Tabel 24. Pengaruh waktu bebas gulma terhadap hasil ubikayu.
Jumlah bulan bebas gulma Hasil tha
Awal MH Akhir MH
0 bulan control 2 bulan
3 bulan 4 bulan
Petani 5,83
24,34 24,28
22,59 20,23
9,56 20,98
22,61 21,25
19,89 Sumber : Tonglum,et al. 2001.
Pemeliharaan selanjutnya yang perlu diperhatikan adalah pembatasan tunas. Pada saat tanaman berumur 1 bulan dilakukan pemilihan tunas terbaik, tunas
yang jelek dibuang sehingga tersisa dua tunas yang paling baik. Sementara itu, Pengendalian hama dan penyakit tidak perlu dilakukan karena sampai saat ini
tanaman ubikayu tidak memerlukan pengendalian hama dan penyakit. Bila di lapangan diperlukan pengendalian hama penyakit, maka tindakan yang dilakukan
sebagai berikut: Tungaukutu merah Tetranychus bimaculatus dikendalikan
secara mekanik dengan memetik daun sakit pada pagi hari dan kemudian dibakar. Pengendalian secara kimiawi menggunakan akarisida. Kutu sisik hitam
Parasaissetia nigra dan kutu sisik putih Anoidomytilus albus dikendalikan secara mekanis dengan mencabut dan membatasi tanaman sakit menggunakan
bibit sehat. Pengendalian secara kimiawi menggunakan perlakuan stek insektisida seperti tiodicarb dan oxydemeton methil. Penyakit bakteri B. manihotis
dan X. manihotis menyerang daun muda dan P. solanacearum menyerang bagian akar tanaman sehingga tanaman layu dan mati. Pengendalian dapat dilakukan
menggunakan varietas tahanagak tahan. Penyakit lain adalah cendawan karat daun Cercospora sp, perusak batang Glomerell sp, dan perusak umbi
Fusarium sp. Pengendalian dianjurkan menggunakan larutan belerang 5. Penyakit virus mosaik daun mengerting belum ada rekomendasi pengendaliannya.
Tabel 24. P
Juml m
l lah b
bu bu
bu bu
bu bu
bu bu
bu b
bu bu
bu bu
b bu
bu bu
bu b
b bu
bu bu
bu bu
bu bu
bu bu
bu bu
bu bu
u bu
b bu
b bu
bu bu
bu bu
u bu
bu bu
b b
b bu
bu b
bu b
bu bu
bu u
bu b
bu u
u bu
bu u
b u
l l
l l
l l
l l
l l
l 2
2 2
2 2
2 b
b b
b b
b b
b b
b bu
bu b
b bu
bu bu
bu bu
bu b
u b
bu bu
b b
b bu
b b
b b
b b
b bu
u b
b b
b bu
bu bu
bu u
u b
bu u
u u
b b
l l
l l
3 3
3 3 bu
bu bu
bu bu
bu bu
bu b
b bu
b bu
bu bu
bu bu
b b
b bu
bu b
b bu
b b
u bu
bu b
b b
bu b
bu b
b b
b bu
bu b
bu bu
bu bu
u u
bu b
bu b
bu bu
u bu
bu b
b b
b u
b b
bu bu
b bu
u bu
u bu
u b
b b
u bu
b b
b b
b b
b b
u b
u b
u b
b b
l 4
4 4
4 bu
bu bu
bu bu
bu bu
bu bu
b b
bu bu
b bu
bu bu
b bu
b b
bu bu
bu bu
b bu
bu bu
bu bu
u bu
b bu
bu b
b b
b b
b bu
u bu
bu bu
bu bu
bu b
b b
b bu
u bu
b b
bu b
bu u
b b
bu u
bu b
b bu
u bu
b b
bu b
u b
b b
b b
b b
b u
b b
b bu
b b
bu bu
b b
b b
l P
P Pe
Pe e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta ta
t t
t t
t a
t a
t t
t t
a ta
t t
t t
t t
t ta
ta t
t t
ta ta
t t
t a
a t
a ta
ta a
t a
t t
a a
a a
t t
t t
t t
t t
t t
t t
a n
Sumb b
er er
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: :
: T
P P
P P
P P
P Pe
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P tunas.
