Pangriptaning Campursari Karya Sastra Jawa
18
Miturut Riffaterre wonten ing buku Semiotics of Poetry dipunjlentrehaken wigatosipun tandha boten namung saking basa utawi teges denotatif, namung ugi
maknanipun basa saha swasana, pangertosan ingkang dipunjumbuhaken kaliyan tandha-tandha umpaminipun saking konvensi sastra ingkang awujud purwakanthi
saha makna seni. Wonten sekawan perangan ingkang wigatos ing metode semiotik, inggih
menika teges saking tembung ingkang dados beda, pamaosan heuristik saha hermeneutik, kata kunci, saha hipogram. Teges ingkang beda saged
dipunsababaken saking panganggening metafora saha metonemia. Sabab sanes saking teges ingkang beda inggih menika penyimpangan teges saking tandha.
Penyimpangan teges dipunsebabaken saking ambiguitas, kontradiksi, saha nonsense. Riffaterre wonten ing Pradopo, 1994: 98.
Miturut Pradopo 2012: 268, ngandharaken bilih maos kanthi heuristik inggih menika maos adhedhasar sistem semiotik tingkat sapisan, maksudipun
inggih maos adhedhasar konvensi basa Jawa. Langkung malih Pradopo 2012: 269, ngandharaken bilih wonten ing ngandharaken teges basanipun menawi prelu
susunan ukara kawalik kados dene susunan tata basa normatif utawi salimrahipun. Salajengipun dipunsukani wuwuhan, tembung panggandheng, ingkang dipunserat
wonten ing tandha kurung .... Tetembunganipun kawangsulaken kados dene wujud morfologi-nipun ingkang limrah. Saged ugi menawi kabetahaken, ukara ing
karya sastra menika dipunsukani seselan tembung, dasanama sinonim, lajeng kalebetaken wonten ing tandha kurung supados tegesipun langkung cetha.
19
Maos kanthi heuristik menika ancasipun kangge mangsulaken wujud karya sastra ingkang kasusun saking pada dados wujud gancaran utawi parafrase
kanthi tata basa ingkang limrah. Kangge misahaken antawisipun pada satunggal kaliyan satunggalipun panaliti migunakaken tandha , lajeng kangge misahaken
saben padanipun panaliti migunakaken tandha . Maos kanthi heuristik kangge mangertosi struktur karya sastra wonten ing wujud tata basa limrah. Ananging
bab menika dereng saged suka gegambaran ngengingi kados pundi makna saking geguritan kasebat. Pramila salajengipun mbetahaken maos kanthi hermeneutik
utawi retroaktif. Pradopo 2012:268, ngandharaken bilih maos kanthi hermeneutik inggih
menika ngambali maos kanthi nyukani tafsiran. Maos kanthi hermeneutik adhedhasar sistem semiotik tingkat kalih, inggih menika arupi pamaosan ingkang
adhedhasar konvensi sastra. Awit saking menika, karya sastra geguritan saged dipunpahami boten namung saking teges basanipun, ananging ugi makna
significance kasusastranipun. Pamaosan hermeneutik gamblangaken makna utawi gagasan ingkang wonten ing karya sastra. Pamaosan hermeneutik ugi babar
babagan penggalih saking panganggit kanthi ningali pamilihing basa, panganggening basa kiasan saha wosing karya sastra.
Wosing saking karya sastra saged dipunmangertosi kanthi ningali saha negesi makna cakepan saking karya sastra. Kangge mangertosi makna saking
cakepan karya sastra saged dipunanalisis kanthi analisis semiotik. Analisa utawi analisis utawi analysis asalipun saking tembung Yunani kuno analusis ingkang
ng gadhahi pangertosan ‘ngudari’. Analisis dipundamel saking kalih tembung,