Pem m HASIL DAN PEMBAHASAN

f. Panen

Waktu panen yang paling baik adalah pada saat kadar karbohidrat mencapai tingkat maksimal. Bobot umbi meningkat dengan bertambahnya umur panen, sedangkan kadar pati cenderung stabil pada umur 7-9 bulan. Hal ini menunjukan bahwa umur panen ubikayu fleksibel. Tim Prima Tani 2006 menganjurkan panen pada saat tanaman berumur 8-10 bulan dan dapat ditunda hingga berumur 12 bulan. Fleksibelitas umur panen tersebut memberi peluang petani melakukan pemanenan pada saat harga jual tinggi. Dalam kurun waktu 5 bulan tersebut panen 8-12 bulan dapat dilakukan pemanenan bila harga jual ubikayu naik karena tidak mungkin melakukan penyimpanan ubikayu di gudang penyimpanan seperti halnya tanaman pangan lainnya. Selain itu, pembeli biasanya akan membeli ubikayu dalam bentuk segar yang umurnya tidak lebih dari 2x24 jam dari saat panen.

5.1.5 Potensi Ubi kayu Untuk Bioetanol

Hasil kajian Universitas Lampung Taharuddin et al. 2007 menyebutkan bahwa konversi ubi kayu menjadi etanol adalah sebesar 166,6 literton, atau 1 liter bioetanol memerlukan 6,5 kg ubi kayu, produksi ubi kayu 7.288.930 ton dihasilkan Provinsi Lampung pada tahun 2008, dengan luas lahan 298.828 Ha, produktifitas per ha 24,48 Ton. yang dihasilkan Provinsi Lampung pada tahun 2008, apabila 50 atau sebesar 3.644.465 ton dikonversi menjadi etanol, maka akan diperoleh etanol sebanyak 564.892.075 liter. Kebutuhan untuk industri yang berbahan baku ubi kayu di Provinsi Lampung dapat di lihat pada Tabel 25. Berdasarkan Tabel 25 maka terjadi kekurangan bahan baku sebanyak 91.070 ton, kekurangan ubi kayu untuk saat ini di pasok dari daerah Sumatra Selatan, Jambi dan Bengkulu.

f. Pan n

n nen Wa menca a a apai panen n n n, sed menun n nj nj nj nj nj nj nj nj nj j nj nj nj nj nj nj nj j j nj nj nj nj nj nj j j nj j j nj nj nj j nj j j nj nj j j nj j nj nj nj j j j j nj nj j nj j n nj nj nj n nj j nj j nj j j uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk k uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk k k uk uk uk uk k uk uk uk uk uk uk uk uk uk uk u uk uk uk uk uk uk k uk uk uk k uk uk u uk uk uk uk k k uk k k k uk uk k a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a menga a an an n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n ju ju ju ju u ju ju j ju ju ju ju u ju j j j j ju ju ju ju u ju j ju u u u j ju ju u u j j u u j j ju ju u u u u u ju ju ju u j j j r hingga a a a b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b e e e e e er e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e melak k ku ku u u u u ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka k ka k k k ka k ka ka k k k k ka k k k k k k k ka ka ka ka ka k k k ka ka ka k k ka a ka ka ka ka k k ka ka k k ka ka ka k ka ka a ka k ka k k a k k ka k k k ka k ka a k k k ka a k ka k k a k ka a a a k k k a a a k k a k ka a k ka k a a n terseb b b b ut ut t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t naik k k k k k ar ar ar ar ar ar ar ar ar ar ar a ar r r ar a ar a a ar r r r a a a a a a a ar r ar r ar a a a ar r r ar a a a ar r r ar a r r a ar r a a r a a a r a a a r ar a a a e e e e e e e penyim m mp mp mp mp p p p p p mp p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p a an a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a akan m m m m m m m em em em em em em em em em em m em m em em m em em em em em em e em em e e e e em em em em em em e em em em em m em e m e e m em m e em em e m m m e e em e e e e e m m m e m em em e em e e m e m e e e e m e m m e dari sa a aa aa a a a a a a t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t t p p p p p p p p p

