3. Antonimi
Antonimi utawi kosok wangsul inggih menika tembung, frasa utawi ukara
ingkang gadhah teges walikanipun kaliyan tembung, frasa, utawi ukara sanesipun Sasangka, 2001: 188. Gayut kaliyan andharinipun Sasangka, Sumarlam 2003:
40 ngandharaken bilih antonimi menika satuan lingual ingkang gadhah teges kosok wangsulipun utawi gadhah sipat oposisi kaliyan satuan lingual sanesipun.
Antonimi ugi dipunsebat oposisi makna. Ing bukunipun, Sumarlam ngandharaken
bilih oposisi makna saged kaperang dados gangsal, inggih menika 1 oposisi mutlak
, 2 oposisi kutub, 3 oposisi hubungan, 4 oposisi hirarkial, 5 oposisi majemuk
. Andharan jinisipun oposisi makna ing nginggil, badhe dipunandharaken wonten ing ngandhap menika.
1. Oposisi Mutlak
Oposisi mutlak inggih menika kosok wangsulipun makna kanthi mutlak.
Tuladhanipun saged dipuntingali wonten ing ngandhap menika.
Mati uripku dakpasrahake marang Gusti Allah. Sasangka, 2001: 188
Wonten tuturan ing nginggil wonten perangan ingkang nedahaken antonimi mutlak
, inggih menika tembung mati kaliyan urip ingkang sami gadhah
kosok wangsulipun. 2.
Oposisi Kutub Oposisi kutub
inggih menika oposisi makna ingkang sipatipun mboten mutlak
, ananging sipatipun gradasi. Tegesipun, wonten tingkatan makna salebeting tembung-tembung kasebat. Tuladhanipun saged dipuntingali wonten
ing ngandhap menika.
Kabeh uwong bisa kuliah ing kene, sugih mlarat ora kena kang dibedakake. Sasangka, 2001: 188
Wonten tuturan ing nginggil wonten perangan ingkang nedahaken antonimi kutub
, inggih menika tembung sugih kaliyan mlarat ingkang gadhah
gradasi oposisi . Kekalihipun nedahaken wonten gradasi sugih banget, sugih, rada
sugih, rada mlarat, mlarat, mlarat banget tumrap pagesangan manungsa. 3.
Oposisi Hubungan Oposisi hubunga
n inggih menika oposisi makna ingkang sipatipun sami anjangkepi, amargi oposisi menika gadhah sipat ingkang sami anjangkepi,
antawisipun tembung satunggal kaliyan sanesipun. Tuladhanipun saged dipuntingali wonten ing ngandhap menika.
Bu Rini menika guru ingkang ayu saha pinter. Panjenenganipun ugi pinter anggenipun ngandharaken materi piwulangan ing kelas, saengga sedaya
murid remen kaliyan panjenenganipun. Sumarlam, 2003: 42 Wonten tuturan ing nginggil wonten perangan ingkang nedahaken
antonimi oposisi hubungan , inggih menika tembung murid kaliyan guru ingkang
gadhah sipat oposisi hubungan. Kekalihipun nedahaken wonten gayutipun utawi
sami anjangkepi antawisipun murid kaliyan guru.
4. Oposisi Hirarkial
Oposisi hirarkial inggih menika oposisi makna ingkang nedahaken urutan
utawi tingkatan. Satuan lingual ingkang nedahaken oposisi hirarkial mliginipun tembung-tembung ukuran dawa, bobot, isi, tembung petungan, tanggalan saha
sanesipun. Tuladhanipun saged dipuntingali wonten ing ngandhap menika.
Sampun pinten-pinten minggu, malah piinten-pinten wulan anggenipun Shinta nengga kabar saking kekasihipun ingkang saweg tugas ing luar
nagari. Sasampunipun pinten-pinten taun mboten wonten kabar saking