Ijab 18, dan 25, semuanya sama, akan selamat sejahtera.

175 2 Acara Ijab Wonten kalih versi cara nglampahaken ijab utawi akad nikah wonten ing Serat Centhini , inggih menika tata cara ingkang dipunandharaken dening Syekh Wakidiyat kaliyan tata cara ijab wonten ing pawiwahannipun Syekh Amongraga lan Niken Tambangraras. Ing ngandhap menika tata caranipun ijab miturut andharanipun Syekh Wakidiyat: 1 Penganten kakung dipunlenggahaken ing sisih wetan ing madhep pengulu, wali ing sisih leripun pengulu, kalih tiyang saksi ing tengenipun. 2 Saksampunipun jangkep, wali ngendika dhumateng pengulu: Kiyai pangulu, kula ngrêsaya satuhu dhumatêng ijêngandika ningkahakên anakulun wadon aran Anu rara angsal lawan bagus Anu. Kalawan maskawin slake pêthak satail wratipun kinêncèng tuwin kasambut kula èstu sampun suka. jilid II pupuh 103 sekar Jurudemung pada 27-28 Terjemahan : “Kiai penghulu, saya minta tolong kepada Kiai untuk menikahkan anak saya perempuan yang bernama Rara Anu dengan Bagus Anu dengan mas kawin slaka pethak ‘perak putih’ seberat setahil ’38,60 gram’, tunai atau dipinjam saya perbolehkan.” 3 Ki Pengulu saksampunipun nampi panyuwunipun wali, lajeng ngendika dhumateng penganten kakung kados mekaten: Bagus Anu jêngandika, tampèni paningkahipun Rara Anu anakipun wadon Ki Anu kalawan maskawin salaka pingul bobot satail punapa kinêncèng tuwin kasambut. 176 Terjemahan : “Bagus Anu, Anda terima nikah Rara Anu, anak perempuanputri Ki Anu dengan mas kawin perak setahil beratnya. Anda terima tunai atau di pinjam?” 4 Penganten kakung mangsuli: Mas kawin kawula sambut. jilid II pupuh 103 sekar Jurudemung pada 30. Terjemahan : “Mas kawin saya pinjam.” 5 Ki Pengulu ugi ngendika dhumateng wali bilih mas kawinipun dipunsambut. 6 Ki Pangulu lajeng maos donga taawud. Donga taawud menika inggih menika: Iya angudubilahi minassaitanirrajim, bismillahir rahmanir rakim, bismillah walkamdulil lahi rabilalamina, wasalatu wasalamu, ala Rusulillahi salalahu ngalaihi was salamusikum ngibadalah, wa nafsihi takuwalah. jilid II pupuh 105 sekar Salisir pada 1-3 7 Dipunlajengaken kaliyan ngendika: Anikahakên kawula ing rara Anu punika Anak wadone Ki Anu ing jêngandika mas Anu kalawan maskawin slaka putih satail kang bobotira. jilid II pupuh 105 sekar Salisir pada 3-5. Terjemahan : Saya menikahkan Rara Anu putri Ki Anu dengan Mas Anu, serta mas kawin perak setahil beratnya putri Ki Anu dengan Mas Anu, serta mas kawin perak setahil beratnya.” 8 Penganten ngendika, 177 Nuwun narima kawula paningkahe rara Anu ing kawula kalawan mas kawin slaka pêthak mulya pan satail bobotira kawula sambut punika jilid II pupuh 105 sekar Salisir pada 6-7. Terjemahan : “saya terima nikah Rara Anu dengan saya serta mas kawin perak mulia” 9 Ki Pengulu saksampunipun miring wa barakal, wiwit donga taawud lan bismillah, lajeng donga Allahuma alim lam alaita bainal mai batinna. Allahuma tawil ngumurrahuma wa sakih aji sadahuma wa nawira kulubahuma wa sabit . Innama huma wa aksin akamala huma wa wasih arjaka huma wa ilahi kaerikia riba huma. Fiddini wal dunya wal akhirah iinaka ngala kulli sain kodir . jilid II pupuh 105 sekar Salisir pada 8-11 10 Saklajengipun saksi ngucap janji dhumateng penganten kakung, ingkang wosipun: Ki pangantèn dhawuh nata jêngandika angèstokna manawi ijêngandika Nambang rabi jêngandika mbok rara Anu punika pitung sasi lakon dharat rong tahun nabrang samodra. Saliyane nglakonana ayahan dalêm sri nata tan trimane bojo ndika inggih bok Anu