yang bersifat mendistorsi pasar telah dihilangkan. Sistem komoditas dengan tingkat keuntungan sosial yang makin tinggi, maka menunjukkan tingkat
keunggulan komparatif yang semakin besar. Dari hasil yang diperoleh, menunjukkan bahwa usahatani lada putih di
Bangka Belitung memiliki keuntungan sosial yang positif H0, yaitu sebesar Rp. 29 728 670 per hektar. Hal ini menunjukkan bahwa usahatani lada putih di
Bangka Belitung mempunyai keunggulan komparatif atau efisien secara ekonomi. Untuk lebih jelasnya dapat dilihat pada Tabel 9.
Senada dengan penelitian Sudarlin 2008, tentang daya saing lada putih di kecamatan Air Gegas, Kabupaten Bangka Selatan, menyatakan bahwa
keuntungan privat dan keuntungan sosial untuk setiap siklus produksi 7 tahun lebih besar dari nol artinya usahatani lada putih dengan tiang panjat mati layak
untuk diusahakan dan mempunyai keunggulan komparatif atau efisien secara ekonomi.
Tabel 9. Keuntungan Privat dan Keuntungan Sosial Pada Usahatani Lada Putih di Provinsi Bangka Belitung, Tahun 2011
Uraian Penerimaan
Biaya Rpha Keuntungan
Rpha Input
Tradable Faktor
domestik
Harga Privat 144 294 290
7727646 111112606
25 454 038 Harga Sosial
166 479 909 13 787 867
123269945 29 728 670
Tabel 9 diatas menunjukkan adanya perbedaan antara keuntungan privat dan keuntungan sosial, perbedaan keuntungan sosial lebih disebabkan karena
perbedaaan penerimaan ekonomi, dibandingkan karena perbedaan total biaya produksi ekonominya. Harga bayangan lada putih ini diperoleh dari harga
perbatasan border price dikurangi dengan biaya pengepakkan dan transportasi. yan
tin keu
Ba Ba
Ba Ba
Ba Ba
Ba Ba
B Ba
B B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
Ba Ba
B B
B B
B Ba
Ba B
B Ba
Ba Ba
Ba Ba
B B
B B
Ba B
Ba Ba
Ba Ba
B B
B B
B B
Ba B
Ba B
B B
B B
B B
B B
B B
B a
Ba B
B B
B B
Ba a
B B
B B
B a
B Ba
a a
Rp Rp
Rp Rp
Rp Rp
R Rp
R R
R R
R R
R R
R Rp
Rp R
R R
R Rp
R R
R Rp
Rp p
R R
Rp R
R R
Rp R
p p
Rp R
Rp R
R Rp
p Rp
R R
R R
Rp Rp
p Rp
R R
R R
Rp R
R R
R Rp
p p
R R
R R
Rp R
R Rp
R R
R R
R R
R R
R R
R Rp
R R
R p
R R
R Rp
R R
R Rp
R R
R Rp
R R
R p
p Ba
Ba Ba
B B
B B
B B
Ba Ba
B B
B B
Ba B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
B B
Ba B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
B Ba
B B
B B
Ba a
B B
B B
B B
B a
a B
B B
a B
B B
B a
a B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
Un Un
Un U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U Un
Un U
U U
U U
U U
U U
Un U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
di di
di d
d d
di di
d di
di di
d d
di di
d d
di di
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d di
d d
i d
d d
d di
d d
d d
di d
d di
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
di d
d d
di d
d d
di d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d di
d d
d d
d di
d d
d di
i d
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d d
i d
d d
d d
i d
d d
di d
d d
i d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d i
ke ke
ke ke
