AAK culture library I
Javanese Manuscripts
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
2
13.  Datan  tahan  ingudanan  mimis  samya,  nulya  kang  praDipati,
angawaki  yuda,  lan  sagung  wong  Mentaram,  kang  dadya pangawat kering, Pangran Sumedhang, kanan Dipati Tegil.
14.  Ki  Mandurareja  pan  wus  dadya  dhadha,  rempek  pangamuk  neki, wong  Kumpeni  tadhah,  sanget  pangedrelira,  nanging  wus  datan
preduli, kang pra Dipatya, lawan wadya Mentawis.
15.  Samya  nusup  ing  kukuse  kang  senjata,  dadya  kuweling  jurit, senjata wus pejah, kantun ngamuk kang pedang, nanging wus tan
miyatani, Kumpeni telas, lumayu inglang urip. 16.  Ngungsi  kitha  wong  Mentaram  sampun  prapta,  ingkang  samya
nututi,  mriyem  sinuledan,  kang  aneng  luhur  ika,  ing  beteng  lir gelap swarneki, wadya Mentaram, dadya menggah pan sami.
17.  Ki  Mandurareja  lan  kang  pra  Dipatya,  mapan  rembagan  sami,
kinepung kewala,  kitha  inten  punika,  derapon  ngenes  saiki,  nulya kinepang, Kumpeni ambedhili.
18.  Saking luhur ing beteng mapan kiwala, pan wus tan bisa mijil, ing tyas  langkung  giras,  lan  mega  binedhilan,  pan  sampun  miharsa
warti, Pangran Purbaya, saget ngambah wiyati. 19.  Rinten  dalu  kang  senjata  berondongan,  dene  wadya  Mentawis,
pan  eca  kasukan,  mengkana  pirembagan,  Pangran  Sumedhang tur neki, mring Ki Mandura, ki lurah yen suwawi.
20.  Inginggahan kang kitha inten punika, saging konca Dipati, samya
nginggahana, tiyang alit sedaya, sampun wonten tutumut jurit, dugi kawula, sampun alit kang galih.
21.  Sendawanya  sampun  tipis  dugi  kula,  rembag  kang  pra  Dipati,
nulya  sareng  mangkat,  kutha  inten  wus  prapta,  tan  pantaran  gya rinampit, Gunadur nulya, langkung gugup ngabani.
22.  Kang  mariyem  pan  sampun  sinuledan,  pan  anglir  gelap  muni,
nengah  pra  Dipatya,  pan  rempek  ajengira,  tan  ajrih  swaraning mimis, langkung gugupnya, kang neng jro beteng sami.
23.  Dadya  telas  kang  pelor  tinja  kinarya,  mapan  tepiyo  sami,  karya nyendhoki  tinja,  mengkana  Ki  Mandura,  mapan  kenging  mimis
tahi, ingkang salira, mapan galuprat tahi.
24.  Miwah  para  Dipati  hiya  mengkana,  pan  nungur  nungur  sami,
dadya undurira, sedaya dening tinja, dadya mesanggrahan malih, pan samya siram, henengena ingkang winarni.
25.  Kangjeng  Sultan  animbali  mring  kang  uwa,  Pangran  Purbaya prapti, jeng Sultan ngandika,  wus sampeyan pirsa,  tangled tiyang
mentawis, pan sampun lama, tan wonten wartineki.
AAK culture library I
Javanese Manuscripts
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
3
26.  Kangjeng  Pangran  Purbaya  matur  sendika,  nulya  selamun  nuli, wus  lengser  sing  ngarsa,  datan  ambekta  bala,  nging  ponakawan
kekalih, ngampil ganthennya, lan pakecohaneki. 27.  Sampun prapta jeng Pangran nitih bahita, pecala bahita lit, ran Ki
Kaladuta,  wus  lepas  lampahira,  aneng  satengah  jeladri,  kapethuk nulya, bahita kapal iki.
28.  Mapan  bantu  saking  nagari  Walonda, pan  lajeng  amriyemi,  nging Ki  Kaladuta,  tan  kendel  lampahira,  mergi  kapal  Kumpeni,  dadya
grahita, sagung wadya Kumpeni. 29.  Baya  iki  wong  Jawa  kang  wus  kacrita,  saka  nagara  mami,  kang
aran Pangeran, Purbaya duganingwang, dene teka bahita lit, kang tinunggangan, bisa nengah jeladri.
30.  Datan  gawa rewang  mung  loro ika,  pan padha lare cilik,  ya  bilahi sira,  dene  kepasang  yogya,  nulya  ngedrel  lan  mriyemi,  Ki
Kaladuta, akas lampah lir angin. 31.  Wus kaliwat pelore ingkang senjata, nulya ambetus sami, lir gelap
swaranya, mapan samya bahita, rempu kapaling Kumpeni, kerem anulya, wonten kang nunggang sami.
32.  Pan  sekawan  anenggih  prahu  penJawat,  lumajeng  den  tututi, mring  Ki  Kaladuta,  kacandhak  binentusan,  rempu  sedaya  pan
sami, kerem palastra, tan ana kari siji. 33.  Pitung atus winetara kathahira, telas tanana keri, lajeng Kaladuta,
tan  pantara  wus  prapta,  anenggih  nagari  Betawi,  kang  pra Dipatya, langkung gugup tyas neki.
34.  Mulat  lamun  Kangjeng  Pangran  Purbaya,  rawuh  dhateng  Betawi,
sagung  pra  Dipatya,  rumahos  tampi  duka,  Ki  Mandurarejo  nuli, nembang tengara, loji renempid malih.
