Uji Normalitas Uji Multicollinierity dan Singularity Uji Outlier

83 yang terlihat dalam proses eksplorasi. Dan variance extracted direkomendasikan pada tingkat 0,50.

4.3.3. Uji Normalitas

Uji normalitas sebaran dilakukan dengan Kurtosis Value dari data yang digunakan yang biasanya disajikan dalam statistik deskriptif. Nilai statistik untuk menguji normalitas itu disebut Z-value. Bila nilai-Z lebih besar dari nilai kritis maka dapat diduga bahwa distribusi data adalah tidak normal. Nilai kritis dapat ditentukan berdasarkan tingkat signifikansi 0,01 1 yaitu sebesar ± 2,58. Tabel 4.15. Assesment of normality Var iable m in m ax k ur t osis c.r . X11 1 7 1,591 4,042 X12 1 7 0,495 1,258 X13 2 7 - 0,700 - 1,779 X21 2 7 - 0,588 - 1,493 X22 2 7 - 0,055 - 0,140 X23 1 7 - 0,927 - 2,356 X31 1 7 - 0,575 - 1,461 X32 2 7 - 0,373 - 0,947 X33 1 7 0,071 0,180 X41 1 7 - 0,326 - 0,829 X42 1 7 - 0,196 - 0,499 X43 1 7 0,486 1,234 X51 1 7 - 0,864 - 2,196 X52 2 7 - 0,166 - 0,422 X53 2 7 - 0,992 - 2,522 Y14 2 7 - 0,431 - 1,095 Y17 2 7 - 1,287 - 3,272 Y22 2 7 - 0,716 - 1,819 Y24 2 7 - 1,124 - 2,857 Y31 2 7 - 0,867 - 2,203 Y32 1 7 - 0,836 - 2,124 Y33 2 7 - 1,038 - 2,639 Y34 1 7 - 1,140 - 2,896 Y35 2 7 - 1,132 - 2,877 M u lt iv a ria t e 8,712 1 ,5 3 5 Ba t a s N orm a l ± 2 ,5 8 Sumber : data diolah 84 Hasil uji menunjukkan bahwa nilai c.r. mutivariate berada di antara ± 2,58 itu berarti asumsi normalitas terpenuhi. Fenomena ini tidak menjadi masalah serius seperti dikatakan oleh Bentler Chou 1987 bahwa jika teknik estimasi dalam model SEM menggunakan maximum likelihood estimation MLE walau ditribusi datanya tidak normal masih dapat menghasilkan good estimate, sehingga data layak untuk digunakan dalam estimasi selanjutnya

4.3.4. Uji Multicollinierity dan Singularity

Pengujian terhadap gejala multikolinieritas antar variabel bebas memperlihatkan tidak adanya gejala multikolonieritas yang merusak model terlihat dari determinant of sample covariance matrix 770.343.165 dan angka ini jauh dari nol. Karena itu dapat disimpulkan bahwa tidak terjadi multikolinieritas atau singularitas dalam data ini sehingga asumsi terpenuhi.

4.3.5. Uji Outlier

Uji univariat outliers dilakukan dengan mengamati nilai Zscore, semua kasus yang memiliki nilai Zscore ≥ ± 3,0 berarti outlier. Bila kasus yang mempunyai Jarak Mahalanobis lebih besar dari nilai chi-square pada tingkat signifikansi 0,001 maka terjadi multivariate outliers. 85 Tabel 4.16. Uji Outlier Multivariate Minim um Max im um Mean St d. Dev iat ion N Pr edict ed Value - 24,130 155,970 78,000 34,303 155 St d. Predict ed Value - 2,977 2,273 0,000 1,000 155 St andar d Err or of Predict ed Value 10,790 19,250 14,626 1,664 155 Adj ust ed Predict ed Value - 36,420 160,020 77,850 35,282 155 Residual - 67,923 90,304 0,000 28,953 155 St d. Residual - 2,097 2,787 0,000 0,894 155 St ud. Residual - 2,261 3,263 0,002 1,003 155 Delet ed Residual - 79,009 123,721 0,147 36,547 155 St ud. Delet ed Residual - 2,300 3,400 0,003 1,012 155 Mahalanobis Dist ance [ MD] 16,088 5 3 ,3 8 0 30,800 7,249 155 Cook s Dist ance 0,000 0,123 0,008 0,013 155 Cent er ed Lev er age Value 0,104 0,347 0,200 0,047 155 Sumber : data diolah Diketahui nilai χ 2

4.3.6. Structural Equation Modeling SEM dan Pengujian Hipotesis