KESIMPULAN DAN SARAN IDENTIFIKASI DAN ANALISIS EKONOMI KEANEKARAGAMAN HAYATI TUMBUHAN SOWANG (Tumbuhan Endemik di Pegunungan Cycloops Kabupaten Jayapura Papua)

159

BAB IX KESIMPULAN DAN SARAN

9.1. Kesimpulan

Berdasarkan hasil dan pembahasan penelitian, dapat dibuat kesimpulan sebagai berikut: 1. Masyarakat asli memiliki aturan atau hukum yang sangat tegas, sebaliknya masyarakat pendatang belum menghargai aturan-aturan yang berlaku, baik dari aturan adat maupun aturan negara. Pemanfaatan dari Tumbuhan Sowang dimanfaatkan untuk konstruksi, alat-alat kebutuhan rumah tangga, serta kebutuhan tradisional baik oleh masyarakat adat maupun pendatang. 2. Nilai ekonomi total sepanjang masa nilai abadi dari Tumbuhan Sowang yakni sebesar Rp.19.284.348.053.906,- atau 42,854,106,786 untuk tingkat diskonto sebesar 5; 21,427,053,393 pada tingkat diskonto 10; dan 14,284,702,262 untuk tingkat diskonto 15. Nilai ini terdiri dari nilai manfaat penggunaan secara langsung, nilai penggunaan secara tidak langsung dan nilai bukan manfaat nilai warisan dan nilai keberadaan. 3. Nilai ekonomi untuk Tumbuhan Sowang dalam jangka waktu 15, 20, 25, 50 dan jangka waktu tak terhingga ~, dapat diketahui menggunakan nilai total Tumbuhan Sowang untuk saat ini dengan penggunaan faktor diskonto yang berlaku 5, 10 dan 15. Saat ini, nilai faktor diskonto yang berlaku sebesar 10, maka nilai ekonomi Tumbuhan Sowang untuk jangka waktu 50 tahun ke depan dapat diketahui sebesar Rp.191.200.733.461.170,-, serta nilai dunia untuk Tumbuhan Sowang dengan penggunaan nilai dollar untuk faktor diskonto sebesar 10 dan jangka waktu 50 tahun kedepan sebesar 21,244,525,940. 4. Perhitungan nilai WTP menunjukan bahwa jumlah keluarga dan pendapatan responden Rp.1.600.000,- – ≥ Rp.2.500.000,- berpengaruh nyata dalam penentuan WTP. Jumlah keluarga berpengaruh secara negatif, artinya semakin besar jumlah keluarga maka semakin kecil pengaruh penilaian responden terhadap nilai WTP Tumbuhan Sowang. Kisaran pendapatan responden antara 160 Rp.1.600.000,- – Rp.2.000.000,- menunjukan pengaruh negatif, sedangkan pendapatan ≥ Rp.2.100.000,- menunjukan pengaruh yang positif. Artinya pendapatan ≥ Rp.2.100.000,- meningkatkan kemampuan membayar dari masyarakat untuk pelestarian Tumbuhan Sowang pada kawasan cagar alam Pegunungan Cycloops. 5. Masyarakat adat Sentani, masyarakat adat Ormu dan Tepera, masyarakat adat Mooi dan masyarakat adat NumbayHumbolt adalah masyarakat asli yang bermukim dikawasan cagar alam Pegunungan Cycloops yang selama ini berkepentingan memelihara nilai keanekaragaman hayati Tumbuhan Sowang.

