Programa Agrikultura Sumáriu kona-ba Orsamentu FI tinan 2016, tuir Programa

Página 15 de 61 funsionamentu no manutensaun iha área urbana Dili no iha distritus seluk ho modalidade parseria públika privada public private partnership PPP. Ho FI, mak planu mestre ka regulador ba Dili nia eskemas melloramentu drenajen no saneamentu halo kompletu iha 2012. Designdezeñu Enjeñaria Detalladu ka Detail Enjeñaria Design DED kona-ba opsaun estratéjika balu hodi hadi’a sistema saneamentu ho drenajen iha Dili tuir buat ne’ebé rekomenda iha planu regulador halo kompletu iha 2014-2015. Konstrusaun kanal prinsipal sistema drenajen urbana ho obras halo dezviu bee mota nian, ne’ebé hanesan esforsu boot ida hodi reduz inundasaun iha sidade Dili, sei hala’o iha 2016 no 2017 ho empréstimu externu husi banku EXIM Xina. Kona-ba orsamentu 2016, alokasaun total orsamentu ho montante 10.236 milloens ne’ebé fahe liu-liu ba projetu drenajen Dili nian ne’ebé finansia hamutuk ho empréstimu husi banku EXIM no montante ki’ik ne’ebé sei kobre pagamentu retensaun ho projetus ne’ebé iha estudu viabilidade opsaun PPP nina kona-ba operasaun ho manutensaun fornesimentu bee iha Dili. Maibe orsamento ne’e hetan revisaun ba 13 milloens tuir aprovasaun Parlamentu Nacional hodi muda orsamento 2 milloens husi MOPTC ba estudo konstruksaun paragem ba retensaun be’e nia.

4.2.3. Programa Dezenvolvimentu Urbanu no Rural

Programa ida ne’e ho objetivu atu asegura planu ne’ebé di’ak ba espasu no atividades ekonómikas bazeia ba oinsá bele maksimiza potensia rekursus rejionais no lokais ho vantajen komparativa hodi prevene utilizasaun rekursus ne’ebé la efisiente. Atu bele produz planu espasial ne’ebé kompreensivu tantu urbanu komu rural, presiza informasaun espasial báziku ho formatu Sistema Informasaun JeográfikaSIJ ka GIS. Ho pré-kondisaun ida ne’e iha pensamentu ka hanoin,mak governu halo kompletu ona kolesaun dadus jeoespasiais ba territóriu Timor Leste tomak liuhusi dalan uza metodolojia Detesaun no Lokalizasaun ho Lazer ka Light Detection and Ranging LiDAR. Produtus LiDAR nian kompostus husi dadus topográfikus detailladus ho alta rezolusaun husi imajens aéreas ka high resolution of aerial imagery ne’ebé hanesan dadus bázikus hodi dezenvolve planeamentu urbanu no rejional hanesan zoneamentu uzu solu ka rai ka land use zoning, planeamentu transportes futurus, no planus dezenvolvimentu rejional no ekonómiku seluk. Ba anu fiskal 2016, total alokasaun orsamentu ba programa dezenvolvimentu urbanu no rural ho montante 12.182 milloens ne’ebé 0.182 milloens rezerva hodi kobre pagamentu retensaun ba kontratu governu nian relasiona ho planeamentu urbanu nasional no 12 milloens aloka ba segunda faze projetu kolesaun dadus LiDAR nian hodi rekpetróleula informasaun kona-ba subsolu ka rai okos ba territóriu Timor Leste tomak ne’ebé oras ne’e iha faze preparasaun konkursu.