Programa Juventude no Desportu

Página 18 de 61 ne’ebé afeta abilidadekapasidade Min. Edukasaun nian atu kumpri obrigasoens nasaun nian kona-ba dezenvolvimentu edukasaunensinu hanesan deklara iha Konstituisaun, no mos ninia kompromisu ba Objetivus Dezenvolvimentu Miléniu 2015 nian ho metas Prioritárias Nasionais seluk. Nia prepara planu nasional setorial ida ne’ebé sei gia ka orienta implementasaun iha níveis hotu-hotu iha paiz laran. Ida ne’e dezenvolve liuhusi prosesu konsulta ne’ebé envolve pesoal iha níveis hotu-hotu Ministériu Edukasaun nian, inklui rejioens, no mos parseirus dezenvolvimentu ho stakeholders xave sira. Total osan US7.962 milloens aloka ba Setor Edukasaun iha 2015 no fahe hanesan ne’e: US3.262 milloens ba Eskola Polu; US2.0 milloens ba Eskola Politéknika, no; US2.0 milloens ba Universidade Nasional ho 0.7 milloens ba konstrusaun Akademia Peskas iha Manatuto. Tanba ezekusaun ne’ebé mínimu iha orsamentu retifikativu, mak montante inisial reduz ba US5.895 milloens. Kona-ba ensinu báziku, FI oras ne’e finansia konstrusaun lima 2 husi programa total 12 Eskolas Referensia Polu iha nasaun laran,ida-ida ninia merenda eskolar,catering, husi Primeiru to’o Nono Anu 9, hahú husi 2015 Oeccusse muda ba ZEEMS. Iha 2016 sei rekere ka presiza osan 0.585 milloens hodi finaliza Eskolas Polu iha Distritus 5. Programa expansaun ka habelar edukasaun avansada relasiona ho Konstrusaun instalasoens Universidade Nasional iha Hera no Konstrusaun Politéknikas enjeñaria iha Suai, Agrikultura Manufahi, Peskas Manatuto ho Otel Turizmu Lospalos. Aleinde ne’e, kriasaun Politéknika ida iha Aileu mos konsidera atu halo, hodi tau iha funsionamentu no jere tuir modalidade PPP. Konstrusaun fakuldades rua iha Universidade Nasional hala’o hela no osan 2.0 milloens aloka iha 2015. Pakote DEDs ba politéknikas ne’ebé propoen ba Suai, Manufahi,Lospalos no akademia peskas ba Manatuto hahú iha 2014 no sei halo kompletu iha 2015 no sei presiza osan 0.1 milloens iha 2015. Ba konstrusaun akademia peskas iha Manatuto aloka osan 0.2 milloens no proposta kona-ba Politéknika PPP iha Aileu inklui iha orsamentu FI ba 2015 no aloka osan 1.0 millaun. Projetus hirak ne’ebé halo hotu ona ba programa edukasaun ka ensinu avansadu sei implementa iha 2017 no la rezerva orsamentu ba tinan 2016. Hanesan sumáriu, total orsamentu ne’ebé aloka ba programa Edukasaun mak 5.895 milloens iha orsamentu retifikativu 2015 no previzaun ba 2016 mak 0.585 milloens.

4.2.8. Programa Eletrisidade

Objetivu programa eletrisidade nian mak atu proporsiona jerasaun eletrisidade ne’ebé konfiável ka seguru, transmisaun no distribuisaun enerjia elétrika iha Timor-Leste tomak. Importânsia husi fornesimentu eletrisidade konfiável ne’e esensial tebes ba progresu nasaun hodi avansa ba modernizmu no dezenvolvimentu ekonómiku. Fornesimentu enerjia ne’ebé di’ak no konfiável de-faktu hanesan mos kondisaun ida hotu hodi hadi’a no aumenta investimentu privadu iha Timor Leste. Projetu eletrisidade to’o agora hanesan projetu boot liuhotu ne’ebé finansia ho FI. 2 Oecusse is included in the IF Oecusse Economic Development Zone program