Pangertosan Sengkalan MEDIA PASINAON INTERAKTIF SENGKALAN KANTHI PROGRAM ADOBE FLASH CS5 KANGGE SISWA SMA/ SMK KELAS XI.

245 Sengkalan : sangkala + an = sangkalaan - sangkalan amargi hukum sandi Lajeng dados pakulinan, sengkalan. Sangkala : asmaning tiyang, inggih menika Ajisaka nalika taksih timur. b. Miturut Dr. Hazeuw Wonten ing Pararaton Jilid I kaca 14 ingkang dipunkutip dening RM Mangkudimeja ingkang salajengipun dipunkutip malih dening R. Bratakestawa ingkang ngandharaken bilih Sangkalan utawi sengkalan asalipun saking basa Sanskrit Sakakala. Sakakala = saka + kala Saka utawi Isaka : asmanipun tiyang inggih menika Ajisaka Kala : wekdal Dados, sengkalan inggih menika petangan wekdal miturut Saka c. Miturut Bausastra Roorda Sengkalan = saka + kala Saka: Ajisaka inggih menika asmanipun raja ingkang dipunsebut wonten ing Babad Tanah Jawi Kala : wekdal Dados, sengkalan inggih menika petangan wekdal miturut Raja Saka d. Miturut Dr. J. Gonda “ Jav. Senkala chronogram is not convincingly, it is true held to have sprung from o. jav Sakala saka year, date skt. Sakakala the saka era ” Wonten ing basa Jawi sengkalan boten namung ateges seratan wekdal ingkang sinandhi. Sengkalan saestu wonten saking Jawi kuna, sakala, taun Saka, surya kaping, wekdal Saka. 246 e. Kadhang kala layang utawi yayasan dipunpengeti ngangge angka taun. Cara mekaten wau kawiwitan nalika tiyang ngginakaken taun saka. Ukara ingkang ngemu suraos angkaning taun lajeng dipunsebut “Saka kala” utawi “sengkalan” Subalidinata, 1974: 75. f. Dwiraharjo 2008: 135 ngandharaken tegesipun sengkalan inggih menika unen- unen ingkang arupi ukara saha ngemu teges angkaning taun, kajawi mujudaken angka taun ukara sengkalan padatan ugi gadhah teges ingkang wonten sambet rapetipun kalian kedadosan ingkang dipunpengeti. g. Jatirahayu 2010: 58 ngandharaken bilih sengkalan inggih menika tetembungan utawi gambar saged ugi arupi pepethan patung kangge mengeti kedadosan ingkang wigatos ingkang mujudaken angka taun. Satemah sengkalan inggih menika unen-unen ingkang arupi tetembungan frase utawi gambar pepethan patung ingkang ngemu teges angka taun kangge mengeti kedadosan ingkan wigatos.

B. Mula Bukaning Sengkalan

Panganggenipun sengkalan wonten ing salebeting tradhisi panyeratipun sejarah Jawi sampun sepuh sanget, dumugi samenika wonten ing panyeratipun sejarah Jawi ingkang dipunanggep paling sepuh inggih menika sengkalan ingkang dipunserat mawi basa Sansekerta ing prasasti Canggal ingkang dumunung wonten ing Gunung Wukir, Kecamatan Kadiluwih, Kedu Selatan, ungelipun: syruti indrya rasa, kanthi teges taun 654 Ҫ aka. Sengkalan menika kalebet suryasengkala ingkang adhedhasar taun lampahing surya taun Syamsiah. Miturut sejarah suryasengkala langkung rumiyin dipunangge. Dumugi pungkasaning pamarentahan kerajaan Majapahit tiyang 247 Jawi ngginakaken suryasengkala. Nalika jaman Demak wiwit dipunginakan taun Arab kaliyan petangan taun Hijriah ingkang dhasaripun taun lampahing wulan taun komariah, wujudipun dados candra sengkala. Daliman, 2012: 27. Miturut Dwiraharjo 2006: 10 prasasti Canggal menika minangka prasasti ingkang sepuh piyambak. Sumber-sumber sejarah sanesipun bilih saderengipun taun 732 M dereng dipunpanggihi. Pramila dipupendhet dudutan bilih sengkalan dipunangge nalika abad kaping 8 nalika raja-raja saha dinasti Sanjaya. Miturut sumber sejarah prasasti Canggal nedahaken minangka prasasti sepung piyambak ingkang ngemu sengkalan, pramila dudutanipun sengkalan dipunanggep wonten sepisanan nalika 654 Ҫ aka 732 M.

3. Materi Prinsip: Jinisipun Sengkalan

a. Miturut petangan wekdal utawi lampahing taun, Sengkalan kaperang dados kalih :

a Candra Sengkala Inggih menika etangan wekdal miturut lampahing wulan utawi Tarikh Komariyah, tuladhanipun : Taun Hijriyah saha Taun Jawa b Surya Sengkala Inggih menika etangan wekdal miturut lampahing srengenge utawi Tarikh Syamsiyah, tuladhanipun : Taun Masehi

b. Miturut visualisasi

Sengkalan kaperang dados kalih : a Sengkalan Lamba Sengkalan ingkang cacahipun taun ingkang dipunpengeti kawujudan kanthi ngangge tetembungan b Sengkalan Memet