9.2. Saran

Adapun saran yang dapat diberikan dari penelitian ini adalah : 1. Nilai ekonomi total sepanjang masa nilai abadi dari Tumbuhan Sowang yakni sebesar Rp.19.284.348.053.906,- atau 42,854,106,786 untuk tingkat diskonto sebesar 5; 21,427,053,393 pada tingkat diskonto 10; dan 14,284,702,262 untuk tingkat diskonto 15. Nilai ekonomi total yang tinggi tersebut mengharuskan kita untuk menjaga keberadaan dari Tumbuhan Sowang sebagai aset keanekaragaman hayati dunia hingga waktu yang tak terhingga. 2. Kebijakan pengawasan dan perlindungan terhadap Tumbuhan Sowang sudah harus diterapkan dan diperlukan usaha penanaman kembali Replanting Tumbuhan Sowang yang sudah harus di rencanakan untuk dilaksanakan. 3. Dalam pengelolaan Tumbuhan Sowang agar tetap lestari memang harus memerlukan biaya yang cukup tinggi, baik itu berupa biaya pengawasan serta biaya penyuluhan guna melindungi Tumbuhan Sowang dari tingkat kepunahan. Biaya tersebut bisa berasal dari pemerintah Pendapatan Asli DaerahPAD maupun sumbangan masyarakat Indonesia dan masyarakat Internasional. 4. Peranan masyarakat adat berupa keterlibatan dalam kegiatan pengawasan serta keseriusan pemerintah dalam melakukan pengelolaan kembali hutan di kawasan cagar alam pegunungan Cycloops khususnya untuk pengelolaan Tumbuhan Sowang perlu ditingkatkan lagi dan perlu ada peraturan daerah tentang 161 pengelolaan kawasan cagar alam Pegunungan Cycloops dan pengelolaan Tumbuhan Sowang. 162 DAFTAR PUSTAKA Ansaka D. 2006. Kearifan Masyarakat Adat Dalam Tradisi Konservasi Di Cagar Alam Cycloops. [tesis]. Bogor: Program Pascasarjana, Institut Pertanian Bogor Amack, L.O. 1994. Contingent Valuation of Natural Resources Damages. Ap Lamech. 2004. Masyarakat dan Pembangunan. Biak makalah. Badan Meteorologi dan Geofisika. 2010. Prakiraan Cuaca untuk Provinsi Papua. Melalui http:www.Google.com. Badan Pusat Statistika. 2011. Sensus Penduduk Provinsi Papua Tahun 2010. Jayapura Bank Dunia. 2011. Indikator Pembangunan Dunia. Melalui http:www.Google.com. [2742011]. [BKSDA]. 2011. Balai Besar Konservasi Sumberdaya Alam Papua. Statistik Tahun 2007 – 2011. Balai Besar Konservasi Sumberdaya Alam Papua. Jayapura. Conservation International. 1999. Mengenal Keanekaragaman Hayati Irian Jaya. Coller, Maribeth and Harrison, Glenn W., 1995, On The Use of the Contingent Valuation Methods to Estimate Enviromental Costs, Advances in Accounting, Vol. 13., p, 169-193. [Dephut] Departemen Kehutanan. 2009. Statistik Kehutanan Indonesia. Jakarta: Dephut. [Dephut] Departemen Kehutanan, 1990. Undang-Undang Pokok Kehutanan Republik Indonesia Nomor 5U1990 tentang konservasi keanekaragaman Hayati dan Ekosistem, Jakarta: Dephut. [Dinhut LH]. 2008. Dinas Kehutanan dan Lingkungan Hidup Kabupaten Jayapura. Status Lingkungan Hidup Daerah Kabupaten Jayapura Tahun. Jayapura: Dinhut LH. 163 Dunn WN. 2003. Pengantar Analisis Kebijakan Publik. Penerjemah; Yogyakarta: UGM Press. Ehrenfeld, D. 1991. “Nilai Keanekaragaman Hayati”. Dalam Kuswata Kartawinata dan Anthony J. Whitten Ed. Krisis Biologi: Hilangnya Keanekaragaman Biologi. Yayasan Obor Indonesia. Jakarta. Fauzi, Akhmad. 2010. Ekonomi Sumberdaya Alam dan Lingkungan Teori dan Aplikasi. PT Gramedia Pustaka Utama, Jakarta. Frykblom, Peter. 1997. Hypothetical Question Modes and Real Willingness to Pay, Journal of Environmental Economics and Management . 