ke ke
ke ke
k e
ke ke
ke ke
k ke
k k
ke k
k k
ke k
k k
k k
k k
k k
ke ke
ke k
ke ke
ke k
ke ke
ke k
e e
k k
ke ke
ke e
e ke
k k
k ke
ke e
ke k
ke ke
e e
k k
ke ke
ke e
k k
ke k
k k
k ke
k e
e k
k k
k ke
k k
ke ke
k e
e k
ke k
e e
k k
k ke
k k
e ke
k e
k ke
ke e
ke e
k k
k e
ke k
ke e
e k
k k
ke k
k e
ke e
k k
k e
e e
u le
le le
l l
le l
le le
le e
le le
e le
e l
le e
le l
le le
l le
le le
e e
e e
le l
l le
le le
le le
l l
le l
le le
l le
l le
le l
l e
l l
l l
l le
l le
l l
l l
l l
e e
e e
e e
e e
e l
l l
l le
e e
e e
e e
e e
e e
e e
le le
e e
e e
e e
le e
e e
e e
e e
e e
e l
l e
e e
e l
l e
le l
e e
le l
le e
l e
l l
le e
e e
le e
b b
b b
b un
un un
un u
un un
u u
un un
un un
un un
un un
un un
un u
un u
u un
un un
un un
un n
un u
un un
n un
un u
un n
un u
un un
u n
un un
n u
u un
n u
un u
un un
n n
u u
u un
un n
n un
n u
u u
u u
un n
u u
un u
un un
n n
n n
un u
un u
u u
u u
n n
n u
u un
u u
u u
u u
un un
u u
u n
u u
u u
u u
u u
u un
n n
n n
n u
u u
n n
n n
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
un u
u u
u u
u u
u t
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek k
k ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek k
ek ek
ek ek
k ek
ek ek
ek k
k ek
ek ek
ek ek
k ek
ek ek
k ek
ek ek
ek k
k k
ek k
k k
k ek
k k
k k
k k
k k
k k
ek k
k k
k k
k k
k e
k k
k ek
e e
k e
e e
e k
e e
ek e
e e
e k
k k
k k
k k
k ek
e e
e e
e k
k e
e k
k k
e k
e e
k k
e e
e e
e k
k k
k e
e e
e e
e e
k k
k k
o Ta
da da
d da
d d
da da
da d
d da
da da
da da
da da
da da
da da
da da
d da
d da
da a
da da
d d
d d
d d
d da
a da
d d
d d
da da
da da
da d
da d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d da
d da
d d
d d
d da
d d
d da
d d
d d
d da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
da d
a d
d a
n pe
p pe
pe pe
p p
p pe
pe pe
pe pe
pe pe
p p
p p
p p
p pe
p e
pe pe
pe p
p p
p p
p p
p p
pe p
p e
e pe
p pe
p pe
p pe
e e
pe pe
p p
pe p
p pe
pe p
pe pe
pe e
pe e
e e
pe e
e e
p e
pe e
p e
e p
p p
e p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p r
pr pr
pr pr
r pr
pr pr
r pr
pr r
r pr
pr r
r r
r r
r p
p p
p p
p pr
r r
r p
pr pr
pr p
r p
p pr
r pr
p p
p p
p p
p pr
r p
p p
o o
o p
pe pe
pe pe
p pe
p pe
pe pe
pe e
pe pe
pe pe
p pe
p e
pe e
e pe
e e
e e
p e
pe p
p e
e p
p p
p p
p p
pe p
e e
e pe
p e
e e
e e
e e
e pe
e e
e p
r r
r r
Harga bayangan ini menunjukkan bahwa tidak terjadinya distorsi pasar atau intervensi pemerintah sehingga harga ini didasarkan pada kondisi pasar
persaingan sempurna. Berdasarkan hasil analisis perbandingan antara keuntungan yang
diperoleh petani lada putih secara privat dengan keuntungan sosial, ternyata keuntungan sosial lebih besar dibandingkan keuntungan privat KSKP. Hal ini
menginformasikan bahwa secara sosial atau pada kondisi dimana harga input dan output dihitung berdasarkan harga opportunity cost biaya imbangan dan tidak
adanya kegaggalan pasar atau intervensi pemerintah, maka pengusahaan komoditas lada putih sangat menguntungkan untuk terus diusahakan.
