Fungsi Gamma fungsi Faktorial

99

Bab XI. Fungsi Gamma dalam termodinamika

11.1. Fungsi Gamma fungsi Faktorial

Dapat didefinisikan sebagai A. Integral tertentu      1dt z t t e z Rez0 B. Limit tak hingga ......... 2 1 . 1 ......... 3 . 2 . 1 lim n z z z z z n n n n z        Bukti:           n dt z t n n t n z F 1 1 ,                           n dt z t n n t n n dt z t n n t n n z F n 1 1 lim 1 1 lim , lim Diketahui : t e n n t n            1 lim Bukti: Ambil : A n n t n           1 lim , dikalikan ln sehingga menjadi                     n t n n m n t n A 1 ln lim 1 ln lim ln 1 ln 1 1 ln 1 1 ln lim                       t n m n t n TD 100 Memakai Metode Lophital                                  n t t n n n t n t n n n t n A 1 lim 2 1 2 1 1 lim 1 1 ln lim ln t t t t A                1 1 ln t e A   Jadi t e n n t n            1 lim Kasus khusus untuk t = -1 maka   e n n n e n n n                        1 1 lim 1 1 1 lim Kembali ke definisi I              1 1 , dt z t n n t n z F      1dt z t t e z terbukti Kembai ke definisi II             n dt z t n n t n z F 1 1 , Misal nu t n t u    ndu dt  101 Syarat batas 1 1    u t 1 2 2    u n t       ndu nu u n z F z n 1 1 1 ,       du u n n u z z n 1 1 1 1 1            z u d u n du u u n z n z z n z        1 1 1 1 1        1 1 z n z u d u z n Memakai Metode Integral Parsial     qdp q p pdq .     8 1 1 u d u n     n u p   1   z u d dq    du u n dp n 1 1     z u q                     1 1 1 1 1 . . 1 1 du u n u u u u d u n z z n z n                    1 1 1 1 1 1 1 1 z u d u n du u u n z n z n Kembali memakai integral parsial   1 1    n u p   1   z u d dq    du u n dp n 2 1 1      1   z u q                                  1 1 2 1 1 1 1 1 1 . . 1 1 1 du u n u u u z n u d u n z z n z n                    1 1 1 1 1 du u u n z n z z n                         1 1 2 2 2 . 1 1 1 1 z u d u z n n u d u z n z n .... dan seterusnya maka : 102          1 1 , z n z u d u z n n z F                     n z z z n n n z n ... 2 1 1 . 2 . 3 ... 2 1           n z z z z n n n n n z F z       ... 2 1 . . 1 2 ... 3 . 2 . 1 , Jadi         n z z z z z n n n n n z         ... 2 1 . 1 2 ... 3 . 2 . 1 lim terbukti Selanjutnya kita bisa mencari hubungan rekursinya Fungsi GammaFungsi Faktorial         n z z z z z n n n n n z         ... 2 1 . . 1 2 ... 3 . 2 . 1 lim           n z n z z z z z n n n n z             1 ... 3 2 1 1 1 ... 3 . 2 . 1 lim 1           n z z z z z z n n n n z z n n           ... 3 2 1 . . 1 ... 3 . 2 . 1 . 1 . lim          n z z z z z n n n n n z z n n            ... 2 1 . . 1 ... 3 . 2 . 1 lim . 1 . lim z z z   1 Fungsi Gamma merupakan fungsi faktorial untuk harga 1  z bilangan bulat     1 ... 3 . 2 . 1 . . 1 ... 3 . 2 . 1 lim 1      n n z n n n n 1 lim     n n n 1 1   103      2 1 . ... 4 . 3 . 2 2 . . 1 ... 3 . 2 . 1 lim 2       n n n n n n n    2 3 2 2 lim 2 1 2 lim           n n n n n n n n 1 1 2           3 2 1 1 ... 5 . 4 . 3 3 . 1 ... 3 . 2 . 1 lim 3         n n n n n n n n n     3 2 1 3 lim . 2 . 1 3       n n n n n 2 2 2 . 1 3           4 3 2 1 ... 6 . 5 . 4 4 . . 1 ... 5 . 4 . 3 . 2 . 1 lim 4         n n n n n n n n n      4 3 2 1 4 lim . 3 . 2 . 1        n n n n n n 3 3 . 2 . 1 4   Jadi 1 z z z z    11.2. Latihan Soal 1. Buktikanlah bahwa:      1dt z t t e z dapat ditulis: a.      1 2 2 dy z y y e z b.          1 1 1 ln dy y z z 104 Jawab : a.           1 2 2 1 2 2 dy z y y e dt t t e z misal ydy dt y t 2 2           2 1 2 2 ydy z y y e z      1 2 2 2 dy z y y e z , terbukti b.               1 1 2 1 ln 1 dy y dt z tt e z misal y y y t ln ln 1 ln 1            t e y t y y t         ln ln dt e dy t    dy dt e t    Syarat batas: 1 1 1      e y t 1 2 2           e e y t      1dt z tt e z      1dt z t t e z           1 1 . 1 ln dy y z          1 1 1 ln dy y z z , terbukti 105 2. Diketahui bahwa: z z z   sin 1    , untuk 0z1. Buktikanlah bahwa   2 1 Jawab:                  90 sin 2 1 sin 2 1 1 2 1 2 1 z         2 2 1           2 1 2 1 , terbukti 3. Diketahui bahwa z z z   1   1   z z z   z z z 1   Maka 1 1 1 1          1 1     1 n n , n = bilangan bulat negatif Lalu didapat   z z z z   sin   106 4. Berdasarkan soal no. 2 dan 3, kita dapat mencari hubungan rekursi fungsi gamma fungsi faktorial pecahan 2 1 . Tentukanlah: a. 2 3 2 1         c. 2 7 2 5          e. 2 3 2 5        b. 2 5 2 3         d. 2 1 2 3        Jawab a. z z z z z z 1 1        1   z z z   z z z 1   2 1 2 1 1 2 1 1 2 1           z z 2 1 2 1 2 1     2 2 1 2 2 1 2 2 1               z z z 1   Untuk 2 3   z  2 2 1 2 2 1 1 2 1 2 1          107 b. z z z 1   untuk 2 1 3 2 2 3 1 2 3 2 3 2 3            z   3 4 2 3 2 2 3       c. z z z 1   untuk 2 3 5 2 2 5 2 3 2 5 2 5           z   15 8 3 4 5 2 2 5       d. z z z 1   z z z   1 Untuk  2 1 2 1 2 1 2 3 2 1     z e. z z z   1 untuk  2 1 2 3 2 3 2 3 2 5 2 3      z  4 3 2 5  108 5. Dari soal no.4, gambarkanlah sketsa fungsi gammafungsi faktorial Jawab: Dari soal no.4 didapatkan :  2 2 3 2 1            3 4 2 5 2 3           15 8 2 7 2 5           ~   z untuk 1   z , z = bilangan bulat negatif          2 1 2 1  2 1 2 1 2 3          4 3 2 3 2 5         , dan seterusnya 1 2 3 4 -2 -1 -3 -4 -5 z z     3 4  15 8   2  109

11.3. Pekerjaan rumah