana, Subalidinata 1994 : 45,
ngandharaken bilih “geguritan yaiku iketaning basa kang memper syair mula ana
sing ngarani syair Jawa gagrak anyar”. Subalidinata ngandharaken geguritan menika saking tembung gurita. Tembung gurita minangka ewah-ewahanipun
saking gerita. Tembung gerita menika lingganipun gita, tegesipun sekar utawi syair.
Tembung ingkang endah ugi saged dipunsekaraken kanthi swanten ingkang sae. Cakepan-cakepan ingkang karantam dipunsartani titi laras ugi saged
dipunsebat sekar. Ing kasusastran Jawi cakepan-cakepan ingkang kalebet sekar saged dipunperang dados kalih inggih menika sekar Jawa pinathok saha sekar
Jawa manasuka. Sekar Jawa pinathok wonten ingkang arupi kakawin, sekar gedhe, sekar tengahan, saha sekar macapat. Bilih sekar manasuka wonten ingkang
arupi sekar dolanan, langgam Jawa, saha sekar campursari. Bilih dipungayutaken kaliyan geguritan, sekar Jawi manasuka menika ugi gadhah tembung-tembung
ingkang endah saha ngemu raos pamenggalih panggurit ingkang sinandi. Bedanipun sekar dipunsartani titi laras saha swanten musik gamelan. Dados sekar
mliginipun sekar
campursari saged
dipunwastani geguritan
ingkang dipunsekaraken kanthi iringan musik gamelan.