Usahatani lada putih di Bangka Belitung memiliki keuntungan privat dan keuntungan sosial diatas keuntungan normal sehingga layak untuk diusahakan.
Kondisi ini didukung oleh adanya kebijakan pemerintah melalui revitalisasi perkebunan lada dan gerakan pengembangan lada putih, yang dilaksanakan oleh
pemerintah daerah provinsi Bangka Belitung melalui perbaikan sistem budidaya, yang selama ini dilakukan petani secara tradisional menuju teknologi budidaya
sesuai anjuran dengan penggunaan tiang panjat hidup. Penggunaan tiang panjat hidup ini memberikan keuntungan yang positif bagi petani, sehingga usahatani
lada putih terus dapat dikembangkan di provinsi Bangka Belitung.
7.5. AnalisisDaya Saing
Analisis daya saing terdiri dari kompetitif efisiensi finansial dan komparatif efisiensi ekonomi. Penilaian daya saing kompetitif dilihat dari rasio
biaya domestik terhadap nilai tambah dalam harga privat Private Cost Ratio. Harga yang digunakan dalam analisis ini adalah harga aktual yang terjadi dipasar,
Ha int
per
di di
di di
di di
di d
d di
d d
d di
di d
d d
d d
d d
d d
di di
di d
d d
d di
di d
di di
di di
di di
i di
i i
d d
di di
di i
i i
d d
d i
i i
d di
d di
d d
d d
d d
d d
d d
d di
i i
di d
d d
d i
i d
d i
i i
i d
di i
i d
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
ke ke
ke ke
ke ke
ke ke
k k
k k
k k
k ke
k k
k k
ke k
k ke
ke ke
e k
k ke
ke k
k ke
e e
k k
k ke
e e
k k
k k
ke ke
e ke
k k
ke k
ke k
k k
k e
e e
k k
k k
ke k
k ke
k k
k k
k k
k k
k k
k ke
k k
k e
k k
k e
k k
k ke
ke k
k ke
k k
e e
u me
m m
me m
me m
m m
me m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m ou
ou ou
ou o
ou u
ou ou
ou o
ou ou
ou ou
ou o
ou u
u ou
ou o
o o
o ou
u ou
ou o
o o
o o
o o
o o
o u
ou o
o o
ou o
u o
o ou
u u
o u
u o
o o
o o
o o
o o
o ou
o u
u o
o o
ou ou
u u
u o
o u
u u
u u
u u
u o
o u
u u
o o
u u
o ou
u u
t ad
ad ad
a a
ad ad
ad a
ad ad
ad d
ad a
ad ad
ad d
ad ad
a d
ad d
ad ad
ad ad
ad ad
ad ad
d d
d ad
d ad
d d
d d
d d
d ad
ad ad
d ad
d d
ad ad
ad ad
d d
d d
d d
ad d
d d
a ad
ad a
ad ad
d d
d a
a a
d ad
a a
a d
d d
d d
a d
d d
ad d
d ad
d ad
d d
d ad
a d
a d
d a
d d
d d
d d
a a
d d
d ad
a a
a a
ad ad
d d
a ad
ad d
d d
d d
d a
d d
d a
a a
a d
d d
a a
a d
d d
a a
d d
a ko
ko ko
k k
ko ko
ko k
ko ko
ko k
k ko
ko k
k ko
ko k
k ko
ko k
ko ko
k k
k k
k k
ko k
k ko
k k
k ko
k k
ko k
ko k
k ko
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
ko k
k k
ko k
k k
ko k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
ko k
k k
k k
k k
k k
k ko
k ko
k k
k k
k o
ko k
k k
k k
ko k
k k
ko o
k k
k k
k k
k ko
k k
ko k
k k
k ko
k k