34, 275-287.1 Firdaus, M. 2004. Ekonometrika Suatu Pendekatan Aplikatif. Bumi Aksara. Jakarta. Goudie, A. 1993. The Human Impact On The Natural Enviroment. Fourth Edition. Oxford: Blackwell Publisher. Ghozali, Imam. 2007. Aplikasi Analisis Multivariate dengan Program SPSS, Cetakan ke IV, Semarang: Badan Penerbit UNDIP Hanley, N dan C. L. Spash. 1993. Cost-Benefit Analysis and Environmental. Edward Elgar Publishing England. Hosmer D.W., dan Lemeshow, S.,2002, Applied Logistic Regression, John Wiley Sons, Inc., New York. Jatna Supriatna. 2008. Melestarikan Alam Indonesia. Yayasan Obor Indonesia. Jakarta. Jamlean, V.M. 1999. Indentifikasi Dan Pemanfaatan Kayu Sowang Xanthosthemon spp Pada Masyarakat Asli Sentani Dan Masyarakat Pendatang Pada Kabupaten Dati II Jayapura. [Skripsi]. Manokwari: Fakultas Pertanian, Universitas Cenderawasih. Khan A. 2006. Konsep Diskonto dan Tingkat Bunga. Pelatihan Valuasi Ekonomi Sumberdaya Alam dan Lingkungan. Bogor. K.N. Ninan 2007. The Economics of Biodiversity Conservation, Valuation in Tropical Forest Ecosystems. London. UK. 164 K.N. Ninan. 2009. Conserving and valuing ecosystem services and biodiversity economic, Institutional and social challenges London. UK. Koentjaraningrat. 1992. Irian Jaya membangun Masyarakat Majemuk seri etnografi Indonesia 5. Jakarta: Jabatan-anggota IKAPI. Mitchell, R.C. and R.T. Carson. 1998. Using Surveys to Value Public Good : The Contingent Valuation Method, Resources for Future. Mittermeier, R.,Gil, P.R., Mittermeier, C.G. ed.. 1998. Megadiversity: Earth’s Biologically Wealthiest Nations. Canada: Cemex Corp. Mulyanto, L dan I.N.S. Jaya. 2004. Analisis Spasial Degradasi Hutan dan Deforestasi: Studi Kasus di PT. Duta Maju Timber, Sumatera Barat. Jurnal Manajemen Hutan Tropika Vol. X No. 1 : 29 – 42. Munasinghe M. 1993. Environmetal Economics and Sustainable Development. World Bank Environment Paper Number 2. Muntasib EKSH, Masyud B. 2003. Dasar-Dasar Konservasi. Jakarta: Pusat Penelitian Universitas Terbuka. Peduli Kehati. 2002. Keanekaragaman Hayati Indonesia Mencapai Titik Krisis. Melalui http:www.kehati.or.id.[10506]. Pearce D, Moran D. 1994. The Economic Value Of Biodiversity. London. Pearce DW, Turner RK. 1990. Economic of Natural Resources and The Enviroment. Harvesters Wheatsheaf. New York. London. Sidney. Pujiati A.S., 2009, ”Perbandingan Metode Klasifikasi Diskriminan Analisis, Regresi Logistik dan Jaringan Syaraf Tiruan Pada Kasus Pengelompokkan Bunga” Pasca Sarjana Jurusan Statistika-FMIPA ITS. Surabaya. Primack, R. B. dkk. 1998. Biologi Konservasi. Yayasan Obor Indonesia. Jakarta. Rangkuti. Analisis SWOT Teknik Membedah Kasus Bisnis. Jakarta: Gramedia Pustaka. 2001. 165 Ramandei JH. 1993. Negeri Puyakha. Jayapura: Satya Jaya. Ramanathan, R. 1997. Introductory Econometrics with Applications. The Dryden Press. Philadelpia. Richardson, L. and Loomis, J. Total Economic Valuation of Endangered Species: A Summary and Comparison of United States and Rest of the World Estimates. K.N. Ninan,.2009. Riduwan, Drs, MBA. 2004. Statistika untuk Lembaga dan Instansi Pemerintah Swasta. Penerbit Alfabeta. Bandung. Simanjuntak, Sahat MH. 2010. Penilaian terhadap nilai keanekaragaman hayati dalam analisis faktor diskonto. [Materi kuliah Biodiversitas]. Bogor: Program Pascasarjana, Institut Pertanian Bogor. Sahwan. 