Penanaman Pen n HASIL DAN PEMBAHASAN

Tabel 24. Pengaruh waktu bebas gulma terhadap hasil ubikayu. Jumlah bulan bebas gulma Hasil tha Awal MH Akhir MH 0 bulan control 2 bulan 3 bulan 4 bulan Petani 5,83 24,34 24,28 22,59 20,23 9,56 20,98 22,61 21,25 19,89 Sumber : Tonglum,et al. 2001. Pemeliharaan selanjutnya yang perlu diperhatikan adalah pembatasan tunas. Pada saat tanaman berumur 1 bulan dilakukan pemilihan tunas terbaik, tunas yang jelek dibuang sehingga tersisa dua tunas yang paling baik. Sementara itu, Pengendalian hama dan penyakit tidak perlu dilakukan karena sampai saat ini tanaman ubikayu tidak memerlukan pengendalian hama dan penyakit. Bila di lapangan diperlukan pengendalian hama penyakit, maka tindakan yang dilakukan sebagai berikut: Tungaukutu merah Tetranychus bimaculatus dikendalikan secara mekanik dengan memetik daun sakit pada pagi hari dan kemudian dibakar. Pengendalian secara kimiawi menggunakan akarisida. Kutu sisik hitam Parasaissetia nigra dan kutu sisik putih Anoidomytilus albus dikendalikan secara mekanis dengan mencabut dan membatasi tanaman sakit menggunakan bibit sehat. Pengendalian secara kimiawi menggunakan perlakuan stek insektisida seperti tiodicarb dan oxydemeton methil. Penyakit bakteri B. manihotis dan X. manihotis menyerang daun muda dan P. solanacearum menyerang bagian akar tanaman sehingga tanaman layu dan mati. Pengendalian dapat dilakukan menggunakan varietas tahanagak tahan. Penyakit lain adalah cendawan karat daun Cercospora sp, perusak batang Glomerell sp, dan perusak umbi Fusarium sp. Pengendalian dianjurkan menggunakan larutan belerang 5. Penyakit virus mosaik daun mengerting belum ada rekomendasi pengendaliannya. Tabel 24. P Juml m l lah b bu bu bu bu bu bu bu bu bu b bu bu bu bu b bu bu bu bu b b bu bu bu bu bu bu bu bu bu bu bu bu bu u bu b bu b bu bu bu bu bu u bu bu bu b b b bu bu b bu b bu bu bu u bu b bu u u bu bu u b u l l l l l l l l l l l 2

2 2

2 2

2 b

b b b b b b b b b bu bu b b bu bu bu bu bu bu b u b bu bu b b b bu b b b b b b b bu u b b b b bu bu bu bu u u b bu u u u b b l l l l

3 3

3 3 bu bu bu bu bu bu bu bu b b bu b bu bu bu bu bu b b b bu bu b b bu b b u bu bu b b b bu b bu b b b b bu bu b bu bu bu bu u u bu b bu b bu bu u bu bu b b b b u b b bu bu b bu u bu u bu u b b b u bu b b b b b b b b u b u b u b b b l 4

4 4

4 bu bu bu bu bu bu bu bu bu b b bu bu b bu bu bu b bu b b bu bu bu bu b bu bu bu bu bu u bu b bu bu b b b b b b bu u bu bu bu bu bu bu b b b b bu u bu b b bu b bu u b b bu u bu b b bu u bu b b bu b u b b b b b b b b u b b b bu b b bu bu b b b b l P P Pe Pe e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e ta ta ta ta ta ta ta ta ta t t t t t a t a t t t t a ta t t t t t t t ta ta t t t ta ta t t t a a t a ta ta a t a t t a a a a t t t t t t t t t t t t a n Sumb b er er r r r r r r r r r r r r r r r r : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : T P P P P P P P Pe P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P tunas. Pa Pa Pa Pa Pa Pa Pa Pa Pa a Pa Pa Pa a a a a Pa a a a Pa Pa a a Pa Pa a Pa a a a Pa a P Pa Pa a a Pa Pa a P a a Pa a a Pa a Pa a Pa Pa a a a a Pa P a a a a a Pa a a a a a a a Pa a a a Pa Pa a a a a a a a a a a a d d d d d d d d d d d yang j j j j el l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l ek ek ek e ek ek ek e e ek ek e e ek e ek ek ek ek ek e ek e e e e ek e e e e e e e e e ek k e e ek e e e e e ek e e ek e ek e e k k k k e e k k e e ek e e e Penge e en en n n n da da da da da da da da d d d d da da da d da d da d d da d d da d da da da da da da da da d da d d da da da da d da a d d d d da d da d d d d da da da d da da d d da d d d a d d d d d d d d d d d d d d d da d d a d l tanam m m ma n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n u u u u u u u u lapang g ga ga a a a a a a n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n sebaga a ai ai i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b e secara a a a m me m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m dibaka a a ar. P Para a s s s saiss secara a a a me bibit seh insekt t t t isida dan X X X X. ma akar ta ta t ta a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a na a na a a na a a a na na a a na a na na na na a a na na na na a na n a a na m m m mengg g gu gu gu gu gu u u u u u u u u u gu u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u na na na n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n daun Ce Ce Ce C Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce C Ce Ce C Ce Ce C Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce C C C Ce Ce e Ce Ce Ce C Ce Ce Ce Ce Ce Ce Ce C C Ce Ce Ce C C Ce C Ce e C C C C C C C Ce C Ce e C r Fusa a r ri ri ri ri r i ri ri ri i i i um um um um u m m um u m um u m m m m m m m m m m u m m m m m u Penya a ak ak ak ak ak ak ak k ak k k k ak k k k k ak k k ak k k ak k k k ak k k ak k ak k k k k ak k k ak k k k k k k k k k k k k k k ak k k k k k k k k k ak k k k k k k k k k k k k k k k k it it it it it it it it it it it it it it it it it it i i it it i i i it it i it it i it it it i i i i it it t t t it i it t it it t t it i t it t it t t it it t it t t i t i v v v