punika. Bapak dhumatêng ing kakim andika lajêng ngrêntahna ing talak ndika satunggal myang bayar maskawinira. jilid II pupuh 105 sekar Salisir pada 12-15. Terjemahan : Ki pengantin, hendaklah Anda mematuhi sabda raja. Jika Anda meninggalkan istri Anda Rara Anu tujuh bulan perjalanan darat, dua tahun perjalanan samudra, 178 kecuali menjalankan tugas kewajiban negara, kalau istri Anda Rara Anu tidak dapat menerima akan hal itu, lalu rapak menghadap hakim, Anda hendaknya lalu menjatuhkan talak satu serta membayar mas kawin Anda.” 11 Penganten kakung ngendika “gya”. 12 Lajeng penganten sasalaman kaliyan pengulu. 13 Dipunlajengaken kaliyan ujung utawi bekti dhumateng tiyang sepuh. Tata cara upacara ingkang dipunlampahaken nalika upacara pawiwahannipun Syekh Amongraga kaliyan Niken Tambangraras radi beda kaliyan versinipun Syekh Wakidiyat. Menika tata caranipun: Ing wekdal ingkang sampun dipuntemtokaken, penganten kakung medal saking papanipun dipuniringaken kaluwarganipun tumuju papan kangge ijab, inggih menika masjid utawi pendhapa griyanipun penganten putri. Saking papanipun tumuju ing papan ijab, penganten dipunpayungaken payung ijem semu jenar lan dipuniring dening para santri ingkang nabuh terbang lan sesingiran. Papan palenggahan kangge saben tiyang sampun dipuntata. Ingkang lenggah ing sisih kilen inggih menika pengulu lan para saksi. Ingkang lenggah ing sisih wetan inggih menika wali saking penganten putri lan saksi. Menawi penganten kakung lenggah ing ngajeng. Saksampunipun lenggah sadaya, wali penganten putri nyuwun dhumateng pengulu supados nikahaken putrinipun kanthi nyebataken mas kawinipun. Lajeng pengulu nampi pangajabipun lan nglampahaken. Saklajengipun Ki Pengulu ngijabaken, donganipun kados mekaten: 179 Bismillahirahman nirakim ngusikum ngibadallah wanapsi wabi takwalahi ankahtu wangidun binta pulanin mintabi mahri. Kada pan mangkono ingsun ningkahakên maring Nikèn Tambangraras lan Ki Amongragi kalawan mas- kawin Kuran ingkang agung. Pakênira ngucap angabuli. Terjemahan : Bismillahirahman nirakim ngusikum ngibadallah wanapi wabi takwalahi ankahtu wangidun binta pulanin mintabi mahri. Saya menikahkan Niken Tambangraras dengan Ki She Amongraga dengan mas kawin Quran yang agung. Amongraga engkau harus mengucapkan kesediannya. jilid II pupuh 357 sekar Mijil pada 334-340. Saklajengipun penganten kakung ngendika : Anrima kula ing paningkahe Nikèn Tambangraras lawan mami mas-kawin Kuran-i ngalim ingkang agung. Terjemahan : “Saya terima nikah Niken Tambangraras denganku serta mas kawin Quran yang agung.” Ki Pengulu ngucap: Wa barakallahu ngala kaher wa bi palalihi Allahuma alipbinahume kama alapta baenalmaki, walbarli wasalji watin Saksi ngucap janji kaliyan nyepeng jempol, ndika tampi jangji-dalêm dene samangsane pakênira mangkin aningal mring rabi tri taun ing laut Terjemahan : “Engkau terima janjiku. Adapun kelak jika engkau meninggalkan istri tiga tahun lamanya untuk berlayar pitung sasi ing dharatan benjing liya karyèng katong tan trimane rabinira mangke pêsthi pêgat tanpa talak sarwi tinagih sri-kawin. 180 Terjemahan : atau tujuh bulan di darat dan istrimu tidak menyetujuinya, engkau harus menceraikan tanpa talak.” Amongraga menyetujui. Saksampunipun penganten kakung nyaguhaken, saksi sanesipun sigra maos donga ngumur. Tiyang kathah mangsuli kanthi ngucap amin sesarengan. Sampun paripurna acara ijab menika. Penganten kakung lajeng ngaturaken bekti dhumateng pada sesepuh, pengulu, lan para paman.

