PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG © 2016
86
Loba keneh cacandaran- candran s j nna tangtuna ogé patali jeung tempat
atawa wewengkona sewing-sewangan.
6. Candrasangkala
Candra sangkala mangrupa kecap kant tan. Candra Sansekerta hartina bulan, atawa nyebutan, nyebutan dedeg pangadeg satria tumali jeung
kasaktianana, jst LBSS, 1975 kaca 80; ari sangkala, hartina: bolong; sangkala bolong; lmu gaib pikeun nganyahokeun di mana ayana barang nu leungit.
Dina candra sangkala biasana ngagunakeun Taun Saka, 78 taun ganjorna jeung Taun Masehi; sawatara ta nurutkeun kapercayaan masarakat Saka t h
nya ta nu nyiptakeun aksara Cacarakan dumasar kana kajadian tarungna dua utusan ponggawa nu ngaran Dora jeung Ki Sembada. Duanana ogé palastra,
dina kajadian hartita, Aji Saka nulis kalimah “Hana caraka data sawala pada jayanya maga batanga” hartina aya dua utusan anu béda paham, sarua
papada kuat, nu ahirna palastra duanana.
Aji Saka t h sandiasma ti putra Raja Salihwarna ti India anu ngagém agama Syeik. Lahir ka alam dunya bédana 78 taun sar ng Kangjeng Nabi Isa, ku
lantaran kitu, mun urang rék ngitung taun maseha kudu ditambah 78 taun.
Conto: Panca Pandawa Ngémban Bumi 5
5 2 1
ta conto candasangka t h nuduhkeun waktu ngadegna Karajaan Pajajaran nya ta unina Panca Pandawa Ngémban Bumi, hartina Panca = 5, Pandawa =
5, Ngémban = 2, jeung Bumi = 1. Urutanana dibalikeun jadi 1255 Saka, lamun disaluyukeun kana taun Masehi jadi 1255 + 78 = 1333 Masehi. Jadi ngadegna
Karajaan Pajajaran t h taun 1333 Masehi. Kecap-kecap modél nu ditulis dilihur t h dipak patokan pikeun nangtukeun waktu, ari nyusun angka dina taun Saka
tibalik cara nu ditulis di luhur 5521 mun disalin kana cara ayeuna jadi 1255.
PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG © 2016
87 7. Caturangga
Caturangga mangrupa kecap kant tan nya ta asal tina kecap catur jeung turangga; catur hartina omongan, ari turangga hartina kuda; ku lantaran engang
ditungtung jeung engang nu mitina sarua, ngucapkeunana disinggét tina catur turangga jadi catur
angga. Hartina catur turangga saca harpiah nya ta omongan ngeunaan kuda.
Di lingkungan masakarat tradisional caturangga t h mangrupa lmu pangaw ruh anu patali jeung tanda-tanda atawa watekna kuda naha alus atawa
goréng pikeun dipiara, bakal nguntungkeun atawa ngarugikeun, bakal mawa kabagjaan atawa nyilakakeun, jst. Malah caturangga t h henteu ngan ukur
keur kana kuda wugkul, bisa kana keur kana hayam adu, puyuh atawa manuk titiran sagala Satjadibrata, 1946: 409. Dina itung-
itungan caturangga mak cara kieu: sri = 1, lungguh = 2, dunya = 3, lara = 4, jeung pati = 5 Kamus
Umum Basa Sunda, LBSS, 1975 kaca 84.
D. Kagiatan Diajar
Sar ngsena Sadérék nengetan pedaran Materi Diajar VII di luhur anu patali jeung “Ciri has basa Sunda”, kawasna Sadérék geus boga gambaran kalawan gémbleng, nya.
Mudah-mudahan we enya. Ari apal kana sakabéh pedaran mah asana pamolahan, tapi paling henteu, Sadérék bisa nyokot esensina baé tina éta pedaran téh.
Cing pék sebutkeun, naon waé esensi pedaran anu patali jeung ciri has basa Sunda téh? Tah éta nu ditaan ku Sadérék téh, pék cangkem. Mun geus
kacangkem ésénsina, najan henteu apal ogé dijamin Sadérék bakal bisa nerangkeun ka sing saha baé anu ngabutuhkeun, nya meureun lebah dieu mah
moal saha deui iwal ti murid-murid Sadérék.
Pikeun ngalegaan ambahan mat ri, taya salahna Sadérék tetelepék ka nu s j n, nu dianggap weruh tangtuna ogé. Ari macaan buku-buku boh anu aya patalina
jeung mat ri pedaran boh henteu, éta mangrupa kawajiban Sadérék pikeun ngadeudeul ajén-inajén kapr
of sian Sadérék salaku guru.
