31 upacara, saha sedaya pihak ingkang gadhah gegayutan kaliyan upacara
tradhisi labuhan ageng. Panaliti menika langkung rumiyin nglampahi wawancara kaliyan informan kunci, informan kuncinipun menika pangarsa
adat ingkang kajibah nglabuh dipunlajengaken wawancara kaliyan informan sanesipun jumbuh kaliyan perkawis ingkang badhe dipunteliti. Wawancara
menika dipunlampahi kanthi tinarbuka, ateges informan menika mangertos menawi nembe dipunwawancarai saha mengertos ancasipun wawancara.
c. Dokumentasi
Dokumentasi dipunlampahi kangge manggihi sedaya data ingkang dipunkajengaken. Data ingkang dipunkajengaken menika antawisipun
babagan lampahan upacara labuhan ageng, ubarampe menapa kemawon ingkang dipunginakaken wonten ing upacara labuhan ageng saha makna
simbolik ubarampe upacara labuhan ageng wonten ing seganten Sembukan, Desa Paranggupito, Kecamatan Paranggupito, Kabupaten Wonogiri
Wonten ing panaliten menika, panaliti ngolah data ingkang sinerat saha data ingkang boten sinerat ingkang gadhah ancas kangge nglengkapi data
ingkang sampun dipunpanggihi. Data ingkang sinerat arupi data ingkang wonten gayutanipun kaliyan panaliten menika, data ingkang boten sinerat
inggih menika arupi foto dhokumentasi babagan upacara tradhisi labuhan ageng wonten ing seganten Sembukan, Desa Paranggupito, Kecamatan
Paranggupito, Kabupaten Wonogiri.
32
E. Pirantosing Panaliten
Anggenipun pados data babagan upacara tradhisi labuhan ageng menika ngginakaken satunggaling piranti saperlu kangge mbiyantu pados data ingkang
akurat. Piranti menika dipunsebat instrumen panaliten. Instrumen inggih menika piranti ingkang dipunginakaken kangge ngandharaken data panaliten. Ingkang
dados instrument panaliten wonten ing panaliten menika panaliti piyambak anargi panaliti ambyur langsung wonten ing upacara kasebat minangka
perencana, pelaksana, tiyang ingkang ngempalaken data, tiyang ingkang nganalisis, penafsir data saha pelapor asiling panaliten. Panaliti menika saged
dipunsebat minangka human instrument, pramila wonten ing tahap nyathet data ngginakaken piranti kangge mbiyantu panaliten. Piranti-piranti kasebat kados
ing ngandhap menika. a.
Kamera foto, kangge mendhet gambar b.
Handycam, kangge ngrekam lampahing damel ubarampe saha lampahing upacara tradhisi labuhan ageng
c. Voice recorder, kangge ngrekam nalika ngawontenaken wawan
rembag kaliyan para informan d.
Buku cathetan, kangge nyerat menapa kemawon ingkang dipunpanggihaken. Data ingkang dipunpanggihaken inggih menika
saged awujud cathetan lapangan observasi menapa dene cathetan lapangan wawan pirembagan wawancara.
33
F. Caranipun Nganalisis Data
Panaliten menika ngandharaken babagan asal-usul upacara labuhan ageng, lampahan upacara labuhan ageng, makna simbolik ubarampe upacara tradhisi
labuhan ageng wonten ing seganten Sembukan, Kecamatan Paranggupito, Kabupaten Wonogiri saha paedah upacara labuhan ageng tumrap masyarakat
panyengkuyungipun. Cara analisis data wonten ing panaliten menika ngginakaken metode analisis induktif, ateges analisis data ingkang mligi saking
lapangan dipundadosaken
satunggaling unit-unit
lajeng dipundamel
kategorinipun Muhadjir, 2002: 167. Analisis induktif dipunginakaken kangge mbiji saha nganalisis data ingkang sampun dipunfokusaken wonten ing
panaliten. Miturut Seiddel lumantar Moleong, 2007: 248 lampahan analisis data
kualitatif menika prosesipun dipunwiwiti kanthi nyathet cathethan lapangan kanthi
dipunsukani kode
supados datanipun
gampil dipunpanggihi,
dipunlajengaken ngempalaken, milah-milah, damel klasifikasi, damel sintesis, damel ikhtisar saha damel indeks. Lampahan ingkang pungkasan inggih menika
damel kategori data menika langkung gadhah makna. Lampahipun analisis data menika dipunwiwiti kanthi nelaah data jumbuh kaliyan wosing perkawis
ingkang sampun cumawis saking pengamatan berperanserta, wawancara mendalam, saha dokumen ingkang sampun dipunserat ing saklebetipun cathethan
lapangan observasi, cathethan lapangan wawancara, saha foto.
34
G. Caranipun Ngesahaken Data
Caranipun ngesahaken data wonten ing panaliten menika dipunginakaken cara triangulasi. Triangulasi dipunlampahi supados panaliten menika valid.
Triangulasi inggih menika cara ingkang dipunginakaken kangge mriksa data ingkang ngginakaken satunggaling prekawis wonten ing njawi data kangge
mbandingaken data ingkang sampun dipunpanggihi Moleong, 2002: 178. Supados manggihi data ingkang langkung valid saha trep antawisipun setunggal
kaliyan sanesipun, dipunlampahi triangulasi saking data wawan pirembagan, data observasi saha data dokumentasi ingkang arupi rekaman saha foto utawi
gambar. Triangulasi ingkang dipunginakaken wonten ing panaliten menika triangulasi sumber saha triangulasi metode. Triangulasi sumber dipunlampahi
mawi nyuwun andharan kanthi cetha saking informan babagan informasi ingkang sampun kaparingaken supados saged mangertosi kanthi tumemen
babagan satunggaling informasi. Kalajengaken informasi saking informan dipuncocokaken kaliyan informasi saking informan sanes. Kejawi ngginakaken
triangulasi sumber, kangge ngesahaken data wonten ing panaliten menika ugi ngginakaken triangulasi metode. Triangulasi metode menika dipunlampahi
kanthi cara nandhingaken data asiling panaliten kaliyan data asiling wawan pirembagan saha data ingkang awujud foto.