n. Panggih

Upacara panggih ugi dipunwastani upacara dhaup utawi temu, inggih menika upacara tradisi dipunpanggihaken penganten kakung lan penganten putri. Acara panggih menika dipunlampahaken sasampunipun ijab utawi akad nikah kangge tiyang agami Islam utawi sakramen pemberkatan nikah utawi misa kangge tiyang agami Nasrani Kristen saha Katolik Pringgawidagda, 2006: 189. Tatacara panggih ingkang dipunpanggihaken wonten ing Serat Centhini inggih menika penganten kakung tindak dhateng papan panggih, panggih, balangan gantal, wijikan, mecah tigan, ngujung, kacar-kucur, pangkon, ngabekti, saha pahargyan. 1 Penganten kakung tindhak dhateng papan panggih Sakderengipun upacara dipunwiwiti, penganten putri ingkang sampun dipunpaes dipunlenggahaken ing lebet griya kangge nengga rawuhipun penganten kakung. Saklajengipun satunggaling utusan tindak kangge lapor dhumateng tiyang sepuhipun penganten putri wonten ing papan ijab bilih penganten putri sampun siap. Para utusan nderekaken penganten kakung tumuju ing papan penganten putri. Bab 181 menika dipunsebataken wonten ing Serat Centhini jilid 6 pupuh 357 sekar Mijil pada 377-379. Sami praptèng dalêm amiranti, nèng jrambahing kobong, kalasa lus sungsun tri sinrêbèt, mamrih sinêbaran sarwa sari, nulya Luci prapti, tanya sampunipun. Ni Malarsih anauri aris, iya wus mirantos, santri Luci wangsul age-age, atur marang ing Kiyai Bayi, Panurta ngling aris, mring Mongraga wau. Tuwin mring kang sêpuh-sêpuh sami, sadaya rumojong, nulya nuduh mring santri Luci-ne, kinèn mbudhalêna para santri, ingundhangan aglis, umangkat sadarum. Terjemahan : Tak berapa lama santri Luci datang menanyakan kesiapan Tambangraras. Ni Milarsih mengatakan bahwa segalanya sudah siap. Santri Luci pergi melapor kepada Ki Bayi yang kemudian memberi tahu Amongraga dan para tua-tua. Santri Luci memimpin para santri mengiringkan Amongraga menuju ke tempat Tambangraras. Konteks cariyos pethikan ing nginggil menika inggih menika santri Luci ingkang dipunutus kangge nyuwun pirsa kasiapanipun Tambangraras. Ni Milarsih ngendikaken bilih sadaya sampun siap. Santri Luci tindak lapor dhumateng Ki Bayi ingkang saklajengipun ngandikani Amongraga lan para sesepuh. Santri Luci mimpin para santri nderekaken Amongraga tumuju ing papanipun Tambangraras. Wonten ing sakngajengipun penganten kakung, wonten saperangan pangombyong ingkang nabuh terbang kaliyan sesingiran ingkang swantenipun kados zikir. Penganten kakung lumampah gegandengan kaliyan sesepuhipun penganten putri. 