Pa Pa
Pa Pa
Pa Pa
Pa Pa
Pa a
Pa Pa
Pa a
a a
a Pa
a a
a Pa
Pa a
a Pa
Pa a
Pa a
a a
Pa a
P Pa
Pa a
a Pa
Pa a
P a
a Pa
a a
Pa a
Pa a
Pa Pa
a a
a a
Pa P
a a
a a
a Pa
a a
a a
a a
a Pa
a a
a Pa
Pa a
a a
a a
a a
a a
a a
d d
d d
d d
d d
d d
d yang j
j j
j el
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
ek ek
ek e
ek ek
ek e
e ek
ek e
e ek
e ek
ek ek
ek ek
e ek
e e
e e
ek e
e e
e e
e e
e e
ek k
e e
ek e
e e
e e
ek e
e ek
e ek
e e
k k
k k
e e
k k
e e
ek e
e e
Penge e
en en
n n
n da
da da
da da
da da
da d
d d
d da
da da
d da
d da
d d
da d
d da
d da
da da
da da
da da
da d
da d
d da
da da
da d
da a
d d
d d
da d
da d
d d
d da
da da
d da
da d
d da
d d
d a
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d da
d d
a d
l tanam
m m
ma n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n u
u u
u u
u u
u lapang
g ga
ga a
a a
a a
a n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n sebaga
a ai
ai i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b e
secara a
a a
m me
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
dibaka a
a ar. P
Para a
s s
s saiss
secara a
a a me
bibit seh
insekt t
t t
isida dan X
X X
X. ma akar
ta ta
t ta
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
na a
na a
a na
a a
a na
na a
a na
a na
na na
na a
a na
na na
na a
na n
a a
na m
m m
mengg g
gu gu
gu gu
gu u
u u
u u
u u
u u
gu u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u na
na na
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
daun Ce
Ce Ce
C Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce C
Ce Ce
C Ce
Ce C
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
C C
C Ce
Ce e
Ce Ce
Ce C
Ce Ce
Ce Ce
Ce Ce
Ce C
C Ce
Ce Ce
C C
Ce C
Ce e
C C
C C
C C
C Ce
C Ce
e C
r Fusa
a r
ri ri
ri ri
r i
ri ri
ri i
i i
um um
um um
u m
m um
u m
um u
m m
m m
m m
m m
m m
u m
m m
m m
u Penya
a ak
ak ak
ak ak
ak ak
k ak
k k
k ak
k k
k k
ak k
k ak
k k
ak k
k k
ak k
k ak
k ak
k k
k k
ak k
k ak
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
ak k
k k
k k
k k
k k
ak k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k it
it it
it it
it it
it it
it it
it it
it it
it it
it i
i it
it i
i i
it it
i it
it i
it it
it i
i i
i it
it t
t t
it i
it t
it it
t t
it i
t it
t it
t t
it it
t it
t t
i t
i v
v v
f. Panen
Waktu panen yang paling baik adalah pada saat kadar karbohidrat mencapai tingkat maksimal. Bobot umbi meningkat dengan bertambahnya umur
panen, sedangkan kadar pati cenderung stabil pada umur 7-9 bulan. Hal ini
menunjukan bahwa umur panen ubikayu fleksibel. Tim Prima Tani 2006 menganjurkan panen pada saat
tanaman berumur 8-10 bulan dan dapat ditunda hingga berumur 12 bulan. Fleksibelitas umur panen tersebut memberi peluang petani
melakukan pemanenan pada saat harga jual tinggi. Dalam kurun waktu 5 bulan tersebut panen 8-12 bulan dapat dilakukan pemanenan bila harga jual ubikayu
naik karena tidak mungkin melakukan penyimpanan ubikayu
di gudang penyimpanan seperti halnya tanaman pangan lainnya. Selain itu, pembeli biasanya
akan membeli ubikayu dalam bentuk segar yang umurnya tidak lebih dari 2x24 jam dari saat panen.
