23 f
rupinipun mangsi: cêmêngcoklatbiruabrit; g
dipunsêrat wontên dlancang kiwå verso utawi têngên rekto; h
sêratanipun gampil kawaos mênåpå botên; i
kasêrat déning tiyang ingkang sampun kulinå nyêrat mênåpå tiyang ingkang awis nyêrat.
10 båså: ngginakakên ragam båså mênåpå, båså Jawi ragam kråmå, ngoko,
mênåpå campuran. Kadospundi mênggah båså ingkang dipunginakakên, baku, ênggèn-ênggènan, mênåpå campuran, wontên pangaribawaning båså
sanès mênåpå botên; 11
sêratan déning tiyang sanès: Wontên salêbêting teks: kåcå pintên, wontên pundi, kadospundi;
Wontên sajawinipun teks wontên sisih pinggir: kåcå pintên, wontên pundi kadospundi;
12 sêratan wontên papan sanès: dipunandharaken wontên daftar
naskahkatalogusartikel ingkang pundi kémawon, kadospundi gêgayutin
satunggal kaliyan sanèsipun, kesan ngéngingi mutu sabên sêratan. Deskripsi naskah
Sêrat Ngèlmu Dåyåprabåwå gayut kaliyan panyimpêning naskah,
irah-irahaning naskah, ukuraning naskah, ukuraning teks, isining naskah, jinising naskah, sêratan, såhå båså ingkang dipunginakakên.
c. Transliterasi
Transliterasi miturut Baroroh-Baried 1985: 65, inggih mênikå alih
aksårå kanthi nggantos jinising sêratan, aksårå mawi aksårå saking satunggaling
24 abjad
dhatêng abjad sanès. Sêrataning teks mawi aksårå ingkang botên sami kaliyan aksaraning teks. Wondéné miturut Robson 1994: 24 transliterasi
didefinisikan sebagai pemindahan dari satu tulisan ke tulisan yang lain . Wontên
ing Kamus Istilah Filologi 1977: 4 ngandharakên bilih transliterasi inggih mênikå
penggantian huruf demi huruf dari abjad yang satu ke abjad yang lain, lepas dari pada lafal bunyi kata yang sebenarnya
. Transliterasi
mênikå wigatos sangêt kanggé mangêrtosi teks-teks kina ingkang dipunsêrat mawi aksårå daérah. Aksårå daérah ingkang dipunginakakên
kanggé nyêrat naskah kathah-kathahipun inggih mênikå aksårå Jåwå. Ananging, kathah-kathahipun masarakat samênikå sampun botên têpang malih dhatêng
aksårå daérah Baroroh-Baried, 1985: 65. Pramilå, panggaraping naskah kanthi transliterasi
mênikå dipunkajêngakên sagêd nggampilakên masarakat anggènipun nyinau naskah.
Wontên sapérangan prakawis ingkang kêdah dipungatosakên nalikå badhé damêl transliterasi Mulyani, 2009: 21. Prakawis ingkang kêdah dipungatosakên
mênikå sagêd dipunwaos wontên andharan ngandhap mênikå. 1
Sêsêrêpan ngéngingi tåtå panyêrating aksårå ingkang dipunginakakên wontên ing naskah såhå sipat aksårå ingkang dipunginakakên kanggé damêl
transliterasi .
2 Sipatipun aksårå wontên naskah såhå sipat aksårå ingkang dipunginakakên
kanggé damêl transliterasi wontên ing riki mliginipun tåtå panyêrating têmbung.
3 Ejaan, inggih mênikå kanggé ngajêgakên variasi ejaan naskah, pengejaan
25 têmbung-têmbung pinjaman, mliginipun wontên teks ingkang awujud puisi
utawi måcåpat. 4
Pungtuasi, inggih mênikå tåndhå pamaos kanggé tåndhå panuturing ukårå koma, titik koma, titik, titik kalih, tåndhå pakèn, tåndhå pitakèn, såhå tåndhå
petik sartå tåndhå metra tunggal utawi metrum jamak wontên naskah
ingkang dhapukanipun sêkar utawi måcåpat, inggih mênikå watêsaning larik, watêsaning pupuh, såhå sêkar Darusuprapta, 1985; Mulyani, 2009: 21.
Wontên kalih metode ingkang sagêd dipuncakakên kanggé transliterasi. Miturut Mulyani 2009: 10-11, metode transliterasi mênikå dipunpérang dados
metode transliterasi diplomatik såhå metode transliterasi standar. Andharan
ngéngingi kalih metode kasêbut sagêd kawaos ing ngandhap mênikå. 1
Metode transliterasi diplomatik, inggih mênikå cårå anggènipun damêl alih aksårå sêrataning teks ingkang kasêrat mênåpå wontênipun kados déné
sêrataning teks-ipun kanthi aksårå ingkang bédå. 2
Metode transliterasi standar utawi baku, inggih mênikå cårå anggènipun damêl alih aksårå sêrataning teks ingkang kasêrat adhêdhasar utawi sampun
kajumbuhakên kaliyan ejaan ingkang lêrês utawi kajumbuhakên kaliyan Ejaan yang Disempurnakan
EYD ingkang taksih dipunanggé kanthi aksårå ingkang bédå.
Metode transliterasi mênikå dipuncakakên gumantung pangangkah
ingkang badhé dipungayuh. Pangangkah metode transliterasi diplomatik, inggih mênikå kanggé ngrêmbakakên sêratan naskah kados mênåpå wontênipun nanging
wontên ing aksårå ingkang bédå. Wondéné pangangkah metode transliterasi