2002. Analisis kebijakan Pengelolaan Taman Hutan Raya Studi Kasus Tahura Sesaot Provinsi Nusa Tenggara Barat. [tesis]. Bogor: Program Pascasarjana, Institut Pertanian Bogor. Setyawan L.F. 2004. Uji Ketahanan Alami Kayu Sowang Xanthostemon Sp Terhadap Serangan Rayap Tanah Odontotermes Montanus Secara Uji Laboratorium. [Skripsi]. Manokwari: Fakultas Kehutanan, Universitas Negeri Papua. Siagian, M.D.P. 2005. Pengujian Ketahanan Alami Kayu Sowang Xanthosthemon Sp Terhadap Serangan Penggerek Kayu di Laut. [Skripsi]. Manokwari: Fakultas Kehutanan, Universitas Negeri Papua. Sosef, M. S. M, L.T. Hong and S. Prawiroatmodjo editors. 1998. Plant Resoursces of south-East Asia 5, 3 Timber Trees: Lesser-Known Timbers. Bogor: Prosea Suer Suryadi, Muhammad Farid dan Yance de Fretes. 2001. Pelatihan Rancangan Penelitian dan Penulisan Proposal di Yongsu-Desoyo, Pegunungan Cycloops Irian Jaya, Conservation International-Indonesia Jayapura. 166 Turner RK, Pearce D, Bateman I. 1994. Environmental Economics ; An Elementary Introduction. Harvester Wheatsheaf. Tood L. Cherry at al .1994. Handbook on Contingent Valuation. 2006 . USA Whitmore, T.C, I.G.M. Tantra and U. Sutisna. 1997. Tree Flora of Indonesia Check List for Irian Jaya. Agency for Forestry Research and Development. Wilujeng S. 2008. Pengaruh Pembakaran Dan Penebangan Hutan Terhadap Kondisi Populasi Tumbuhan Sowang Xanthosthemon novaguineense Valet. Di Pegunungan Cycloop Jayapura, Papua. [disertasi]. Bandung: Program Pascasarjana, Universitas Padjadjaran. Witzke, peter H., Urfei, Guido. 1999. Wilingness to pay for environmental protection: coping with the Regional Dimension. http: www.agr . Kuluevan.ac.bcpdf. Van Royen, P. 1963. Setelum Papuanum 7, Notes on the vegetation of south new Guinea Nova Guinea Botany 13:196-241 Vermeulen, S. dan Koziell, I. 2002. Integrating global and local values. A review of biodiversity assessment. International Institute for Environment and Development, London. UK. Yakin, A. 1997. Ekonomi Sumberdaya dan Lingkungan : Teori dan Kebijakan Pembangunan Berkelanjutan. Akademia Pressindo. Jakarta. 167 Lampiran 1. Jenis Anggrek di hutan dataran rendah daerah Kawasan Pegunungan Cycloop No. Jenis Anggrek Habitat 1. Acryopsis javanica Pohon dapanyou nama lokal 2. Bulbophyllum sp 1 Pohon dapanyou nama lokal 3. Bulbophyllum sp 2 Pohon dapanyou nama lokal 4. Coelogyne sp Bebatuan lembab 5. Dendrobium schulleri Pohon dapanyou nama lokal 6. Dendrobium macfarlanei Pohon dapanyou nama lokal 7. Dendrobium sp 1 Pohon dapanyou nama lokal 8. Dendrobium sp 2 Pohon Callophyllum sp 9. Dendrobium sp 3 Pohon Canarium sp 10. Dendrobium sp 4 Pohon Canarium sp 11. Dendrobium sp 5 Pohon Artrocarpus sp 12. Dendrobium sp 6 Pohon Eugenia sp 13. Dendrobium sp 7 Pohon Siola sp 14. Dendrobium sp 8 Pohon Diospyros discolor 15. Dendrobium sp 9 Pohon Dyospyros discolor 16. Dendrobium sp 10 Pohon Mirystica sp 17. Dendrobium sp 11 Pohon Mirystica sp 18. Dendrobium sp 12 Pohon Eugenia sp 19. Dendrobium sp 13 Pohon Callophyllum sp 20. Dendrobium sp 14 Pohon Coordersiodendron sp 21. Eria sp 1 Tanah lembab 22. Eria sp 2 Tanah lembab 23. Grammathophyllum speciosum Pohon Terminalia catapa 24. Macodes sp Tanah lembab 25. Polidhota ventricosa Pohon Siola sp 26. Spathoglottis papuana Tanah berpasir 27. Spathoglottis plicata Tanah berpasir 28. Vanda sp 1 Pohon Eugenia sp 29. Vanda sp 2 Pohon Intsia sp 30. Vanda sp 3 Pohon Diospyros discolor 31. Vandopsis sp Pohon Instia sp Sumber : P M. Farid dan Yance de Fretes 2000. 