f. Panen

Waktu panen yang paling baik adalah pada saat kadar karbohidrat mencapai tingkat maksimal. Bobot umbi meningkat dengan bertambahnya umur panen, sedangkan kadar pati cenderung stabil pada umur 7-9 bulan. Hal ini menunjukan bahwa umur panen ubikayu fleksibel. Tim Prima Tani 2006 menganjurkan panen pada saat tanaman berumur 8-10 bulan dan dapat ditunda hingga berumur 12 bulan. Fleksibelitas umur panen tersebut memberi peluang petani melakukan pemanenan pada saat harga jual tinggi. Dalam kurun waktu 5 bulan tersebut panen 8-12 bulan dapat dilakukan pemanenan bila harga jual ubikayu naik karena tidak mungkin melakukan penyimpanan ubikayu di gudang penyimpanan seperti halnya tanaman pangan lainnya. Selain itu, pembeli biasanya akan membeli ubikayu dalam bentuk segar yang umurnya tidak lebih dari 2x24 jam dari saat panen.

5.1.5 Potensi Ubi kayu Untuk Bioetanol

Hasil kajian Universitas Lampung Taharuddin et al. 2007 menyebutkan bahwa konversi ubi kayu menjadi etanol adalah sebesar 166,6 literton, atau 1 liter bioetanol memerlukan 6,5 kg ubi kayu, produksi ubi kayu 7.288.930 ton dihasilkan Provinsi Lampung pada tahun 2008, dengan luas lahan 298.828 Ha, produktifitas per ha 24,48 Ton. yang dihasilkan Provinsi Lampung pada tahun 2008, apabila 50 atau sebesar 3.644.465 ton dikonversi menjadi etanol, maka akan diperoleh etanol sebanyak 564.892.075 liter. Kebutuhan untuk industri yang berbahan baku ubi kayu di Provinsi Lampung dapat di lihat pada Tabel 25. Berdasarkan Tabel 25 maka terjadi kekurangan bahan baku sebanyak 91.070 ton, kekurangan ubi kayu untuk saat ini di pasok dari daerah Sumatra Selatan, Jambi dan Bengkulu.

f. Pan n

n nen Wa menca a a apai panen n n n, sed menun n nj nj nj nj nj nj nj nj nj j nj nj nj nj nj nj nj j j nj nj nj nj nj nj j j nj j j nj nj nj j nj j j nj nj j j nj j nj nj nj j j j j nj nj j nj j n nj nj nj n nj j nj j nj j j uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk k uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk k k uk uk uk uk k uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk u uk uk uk uk uk uk k uk uk uk k uk uk u uk uk uk uk k k uk k k k uk uk k a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a menga a an an n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n ju ju ju ju u ju ju j ju ju ju ju u ju j j j j ju ju ju ju u ju j ju u u u j ju ju u u j j u u j j ju ju u u u u u ju ju ju u j j j r hingga a a a b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b e e e e e er e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e melak k ku ku u u u u ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka k ka k k k ka k ka ka k k k k ka k k k k k k k ka ka ka ka ka k k k ka ka ka k k ka a ka ka ka ka k k ka ka k k ka ka ka k ka ka a ka k ka k k a k k ka k k k ka k ka a k k k ka a k ka k k a k ka a a a k k k a a a k k a k ka a k ka k a a n terseb b b b ut ut t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t naik k k k k k ar ar ar ar ar ar ar ar ar ar ar a ar r r ar a ar a a ar r r r a a a a a a a ar r ar r ar a a a ar r r ar a a a ar r r ar a r r a ar r a a r a a a r a a a r ar a a a e e e e e e e penyim m mp mp mp mp p p p p p mp p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p a an a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a akan m m m m m m m em em em em em em em em em em m em m em em m em em em em em em e em em e e e e em em em em em em e em em em em m em e m e e m em m e em em e m m m e e em e e e e e m m m e m em em e em e e m e m e e e e m e m m e dari sa a aa aa a a a a a a t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t p p p p p p p p p

5.1.5 Po

Po Po Po P P Po P Po P P Po Po Po P P Po Po P o Po Po P P P P P P P P P P P P P P Po P P P P Po P P P P Po P P P P Po P P Po P P Po P P P P Po P P P P P P P P Po Po P o Po o P Po P o o P P P P P P P P P P P P P P P P P P t Ha Ha Ha H H H H H H H H H H H H Ha H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H Ha H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H bahwa a a a ko k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k bioeta a a ano no no o o o o o o o o o no o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l m Provin n n nsi L ha 24, , , ,48 T sebesa a a ar 3 sebany y y yak 5 Ke dapat di li baku seba Sumat t tr tr r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S