Programa Transporte Sumáriu kona-ba Orsamentu FI tinan 2016, tuir Programa

Página 28 de 61 dezeñu no obras supervizaun iha dezenvolvimentu Infra-estruturas iha rejiaun Oecusse hanesan Aeroportu, Estradas, pontes,no sistemas irrigasaun. Ba tinan 2016, total alokasaun orsamentu mak 6 milloens ba projetus barabarak iha programas barak ne’ebé iha hela fazes preparasaun hanesan irrigasaun, edifísius públikus, programa MKIA nian, etc.

4.2.22. Manutensaun no Rehabilitasaun Infrastrutura

Manutensaun no rehabilitasaun ba infraestrutura nebe kompleta ona, sai hanesan xavi ida hodi sustein ninia funsionamento no prolonga durasaun ba fasilidade infraestrutura. Progama ne’e establese iha 2016 tuir aprovasaun Parlamentu Nacional nebee persija manutensaun no rehabilitasaun diak ba fasilidade infraestrutura basiku. Ba 2016, orsamento ba manutensaun no rehabilitasaun sei foka ba manutensaun rutina ba sistema estrada nasional, estrada rural no manutensaun infra-estrutura be’e no saneamento. Total orsamento ba programa manutensaun no rehabilitasaun hamutuk 16 milloens, nebe distribui 4 milloens ba manutensaun rutina ba estrada nacional, 10 milloens ba estrada rural, no 2 milloens ba manutensaun infra-estruktura be’e no saneamento.

4.2.23. Programa Empréstimus Externus

Iha tinan hira ne’e laran, Governu adopta polítikas ne’ebé prudente hodi halo rekursu ba empréstimus konsesionais hodi tulun finansia projetus infra-estruturas xave. Em konformidade ho Polítika Dívidas Públikas, projetus hotu-hotu ne’ebé finansia ho empréstimus fo konfiansa katak sei bele jera benefisisu sosiais no ekonómikus ne’ebé ás depois de implementasaun, ne’ebé ás liu kustus finanseirus. Empréstimus hirak ne’e tenke selu fali montante ne’ebé empresta mai ho tan nia jurus ka osan-funan to’o selu hotu kedan montante emprétimus ne’e ba parte emprestadur. Kustu finanseiru empréstimus nian ne’e bele menus liufali retornus ka rentabilidade ne’ebé hetan husi fonte alternativu fundus, mak hanesan Fundu Petrolíferu.Tanba kompromisu atu reembolsa ka selu fali empréstimus, mak Governu asegura katak reembolsu iha futuru tenke tuir duni kapasidade paíz ne’e nian atu selu hikas fali no tanba ne’e mak estabelese limite ida kona-ba total empréstimus ba kada tinan. To’o agora Akordus ba Empréstimus lima 5 mak halo ona hodi finansia projetus estradas entre GoTL ho parte kredores ka ne’ebé empresta osan. Hirak ne’e hotu mesak vias arteriais modernizasaun no fortaleimentu nian, mak hanesan: 1. Projetu Melloramentu Rede Rodoviária ka Road Network Upgrading Projetu RNUP Dili-Liquica ho Tibar-Gleno asina husi GOTL ho ADB iha 2012. 2. Projetu Melloramentu Estradavia rodoviária Dili-Baucau asina husi GOTL ho JICA iha 2012. 3. Projetu Melloramentu Rede Rodoviária ka Road Network Upgrading Projetu RNUSP Manatuto-Natarbora asina husi GOTL ho ADB iha 2013. 4. Projetu Estradas Reziliénsia Klimátika mak Dili-Ainaro asina husi GOTL ho BM ka WB iha 2013.