168 Lampiran 2. Jenis Burung di Hutan Dataran Rendah Kawasan Pegunungan Cycloop No. Jenis Famili Nama LokalInggris Status 1 Casuarius unappendiculatus Casuariidae Suare 2 Egretta sacra Ardeidae Baro 3 Pandion haliaetus Accipitridae Duna 4 Haliastur indus Accipitridae Baiwai P 5 Haliaeetus laucogaster Accipitridae Mundu P 6 Accipiter novaehollandiae Accipitridae Sengseng 7 Accipiter poliochepalus Accipitridae Doi 8 Harpyopsis novaeguinea Accipitridae New Guinea harpy eagle P, E, VU 9 Talegalla jobiensis Megapodiidae Kari E 10 Megapodius freycinet Megapodiidae Common scrubfowl Eind 11 Tringa hypoleucos Scolopacidae Karoi WV 12 Sterna bergii Laridae Naukaroi 13 Sterna albifrons Columbidae Little tern 14 Macropygia amboinensis Columbidae Sepawoi Eind 15 Reinwardtoena reinwardtii Columbidae Aweyupuwai Eind, P 16 Chalcophaps stephani Columbidae Sepowai Eind 17 Ptilinopus magnificus Columbidae Sepowai E 18 Ptilinopus ornatus Columbidae Sepowai 19 Ptilinopus superbus Columbidae Yakro Eind 20 Ptilinopus viridis Columbidae Carlet fruit dove Eind 21 Ducula zoae Columbidae Yakro E, P 22 Ducula bicolor Columbidae Besengkeng 23 Ducula pinon Columbidae Yakro E, P 24 Goura victoria Columbidae Victoria crowned pigeon E, P 25 Trichoglossus haematodus Psittacidae Uyong 26 Lorius lory Psittacidae Serona uyong PP 27 Charmosyna rubronatata Psittacidae Yekodau 28 Probosciger aterrimus Psittacidae Serelai E, NT 29 Micrpsitta pusio Psittacidae Arengka 30 Geoffroyus geoffroyi Psittacidae Arengka Eind 31 Eclectus rotatus Psittacidae Evi Eind 32 Eos squamata Psittacidae Mollucan red lory Eind 33 Cacatua galerita Psittacidae Sulphur-crested cockatoo Eind 34 Cacomantis variolosus Cuculidae Evi 35 Cacomantis castaneiventris Cuculidae Evi 36 Microdinamic parva Cuculidae Semang 37 Scythrops novaehollandiae Cuculidae Evi 38 Centropus menbeki Cuculidae Dami-dami 39 Eudynamis scolopacea Cuculidae Common koel 40 Cuculus saturatus ? Cuculidae Oriental cuckoo 41 Scythrops novaehollandiae Cuculidae Channel-billed cuckoo Eind, NR 42 Centropus phasianus Cuculidae Pheasant coucal Eind, NR 43 Collocalia vanikorensis Apodidae Dami-dami 44 Coolocalia esculenta Apodidae Siei burudong 45 Melidora macrirrhina Alcedinidae Siei burudong E, P 46 Dacelo gaudichaud Alcedinidae Buyapi E, P 47 Halcyon sancta Alcedinidae Navyapi 48 Halcyon saurophaga Alcedinidae Buyapi 49 Halcyon torotoro Alcedinidae Buyapi 50 Ceyx lepidus Alcedinidae Yemekabeido Common paradise 51 Tanyssiptera galatea Alcedinidae Kingfisher Eind, P 52 Alcedo azurea Alcedinidae Azure kingfisher Eind 53 Merops ornatus Meropidae Depari 169 54 Rhyticeros plicatus Bucerotidae Eind 55 Coracina boyeri Campephagidae Kerlo 56 Coracina melaena Campephagidae Buperi 57 Lalage atrovirens Campephagidae 58 Ptilorrhoa caerulescens Orthonychidae 59 Crateroscelis murina Acanthizidae Bou 60 Sericornis spilodera Acanthizidae 61 Gerygone chrysogaster Acanthizidae 62 Gerygone chloronotus Acanthizidae 63 Gerygone palpebrosa Acanthizidae 64 Rhipidura leucothorax Rhipiduridae Tentrauwai 65 Rhipidura rufidorsa Rhipiduridae Tentrauwai E, P 66 Rhipidura rufiventris