5.1.5 Po

Po Po Po P P Po P Po P P Po Po Po P P Po Po P o Po Po P P P P P P P P P P P P P P Po P P P P Po P P P P Po P P P P Po P P Po P P Po P P P P Po P P P P P P P P Po Po P o Po o P Po P o o P P P P P P P P P P P P P P P P P P t Ha Ha Ha H H H H H H H H H H H H Ha H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H Ha H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H bahwa a a a ko k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k bioeta a a ano no no o o o o o o o o o no o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l m Provin n n nsi L ha 24, , , ,48 T sebesa a a ar 3 sebany y y yak 5 Ke dapat di li baku seba Sumat t tr tr r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S Tabel 25 Kebutuhan Ubi kayu untuk Industri dengan Bahan Baku Ubi Kayu di Provinsi Lampung Tahun 2008 Industri Kebutuhan Ubi Kayu Ton Tapioka 4.200.000 Gaplek 2.250.000 Bioetanol 868.000 Makanan Ringan 62.000 Total 7.380.000 Sumber: Depperindag 2010 Berikut hasil kajian tentang nilai tambah industri dengan bahan baku ubi kayu di Provinsi Lampung yang dapat dilihat pada Tabel 26. Tabel 26 Potensi Nilai Tambah Agroindustri Ubi kayu di Propinsi Lampung Tahun 2006 No Jenis Industri Potensi Nilai Tambah Rpkg Ubi kayu Harga dalam negeri Rp di Pabrik 1 Tapioka skala menengah-besar 199,35 2.250 2 Tapioka ITTARA 84.35 2.125 3 Tepung cassava 134,35 1.750 4 Gaplek -81,60 600 5 Bioetanol 534,00 7.000 6 - Keripik singkong 517,14 5.000 - Emping singkong 976,31 7.500 Sumber: Hasanudin et al. 2007 Dari Tabel 26 terlihat bahwa potensi nilai tambah bioetanol adalah Rp 534,-, sedangkan potensi nilai tambah gaplek - Rp 81,60, dengan demikian untuk meningkatkan pendapatan daerah Lampung maka dapat ditempuh dengan cara mengurangi produksi gaplek dan meningkatkan produksi bioetanol. 90 Tabel 25 K Pr Indu u s s stri Tapio o ok ok k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Gaple e ek ek ek k k k k k k ek ek ek k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k k Bioet t t ta no no no no no no no no no no no no no no no no o no no no n no no o o o n n n no no o o n n no no no no o o no n no n no o n n o o o o o no n n n no no o o no n n n no no no no n o n o n n no o o o o n no no o n n n o l l l l l l l Maka a a ana na na a a a a a a a a na na a a a a na a a a a a a a a a a a a a a a a a a a na a a na a a a a a a a a a a n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n R Sumb b er er r r r r r r r r r r r r : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D Be Be B Be Be Be Be Be Be B Be B Be Be Be Be Be B Be B Be Be Be Be B B B B B B B Be Be B B B B B B B B B Be B Be B B B B B B B B e B B B Be B B Be Be B B B B B B B B e B B B B e B B B B B B B B B B B r di Pro o o o vi vi vi vi vi vi vi i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i n n n n ns ns ns n n n ns ns ns ns ns ns s n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n i Tabel 26

26 6

6 6

6 6

26 26

6 6

6 6

6 6

26 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 26

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

6 2

6 6

6 6

6 6

6 6

6 6

No 1 T Ta T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T m m m m m m m m me m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m 2 Ta 3 Te 4 Ga 5 Bi 6 - K - E Su u m m m mber Da Da Da Da Da Da Da Da Da Da Da Da Da D Da Da Da D Da Da a Da D Da Da Da D D a Da D Da D Da Da a Da D Da Da D a Da D Da D Da D Da Da D a D Da a a a Da D D Da a a D D D D D a D D D D D Da D D a D D Da D D D sedang ng g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g ka ka a ka ka ka ka ka k ka ka ka ka ka ka k ka a ka k ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka k ka ka k ka ka ka k ka ka ka ka ka ka k k ka ka ka ka ka k ka a ka k k k k ka ka ka ka k ka k k ka k k k ka a k k ka k k a k ka a k a k n n n menin n ng ng g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g ka ka ka ka ka ka k k ka ka ka ka ka ka ka ka k ka ka ka ka ka ka a a k a ka ka ka ka ka ka a ka ka ka ka ka ka ka k a k k a ka k k k k ka k a a k k k k k k k k k k k k k k k t mengu u ur ur ur ur r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r an an an an an a an an an an an an an an an a a an an an an a an an an an an a a an an an a an an an an n n n n n a an an an an an n n an an an a n n an an a an an a an an an an n n n n a an n n n n n n n n n n n n n n n n n n g g g g g g