5.1.5 Potensi Ubi kayu Untuk Bioetanol
Hasil kajian Universitas Lampung Taharuddin et al. 2007 menyebutkan bahwa konversi ubi kayu menjadi etanol adalah sebesar 166,6 literton, atau 1 liter
bioetanol memerlukan 6,5 kg ubi kayu, produksi ubi kayu 7.288.930 ton dihasilkan Provinsi Lampung pada tahun 2008, dengan luas lahan 298.828 Ha, produktifitas per
ha 24,48 Ton. yang dihasilkan Provinsi Lampung pada tahun 2008, apabila 50 atau sebesar 3.644.465 ton dikonversi menjadi etanol, maka akan diperoleh etanol
sebanyak 564.892.075 liter. Kebutuhan untuk industri yang berbahan baku ubi kayu di Provinsi Lampung
dapat di lihat pada Tabel 25. Berdasarkan Tabel 25 maka terjadi kekurangan bahan baku sebanyak 91.070 ton, kekurangan ubi kayu untuk saat ini di pasok dari daerah
Sumatra Selatan, Jambi dan Bengkulu.
f. Pan n
n nen
Wa menca
a a
apai panen
n n
n, sed menun
n nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
j nj
nj nj
nj nj
nj nj
j j
nj nj
nj nj
nj nj
j j
nj j
j nj
nj nj
j nj
j j
nj nj
j j
nj j
nj nj
nj j
j j
j nj
nj j
nj j
n nj
nj nj
n nj
j nj
j nj
j j
uk uk
uk uk
uk uk
uk uk
uk uk
uk uk
uk uk
k uk
uk uk
uk uk
uk uk
uk uk
uk uk
k k
uk uk
uk uk
k uk
uk uk
uk uk
uk uk
uk uk
uk u
uk uk
uk uk
uk uk
k uk
uk uk
k uk
uk u
uk uk
uk uk
k k
uk k
k k
uk uk
k a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
menga a
an an
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n ju
ju ju
ju u
ju ju
j ju
ju ju
ju u
ju j
j j
j ju
ju ju
ju u
ju j
ju u
u u
j ju
ju u
u j
j u
u j
j ju
ju u
u u
u u
ju ju
ju u
j j
j r
hingga a
a a b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
e e
e e
e er
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e melak
k ku
ku u
u u
u ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
k ka
k k
k ka
k ka
ka k
k k
k ka
k k
k k
k k
k ka
ka ka
ka ka
k k
k ka
ka ka
k k
ka a
ka ka
ka ka
k k
ka ka
k k
ka ka
ka k
ka ka
a ka
k ka
k k
a k
k ka
k k
k ka
k ka
a k
k k
ka a
k ka
k k
a k
ka a
a a
k k
k a
a a
k k
a k
ka a
k ka
k a
a n
terseb b
b b
ut ut
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t naik
k k
k k
k ar
ar ar
ar ar
ar ar
ar ar
ar ar
a ar
r r
ar a
ar a
a ar
r r
r a
a a
a a
a a
ar r
ar r
ar a
a a
ar r
r ar
a a
a ar
r r
ar a
r r
a ar
r a
a r
a a
a r
a a
a r
ar a
a a
e e
e e
e e
e penyim
m mp
mp mp
mp p
p p
p p
mp p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
a an
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a akan m
m m
m m
m m
em em
em em
em em
em em
em em
m em
m em
em m
em em
em em
em em
e em
em e
e e
e em
em em
em em
em e
em em
em em
m em
e m
e e
m em
m e
em em
e m
m m
e e
em e
e e
e e
m m
m e
m em
em e
em e
e m
e m
e e
e e
m e
m m
e dari sa
a aa
aa a
a a
a a
a t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t p
p p
p p
p p
p p
5.1.5 Po
Po Po
Po P
P Po
P Po
P P
Po Po
Po P
P Po
Po P
o Po
Po P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P Po
P P
P P
Po P
P P
P Po
P P
P P
Po P
P Po
P P
Po P
P P
P Po
P P
P P
P P
P P
Po Po
P o
Po o
P Po
P o
o P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P t
Ha Ha
Ha H
H H
H H
H H
H H
H H
H Ha
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
Ha H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H H
H bahwa
a a
a ko k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
bioeta a
a ano
no no
o o
o o
o o
o o
o no
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
m Provin
n n
nsi L ha 24,
, ,
,48 T sebesa
a a
ar 3 sebany
y y
yak 5 Ke
dapat di li
baku seba
Sumat t
tr tr
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S