34
f. Wataking Tembung
1 Paugeran Anggenipun Nemtokaken Tembung ingkang Ngemu Suraos Angka Watak Tembung
Adhedhasar tembung-tembung ingkang sampun dipunmangertos suraos angkanipun saged dipunpadosi angka tembung-tembung enggal. Wonten ing
Dwiraharjo 2006: 12, kanthi ewah-ewahan sawetawis Raden Bratakestawa ngrantam saperangan wewaton kadosta:
a Adhedhasar “guru dasanama” utawi sinonim inggih menika tembung- tembung ingkang sami tegesipun, bijinipun dipunanggep sami.
Tuladhanipun kadosta ing ngandhap menika: 1 bumi = 1
Sinonim bumi: rat, jagad, donya, loka = 1 2 mata = 2
Sinonim mata: netra, paningal, mripat, pandulu, soca = 2 3 gunung = 7
Sinonim gunung: acala, giri, prawata, ardi, wukir = 7
b Adhedhasar “guru sastra” utawi sami panyeratipun inggih menika tembung- tembung ingkang seratanipun sami utawi memper sami,
nilainya dipunanggep sami.
Tuladhanipun kadosta ing ngandhap menika: 1 hesti = gajah = 8
Esti = kekajengan, kalih-kalihipun bijinipun = 8 2 ilat = lidah = 6
35
kilat = thathit, kalih-kalihipun bijinipun = 6
c Adhedhasar “guru warga” utawi kelompok inggih menika tembung-tembung ingkang nedahaken aranipun satunggaling kelompok ingkang sakulawarga,
nilainya dipunanggep sami. Tuladhanipun kadosta ing ngandhap menika:
1 kelompok kewan rumangkang: slira, baya, kadal, cecak, ula, tekek, lsp. = 8 2 kelompok sadpada: gana, tawon, jangkrik, kinjeng, walang = 6.
d Adhedhasar “guru karya” utawi kriya inggih menika tembung-tembung ingkang nedahaken teges kriya saking satunggaling tembung aran, nilainya
dipunanggep sami kaliyan tembung aran kasebut. Tuladhanipun kadosta ing ngandhap menika:
1 tangan = 2 Tembung kriyanipun ngasta: nyembah = 2
2 ilat = 6 Tembung kriyanipun ngarsa: ngecap = 6.
e Adhedhasar “guru sarana” utawi piranti inggih menika tembung-tembung ingkang nedahaken piranti kangge nglakoni nglampahi satunggaling
tembung kriya, nilainya dipunanggep sami kaliyan tembung aran kasebut. Tuladhanipun kadosta ing ngandhap menika:
1 ilat piranti kangge ngaraosaken
Kategori