182 2 Panggih Nalika rombongan penganten sampun dugi wonten ing dalemipun penganten putri, rombongan kasebut kendel wonten ing ngajeng konten kaliyan ngajengaken anggenipun singiran lan nengga penganten putri medal saking griyanipun. Penganten putri mlampah dipundeherekaken ibu sarta sederekipun tumuju ing konten. Pengaten kakung dipunapit tiyang sepuhipun penganten putri ing sisih kiwa lan pengulu ing sisih tengen. Wonten ing wingkingipun penganten kakung wonten kaluwarga lan sederek- sederekipun. Penganten kekalih dipunpanggihaken wonten ing antawisipun lebet lan jawi konten. Wonten saperangan adat ingkang dipunlampahaken babagan tata cara panggih penganten, ing antawisipun kados mekaten: 1 Menawi penganten kakung dhudha lan penganten putri taksih gadis Ing ngandhap menika dipunandharaken adat panggih ingkang dipunlampahaken menawi penganten kakung dhudha lan penganten putrinipun taksih gadis. Lan ngabekti para tamu putri, lan mring bapa embok, yen panganten dhudha lanangane, ingkang wadon isih prawan sunthi, nalikane panggih, balangan wus rampung. Gathuk aneng samadyaning kori, sakaloron ndhodhok, ingkang lanang anyekel tumpere, ingkang wadon gupuh anyirami, kalamun kapanggih, misan prenahipun. Serat Centhini jilid II pupuh 129 sekar Mijil pada 51 lan 52 Terjemahan : dan wanita, serta kepada ayah ibunya. Apabila pengantin pria duda ‘balu’, pengantin wanita masih gadis; waktu upacara temu cukup saking melempar sirih, selesai, 183 bertemu di depan pintu, keduanya duduk, prianya memegang kayu yang ujungnya berbara, wanitanya segera menyiram dengan air. Apabila kedua pengantin itu saudara misan ‘saudara sepupu atau satu kakek buyutketurunan ketiga’ urutannya, Pethikan ing ngginggil menika ngandharaken bilih nalika panggih penganten namung cekap ambalang gantal wonten ing ngajeng konten kemawon, lajeng lenggah wonten ing patanen. Penganten kakung beta kajeng ingkang mengangah, lajeng penganten putrinipun nyiram migunakaken toya. 2 Menawi penganten kekalih kaprenah sederek misanipun Ing ngandhap menika dipunandharaken adat panggih ingkang dipunlampahaken menawi penganten kakung dhudha lan penganten putrinipun kaprenah misan. Gathuk aneng samadyaning kori, sakaloron ndhodhok, ingkang lanang anyekel tumpere, ingkang wadon gupuh anyirami, kalamun kapanggih, misan prenahipun. Ingkang lanang isarate mawi macul pipisan prok, lamun awu tuwa kang wadone, ingkang priya isarate mawi, macul tumpeng putih, neng ngareping pintu. Serat Centhini jilid II pupuh 129 sekar Mijil pada 52 saha 53 Terjemahan : bertemu di depan pintu, keduanya duduk, prianya memegang kayu yang ujungnya berbara, wanitanya segera menyiram dengan air. Apabila kedua pengantin itu saudara misan ‘saudara sepupu atau satu kakek buyutketurunan ketiga’ urutannya, dengan syarat pengantin pria mencangkul pipisan ‘alas penghalus bumbu- bumbu jamu’. Bila urutannya wanita lebih tua, syaratnya pengantin pria mencangkul tumpeng nasi putih di depan pintu. Pethikan ing nginggil menika ngandharaken bilih menawi penganten kekalih kaprenah misan penganten kakung kedah macul pipisan.