Rhipiduridae Tentrauwai Eind 67 R. leucophrys Rhipiduridae Willie wagtail Eind 68 Rhipidura rufifrons Rhipiduridae Rufous fantail Eind 69 Monarcha axillaris Myagridae Black monarch E, P 70 Myiagra alecto Myagridae Shining flycatcher Eind 71 Monarcha rubiensis Myagridae Rufous monarch 72 Monarcha chrysomela Myagridae Youwi 73 Arses telescopthalmus Myagridae 74 Machaerirhynchus flaviventer Myagridae 75 Monachella muelleriana Eopsaltriidae Buperi 76 Microeca flavovirencens Eopsaltriidae 77 Poecilodryas brachyura Eopsaltriidae Black-chinned flycatcher 78 Muscicapa griseisticta Eopsaltriidae Grey-streaked flycatcher P 79 Pachycephala simplex Pachycephalidae 80 Pitohui kirhochepalus Pachycephalidae Kerlo 81 Pitohui ferrugineus Pachycephalidae E 82 Pachycephala pectoralis Pachycephalidae Common golden whistler 83 Melanocharis nigra Dicacidae Bisi bisi 84 Milanocharis versteri Dicaeidae Fan-tailed berrypacker E, P 85 Dicaeum pectorale Dicaeidae Bisi bisi E, P 86 Nectarinia aspasia Nectaridae Bisi bisi Eind 87 Nectarinia jugularis Nectaridae Bisi bisi 88 Zosterops artifrons Zosteropidae Kou kou Eind, P 89 Zonterops novaeguineae Zosteropidae New Guninea white-eye E, P 90 Melilestes megarhynchus Meliphagidae Bisi bisi 91 Thoxorhampus navaeguineae Meliphagidae Bisi bisi 92 Oedistoma iliolophus Meliphagidae Bisi bisi 93 Oedistoma pygmaeum Meliphagidae Bisi bisi 94 Meliphaga aruensis Meliphagidae Youwi E, P 95 Meliphaga analoga Meliphagidae Youwi E, P 96 Xanthotis flaviventer Meliphagidae Youwi 97 Philemon meyeri Meliphagidae Koa kou E, P 98 Philemon buceroides Meliphagidae Koa kou Eind 99 Philemon brassi Meliphagidae Brass’s friarbird E, NR 100 Philemon corniculatus Meliphagidae Noisy friarbird E 101 Lichenostomus obscurus Meliphagidae Obscure honeyeater E, P 102 Aplonis metallica Sturnidae Kemau kemau Eind 103 Mino dumontii Sturnidae Beo papua E 104 Dicruris hottentottus Dicruridae Kemau kemau 105 Chaetorhynchuss papuensis Dicruridae Mountain drongo 106 Cracticus cassicus Cracticidae Yaso E, P 107 Cracticus quoyi Cracticidae Yaso 108 Ptiloris magnificus Paradisaeidae Srongkongkong E 109 Seleucidis melanoleuca Paradisaeidae Srongkongkong 110 Cicinnurus regius Paradisaeidae Tiai 170 111 Cicinnurus magnificus Paradisaeidae Tiai 112 Paradisaea minor Paradisaeidae Tiai E, P 113 Corvus tristis Corvidae Arewangke E, P 114 Corvus orru Corvidae Arewangke Eind 115 Cacatua erythrogaster Psittacidae Yepa 116 Pitta erythrogaster Pittidae Karikuku Eind, NT 117 Pitta sordida Pittidae Hooded Pitta P 118 Hirundo tahitica Hirundinidae Dami dami 119 Coracina papuensis Campephagidae White-bellied cuckoo shrike Eind 120 Coracina tenuirostris Campephagidae Cicadabird Eind 121 Coracina schisticeps Campephagidae Grey-headed cuckoo shrike E, P 122 Camphocaera sloetii Campephagidae Golden cuckoo shrike E, P 123 Lalage leucomela Campephagidae Varied thriller Eind 124 Eurystomus orientalis Coraciidae Dollar bird WV 125 Grallina bruijni Grallinidae Torrent-lark E, P 126 Pandion haliaetus Scolopacidae Osprey P Sumber : M. Farid dan Yance de Fretes, Agustus 2000 Keterangan : P = dilindung NR = new record untuk Cagar Alam Cycloop E = endemik Irian Eind = endemik Indonesia WV = winter visitor 171 Lampiran 3. Jenis Herpetofauna yang dijumpai di Kawasan Pegunungan Cycloop Kelompok Famili Jenis Nama Lokal