185
Listrik Dinamis
03060100=6:080=148:CB 0 :C0B0CAF0=64=60;84;0;C8;0?C?890
1 B460=60=94?8BA4B80?10B408 4140?010B4080A8=60A8=634=60=66;
,30=
7010B0=30;0 38ACAC=?00;4;:4C380=
387C1C=6:0= 34=60= A41C07 ;0?C ?890 F0=6 7010B0==F0
8:0:C0B0CAF0=64=60;84;0;C8 ;0?C140?0:079C;0710B408F0=638ACAC=
?00;4; 470B8:0=6010148:CB
4=BC:0=00730=14A0:C0B0CA 4=BC:0=14A030=0070CA3086010148:CB
Tes Kompetensi Subbab
C
2+,--.5,5-4 470B8:0=6010148:CB
B A
12 V I
1
I
2
I
3
3 4
6
4=BC:0=14A0=F0 0 7010B0=BB0;0=B00B8B8:30=
1 2
3
4=BC:0= 0 7010B0=;8AB8:0=B00B8B8:30=
1 7010B0=;8AB8:0=B00B8B8:30= 801C0710B4080A8=60A8=634=60=66;
,30=
7010B0=30;0 38ACAC=A48:4C380=C9C=6
C9C=6=F0387C1C=6:0=34=60=A41C07;0?C?890F0=6 147010B0=
4=BC:0= 8:0A4B80?10B40848;8:866;
,30=7010B0=30;0=F0
:4C380=C9C=6 C9C=60=6:080==F0387C1C=6:0=34=60=;0?C?890F0=648;8:87010B0=
B4=BC:0= 0 :C0B0CAF0=64=60;84;0;C8;0?C?890
1 B460=60=94?8BA4B80?10B408 7
8:4B07C8 ,
,
5 A
6 A I
Q 7 A
4 A 2 A
P 3 A
A
B C
D 5
6 7
9 6
4 6
9
Kata Kunci
• rangkaian seri
• rangkaian paralel
• Hukum I Kirchhoff
• titik percabangan
• jembatan Wheatstone
• galvanometer
• gaya gerak listrik
• tegangan jepit
• hambatan dalam
9 A I
2,5 A 3,5 A
P
BB BB
,
038:C0B0CAF0=64=60;8 0?44 1
94?8B
K0
,K L
,
, 038B460=60=94?8BA4B80?10B408030;07
,
186
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
Gambar 8.16
Sebuah rangkaian tertutup I
R
arah loop
K
K
470B8:0=0=6:080=B4BCBC?A4?4B86010148:CB
I I
A B
D C
R
4
= 6 R
3
= 5 R
2
= 6 R
5
= 3 R
1
= 6
1 1
36 V 2
r
2 2
16 V 0,5
r
4 4
12 V 0,7
r
3 3
20 V 0,8
r
8BC=6;07 0 :C0B0CAF0=64=60;8?0300=6:080=
1
7
0 4=CCBC:C8277553830;00=6:080=B4BCBC?B4A41CB14;0:C 8A0;:0=007;?A400734=60=?CB00=90C90A478=660?4A000=B4A41CB
4=9038 K
1
K
2
K
3 4
KK
K
D. Hukum II Kirchhoff
33+0-0B0C38A41CB9C60230,--.3830A0:0=?030C:C 4:4:0;0==468=468?030AC0BC0=6:080=B4BCBC?030;07:4:0;
33+0-4=F0B0:0=107E03+ 0.03 ,2,, 6,+,,13230,,202323.--.1+,,,-4200
0B40B8A38BC;8AA410608148:CB
470B8:0=.2
0F0640:;8AB8:
308AC14B460=60= 4=F4101:0=0CA;8AB8:4=60;8A4?0=90=6;?CA;8AB8:3830;0
;?4=30?0B7010B0=A478=6604=60;08?4=CC=0=B460=60=2 3.9 30?0B38BC;8AA410608148:CB
1. Rangkaian dengan Satu Loop
.24=C=9C::0=0=6:080=A43470=034=60=A0BC;?030 0=6:080=B4A41CB0CA;8AB8:F0=64=60;8030;07A00F08BC8A0;:0=
=304=6018;007;?A400734=60=007F08BC7 7774;0= 9CB=F0:C0B0CA30?0B3878BC=634=60=C:C827755148:CB
0:0?030.214;0:C K
0 0
Gambar 8.17
Rangkaian dengan satu loop R
arah loop I
b c
a d
I
Contoh
8.13
2 1
2 2
r
1 1
r
0=6:080=B4A41CB0CA;8AB8:F0=64=60;8030;07A00F08BC
187
Listrik Dinamis
2. Rangkaian dengan Dua Loop atau Lebih
0=6:080=F0=648;8:83C0;?0B0C;418738A41CB9C600=6:080= 094C:0=6:07;0=6:0730;04=F4;4A08:0=0=6:080=094C:
030;07A410608148:CB 0 010;070=6:080=;8AB8:094C:B4A41CB
1 4B0?:0=007:C0B0CAC=BC:A4B80?2010=6 2 C;8A;07?4A00=?4A000=0CAC=BC:B80?B8B8:2010=64=66C=0
:0=C:C827755 3 4B0?:0=;?14A4B0007=F0?030A4B80?0=6:080=B4BCBC?