35.  Kangjeng  Pangran  Purbaya  aris  ngandika,  padha  menenga dhingin,  ingsun  iki  prapta,  tan  kinen  ngadu  yuda,  nging  kinen
mariksa iki, marang ing sira, lawan pan margoki. 36.  Nora  sira  bedhah  iya  betengika,  yen  tan  kelar  sireki,  nora  tur
uninga,  tumungkul  ki  Dipatya,  tan  saged  matura  sami,  Kangjeng Pangeran, nulya ngandika malih.
37.  Alah  payo  ingsun  sira  tuduhena,  aja  na  gawa  jalmi,  marang
ingkang  aran,  kutha  inten  yun  wikan,  sendika  kang  pra  Dipati, samya kapalan, wolung dasa wetawis.
38.  Prapta pinggir beteng nulya geger samya, mariyem den suledi, lan ngedrel  senjata,  mesem  Pangran  Purbaya,  sarta  angandika  aris,
eh si Welonda, dene kepati pati.
AAK culture library I
Javanese Manuscripts
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
4
39.  Ngendelake iya iku  bedhilira,  lawan betengireki, nulya  tinudingan, benteng bedhah sekala, mapan iya sedheng jalmi, saya gegernya,
kuwur tyasnya Kumpeni. 40.  Kangjeng  Pangran  nulya  wangsul  mesanggrahan,  sineba  pra
Dipati,  nulya  ris  ngandika,  paman  Mandurareja,  lan  sagung  kang pra Dipati, padha kariya, lan aja magut jurit.
41.  Mapan ingsun ayun mulih mring Mentaram, pada barisa sami, aja magud  yuda,  kelamun  durung  ana,  utusan  teka  Mentawis,  kang
pra Dipatya, sandika aturneki.
42.  Kangjeng  Pangran  nulya  kondur  nitih  palwa,  Ki  Kaladuta  iki,  rikat lampahira,  datan  winarneng  marga,  jeng  Pangran  mapan  wus
prapti, Kanjeng Pangran, kondur dhateng Mentawis. 43.  Sampun  prapta  lajeng  sohan  mring  kang  putra,  Kangjeng  Sultan
wus  panggih,  lajeng  Jawat  asta,  Sri  Nalendra  ngandika,  atanya marang kang uwa aris, kados punapa, wertine ing Betawi.
44.  Kangjeng Pangran mapan alon aturira, dene inggih Betawi, mapan sampun  risak,  ing  loji  dereng  bedhah,  kelamun  dipun  bantoni,
sepisan engkas, kados bedhah kang loji. 45.  Kangjeng  Sultan  mapan  aris  angandika,  sampun  karsaning  Widi,
pan  punika  uwa,  benjing  sapengker  kula,  dados  kanthi  ingkang wingking, turun kawula, punika kang ngembani.
46.  Sampun  pesthi  kersane  Allah  Tangala,  kapir  jaler  ing  jurit,  ing sapengker kawula, uwa kapir punika, mapan inggil jurit neki, neng
Tanah Jawa ngantos tri atus warsi. 47.  Yen wus jangkep tigang atus warsa uwa, kapir neng Tanah Jawi,
pan lajeng misesa, ngakon ratuning Jawa, punika uwa ing benjing, pan wonten uga, uwa karsaning Widi.
48.  Kang  nandhingi  yudane  kapir  punika,  mapan  risak  kang  benjing, nging  waluhu  alam,  uwa  lestarinira,  marmane  uwa  ing  mangkin,
kajeng kawula, kang baris ing Betawi. 49.  Mapan  ayun  kawula  unduraken  uwa,  nanging  inggih  pun  kapir,
tinantun kewala, punapa ta puruna, teluk lawan bataneki, Pangran Purbaya, kasinggihan tur neki.
50.  Kangjeng Sultan nimbali Ki Wiraguna, pan sampun prapta ngarsi, jeng  Sultan  ngandika,  ya  sira  Wiraguna,  ing  mengko  sira  sun
tuding, sekancanira, maranga ing Betawi. 51.  Anusula lakune Mandurareja, wus padha konen mulih, nanging si
Welanda, iku sira tariya, konen atur bulu bekti, marang Mentaram, wus ta mangkata nuli.
AAK culture library I
Javanese Manuscripts
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
5
52.  Atur  sembah  Ki  Tumenggung  Wiraguna,  wus  lengser  saking ngarsi,  gya  nembang  tengara,  mangkat  sakancanira,  datan
winarna ing margi, Betawi prapta, Ki Mandura wus panggih. 53.  Lan  Pangeran  Sumedhang  sakancanira,  sagung  kang  pra  Dipati,
samya  salamun,  lan  Kyai  Wiraguna,  sedaya  sampun  weradin,  Ki Wiraguna, nulya dhawuhken iki.
54.  Ing timbalanira Kangjeng Sri Nalendra, marang Ki Mandura iki, lan sagung  Dipatya,  samya  tumungkul  ika,  tan  wonten  saged
mangsuli, rumahos tiwas, henengena ingkang winarni. 55.  Kutha  Inten  anenggih  Gurnadur  Jendral,  pan  sampun  miharsa
warti,  bantu  ageng  prapta,  tindhihnya  Pangran  Purbaya,  lan miharsa warta malih, yen bantunira, telas aneng jeladri.
56.  Pan  kapethuk  kalawan  Pangran  Purbaya,  lan  wus  wikan  pribadi, mring Pangran Purbaya, yen kutha tinudingan, kewala bedhah ing
mangkin, lawan wus telas, nenggih kang obat mimis. 57.  Dadya  telas  tyas  sira  Gurnadur  Jendral,  rumahos  tumpes  sami,
pan  ayun  teluka,  tan  angsal  pados  marga,  dadya  langkung  tyas sireki, dennya sungkawa, henengna gentya winarni.
58.  Ki Tumenggung Wiraguna pirembagan, lan sagung pra Dipati, pan