Lizardskadal Agamidae Hypsilurus geelvinkianus Arehka Pirako Gekkonidaetokek Cyrtodactylus sp Gehyra marginata Gehyra oceanica Gekko vittatus Lepidodactylus sp Nactus pelagicus Besere Besere Besere Scincidaekadal Emoia caeruleocauda Emoia cyanogaster Emoia sp 1 Emoia sp 2 Emoia sp 3 Lamprolepis smaragdina Lipinia sp Sphenomorphus simus Sphenomorphus sp 1 Sphenomorphus sp 2 Kipauway Kipauway Bureng Varanidae Varanus jobiensis Prong Snakesular Boidae Candoia aspera Bufnotu Colubridae Boiga irregularis Tropidonophis sp Turtlespenyu Cheloniidae Chelonia mydas Caretta caretta Frogskodok Hylidae Litoria eucnemis Sika Microhylidae Hylophorbus sp nov Oreophryn sp nov Xenorhina oxychepala Ranidae Platymantis papuensis Rana daemeli Rana grisea R. papua Sumber : M. Farid dan Yance de Fretes, 2000 172 Lampiran 4. Jenis Kupu-Kupu yang dijumpai di Kawasan Pegunungan Cycloop No. Jenis Famili Yemang Yongsu Desoyo 1 Ornithoptera priamus Papilionidae v v 2 Papilio euchenor Papilionidae v v 3 Papilio aegeus Papilionidae v v 4 Papilio ullyses Papilionidae v v 5 Graphium agamemmon Papilionidae v 6 Graphium euryplus Papilionidae v 7 Pachliopta polidorus Papilionidae v v 8 Catopsilia pomona Papilionidae v v 9 Appias ada Papilionidae v 10 Saletara cincinna Papilionidae v 11 Eurema candida Papilionidae v v 12 Eurema hecabe Papilionidae v 13 Elodina andropis Papilionidae v 14 Tellervo zoilus Papilionidae v v 15 Danaus philene Papilionidae v 16 Danaus affinis Papilionidae v 17 Euploea nemertes Papilionidae v 18 Euploea boisduvally Papilionidae v 19 Euploea sp Papilionidae v 20 Vindula arsinoe Papilionidae v v 21 Cirrorhoa regina Papilionidae v 22 Precis hedonia Papilionidae v v 23 Precis vellida Papilionidae v 24 Yoma algina Papilionidae v 25 Hypolimnas deos Papilionidae v v 26 Hypolimnas bolina Papilionidae v 27 Doleschallia noorma Papilionidae v 28 Cyrestris acilia Papilionidae v v 29 Pantoporia consimilis Papilionidae v 30 Neptis nausicae Papilionidae v v 31 Parthenos aspila Papilionidae v 32 Levias aeropus Papilionidae v v 33 Apatturina erminea Papilionidae v v 34 Prothoe australis Papilionidae v v 35 Polyura yupiter Papilionidae v 36 Cethosia crisippe Papilionidae v v 37 Terinos tethys Papilionidae v 38 Taenaris catops Papilionidae v v 39 Taenaris artemis Papilionidae v v 40 Taenaris dimona Papilionidae v 41 Hyantis hodeva Papilionidae v v 42 Arhopala hercules Papilionidae v 43 Arhopala aevone Papilionidae v 44 Danis danis Papilionidae v v 45 Dabis galucopis Papilionidae v 46 Danis perpheres Papilionidae v 47 Danis melimnas Papilionidae v 48 Danis regalis Papilionidae v 173 49 Pschonotis caelis plitimus Papilionidae v 50 Pschonotis caelius Papilionidae v 51 Pithecops diomisius Papilionidae v v 52 Everes sp Papilionidae v 53 Hypochrysops sp 1 Papilionidae v 54 Hypochrysops sp 2 Papilionidae v 55 Candalides sp Papilionidae v 56 Micalesis terminus Satyridae v v 57 Micalesis ellia Satyridae v 58 Micalesis mahadeva Satyridae v 59 Micalesis mucia Satyridae v 60 Micalesis durga Satyridae v 61 Micalesis duponchelli Satyridae v v 62 Hypocysta asyris Satyridae v 63 Vois arctous Satyridae v 64 Elymnias trialis Satyridae v v 65 Elymnias paadova Satyridae v 66 Dicalleneura ostrina Riodinidae v Sumber : M. Farid dan Yance de Fretes, Agustus 2000 174 Lampiran 5. Jenis Ikan yang dijumpai di Kawasan