4 C;8A;07?4A000=?4A000=C=BC:A4B80?;?4=66C=0:0=C:C 827755
5 8BC=614A00=14A00=F0=638B0=F0:0=4=66C=0:0=?4A000= ?4A000=?030;0=6:074
, 038:C0B0CAF0=64=60;8030;07
1 =3030?0B4=678BC=6 C=BC:;8=B0A0=F0=64=4?C790;0=0B0C
90;0= +=BC:90;0=
K
K, +=BC:90;0=
K
K
, 038
,
470B8:0=60100=6:080=;8AB8:148:CB
B
A 0,5
1 2,5
2 V r = 0,5
r = 0,5 4 V
6
4=BC:0= 0 :C0B0CAF0=64=60;830;07010B0=
30= 1 1430?B4=A80;0=B00B8B8:30=
7 8:4B07C8
0=6:080=?030A0;30?0B38C1074=9038A4?4B86010148:CB
Contoh
8.14
1 2,5
0,5 4 V
r = 0,5 2 V
r = 0,5 6
I
1
I
3
I
2
Loop I Loop II
Perjanjian tanda ggl dan kuat arus dalam rangkaian tertutup loop.
a. Kuat arus bertanda negatif jika
searah dengan arah loop, dan bertanda positif jika
berlawanan arah dengan arah loop.
b. ggl bertanda negatif jika
kutub positifnya lebih dahulu dijumpai daripada kutub
negatifnya ketika mengikuti arah loop, dan sebaliknya.
Ingatlah
188
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
0 430A0:0=C:C827755 0B0C
K JJJJ
430A0:0=C:C827755C=BC:?38?4;47 K
JJJJ 430A0:0=C:C827755C=BC:?38?4;47
K K
K JJJJ
30= K
038:C0B0CAF0=64=60;830;07010B0= 030;07
F0=64=60;8 30;07010B0=
030;07 30=F0=64=60;830;07010B0=
030;07 B0=30K4=C=9C::0=107E00070CA14;0E0=0=00734=60=
007?48A0;0=
470B8:0=60100=6:080=;8AB8:148:CB
Tes Kompetensi Subbab
D
2+,--.5,5-4
4=BC:0=:C0B0CAF0=64=60;830;07010B0= 30=:C0B0CABB0;308AC14B460=60=
470B8:0=60100=6:080=;8AB8:148:CB
25 V 24
10 16
2 6
4 6
8:0 ,30=
, B4=BC:0=
2 3
8 5
A B
2 V r = 1
8 V r = 1
4=BC:0= 0 :C0B0CAF0=64=60;830;07010B0=
30= 1 1430?B4=A80;0=B00B8B8:30=
0 0CAF0=64=60;8?0300=6:080= 1 B460=60=?030A4B80?4A8AB
8:0 30=
,0:0 B4=BC:0=
0 B460=60=?030A4B80?4A8AB 1 0CABB0;
2 0CAF0=64=60;8?030A4B80?4A8AB
R
1
R
2
E
2
E
1
E R
1
R
2
Kata Kunci
• Hukum II Kirchhoff
• rangkaian tertutup loop
• perubahan tegangan
8:0 4=60=4=AC1AB8BCA8:0=23.
:430;023. 0:038?4;47