Pegunungan Cycloop No. Spesies Famili Nama Lokal 1 Anguilla marorata Anguilidae Tero 2 Microphis brachyurus Syngnatidae Tarikoko 3 Microphis sp1 Tarikoko 4 Microphis sp 2 Tarikoko 5 Apistes barbarus Apistidae 6 Ambassis miops Ambassidae Pripang 7 Mesoprion argenteus Terapontidae Koko 8 Mesoprion cancellatus 9 Kuhlia marginata Kuhliidae Eivo 10 Kuhlia rupestris Smansi 11 Apogon hyalosoma Apogonidae Krimbombou 12 Sillago sihama Sillaginidae 13 Carranv sevfaciatus Caranginidae Sawera 14 Lutjanus argentimaculatus Lutjanidae Saijo 15 Lutjanus fuscescens Yoripampang 16 Crenimugil heterocheilus Mugilidae Sipro 17 Liza subviridis Sipro 18 Belobranchus belobranchus Eleotrididae Nuntuke 19 Eleotris fusca Kisikasi 20 Ophiocara porocephala Kemarew 21 Awaous sp 2 Gobiidae Nuntuke 22 Glossogobius sp Siro 23 Mugiglobius sp Bukumberu 24 Schismatogobius marmoratus Siro 25 Sicyopterus lagochepalus Siro 26 Sicyopterus longifilis Siro 27 Sicyopterus mistav Siro 28 Stiphodon birdsong Siro 29 Stiphodon rutilaureus Siro 30 Stiphodon semoni Siro 31 Lentipes sp Siro 32 Stenogobius beauforti Siro 33 Scatophagus argus Scatophagidae Juai 34 Siganus vermiculatus Siganidae Niang Sumber : M. Farid dan Yance de Fretes, Agustus 2000. 175 Lampiran 6. Hasil Regresi Logit dengan Metode Enter Logistic Regression Dependent Variable Encoding Original Value Internal Value Tidak bersedia membayar Bersedia membayar 1 Omnibus Tests of Model Coefficients Chi-square df Sig. Step 1 Step 31.589 16 .011 Block 31.589 16 .011 Model 31.589 16 .011 Model Summary Step -2 Log likelihood Cox Snell R Square Nagelkerke R Square 1 206.497 .389 .541 Hosmer and Lemeshow Test Step Chi-square df Sig. 1 11.765 9 .162 Classification Table Observed Predicted WTP Percentage Correct Tidak bersedia membayar Bersedia membayar Step 1 WTP Tidak bersedia membayar 62 26 70.5 Bersedia membayar 11 167 93.8 Overall Percentage 86.1 a The cut value is .500 176 Variables in the Equation B Wald df Sig. ExpB Step 1 Jumlah Keluarga -0.400 6.401 1 0.011 0.670 Umur 0.007 0.001 1 0.970 1.007 Pendidikan 0.255 1.632 1 0.201 1.290 Pekerjaan1 0.136 0.177 1 0.674 1.146 Pekerjaan2 0.446 2.442 1 0.118 1.562 Pekerjaan3 -0.542 4.150 1 0.162 0.581 Pendapatan1 0.330 0.081 1 0.776 1.391 Pendapatan2 -0.105 0.118 1 0.532 0.900 Pendapatan3 -0.405 2.341 1 0.033 0.667 Pendapatan4 0.590 3.637 1 0.046 1.803 Pengeluaran1 -0.492 1.032 1 0.310 0.611 Pengeluaran2 -0.326 1.482 1 0.223 0.722 Pengeluaran3 0.323 1.401 1 0.236 1.381 Pengeluaran4 0.460 1.154 1 0.283 1.583 Jarak 0.021 0.044 1 0.834 1.021 Asal1 -0.305 0.167 1 0.150 0.672 Asal2 0.315 0.140 1 0.240 1.488 Constant 1.199 1.344 1 0.246 3.318 Variables entered on step 1: JK, UMUR, DIDIKN, KERJA1, KERJA2, KERJA3, PDPTN1, PDPTN2, PDPTN3, PDPTN4, PENGELUR1, PENGELUR2, PENGELUR3, PENGELUR4, JARAK, ASAL1, ASAL2. Keterangan:  Kerja 1 = PNSTNIPolisi  Kerja 2 = Swasta Pedagang  Kerja 3 = Petani Buruh  Asal 1 = Penduduk asli  Asal 2 = Penduduk pendatang  Pendapatan1 = Rp. 500.000 - Rp. 1.000.000  Pendapatan2 = Rp. 1.100.000 - Rp.1.500.000  Pendapatan3 = Rp. 1.600.000 - Rp.2.000.000  Pendapatan4 = Rp.2.100.000 - ≥ Rp. 2.500.000  Pengeluaran1 = Rp. 500.000 - Rp. 1.000.000  Pengeluaran2 = Rp. 1.100.000 - Rp.1.500.000  Pengeluaran3 = Rp. 1.600.000 - Rp.2.000.000  Pengeluaran4 = Rp.2.100.000 - ≥ Rp. 2.500.000 1

BAB I PENDAHULUAN