ko k
k k
k o
k k
k k
k o
k k
k ko
k k
k o
o k
k k
k k
k o
k k
k k
k k
ko k
k k
k k
k k
o k
k k
k o
m
ke ke
ke ke
k k
k k
k ke
ke k
k k
k k
k k
k ke
k k
k k
k k
k k
k k
k ke
k k
k ke
ke ke
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
ke k
k k
k k
k k
k ke
k k
k ke
k k
k k
k k
k ke
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
e k
k e
e k
k k
k k
k k
k k
e e
e k
k k
k k
k k
k k
k e
k e
ke k
k e
e e
e k
k e
k k
k k
k e
k k
e ke
k k
ke k
k k
k k
k k
k k
k k
k u
Ko Ko
Ko Ko
Ko K
Ko Ko
Ko K
K K
K Ko
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
Ko K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K K
K pe
pe pe
pe pe
pe pe
p pe
p e
e p
p pe
p p
e pe
p p
p e
e p
e pe
pe pe
e p
pe pe
e e
e p
p p
p e
e e
e e
p p
pe p
p p
p pe
e pe
e pe
e pe
e p
pe pe
p p
pe p
e e
e pe
pe pe
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
pe e
e e
e p
p pe
p p
p e
pe e
e p
p p
e e
p p
p e
e p
p p
p p
e e
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p r
pem yan
ses hid
la la
la l
la a
la la
la la
la a
la a
la a
la a
la a
la la
a la
a a
la a
la la
la a
a la
la a
a a
a la
a a
la a
la la
a a
a la
a la
a la
a a
a la
a a
a a
a a
a a
a a
a la
a a
la a
a a
a a
a l
la a
a l
la l
a l
l l
l la
la a
l l
a la
l a
a a
a a
a a
a a
a a
a d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
7. 7
7. 7.
7. 7
7 7
7. 7
7. 7
7. 7.
7. 7.
7. 7.
7. 7.
7 7
7 7
7. 7
7 7
7 7
7. 7
7 7
7. 7.
7 7
7. 7
7 7
7 7.
7 7
7 7
7 .
7 7.
7 7.
7. 7
7 7
7. 7.
7 7.
7 7
. 7.
7 7
7. 7.
7. 7.
7 7
7 7.
7 7
7 7.
7 7
7 7
7 .
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
5 5
ko ko
ko ko
ko ko
k ko
ko ko
ko ko
k k
ko ko
ko o
o ko
ko ko
ko k
ko ko
ko ko
k ko
k k
o ko
k ko
ko k
k k
k ko
o o
k k
k k
o ko
k k
k k
k ko
o k
k ko
o ko
ko k
k ko
ko k
k o
k ko
k o
k k
ko k
k k
k k
ko k
k ko
k k
k k
k k
k k
k ko
o o
k o
o m
bi bi
bi bi
bi bi
i b
b b
bi bi
bi i
i b
b b
b b
b b
bi bi
b i
bi bi
bi bi
i bi
i bi
i b
bi b
bi i
b bi
b bi
i bi
b b
b b
b b
b b
bi i
i b
b b
b b
b b
bi b
b b
b b
b b
b b
b b
bi i
i a
a Ha
Ha Ha
Ha a
H H
H H
Ha H
Ha a
Ha Ha
a a
a a
a a
Ha a
a a
a a
a a
Ha a
a a
dimana harga tersebut telah dipengaruhi oleh intervensi pemerintah. Nilai PCR menunjukkan ukuran efisiensi secara finansial, yaitu indikator keuntungan yang
menunjukkan kemampuan usahatani membayar biaya domestik. Efisiensi finansial dicapai apabila nilai PCR lebih kecil dari satu.
Berdasarkan Tabel 10, menunjukkan bahwa usahatani lada putih di Provinsi Bangka Belitung mempunyai efisiensi secara finansial, yang ditunjukkan
nilai PCR lebih kecil dari satu. Berdasarkan nilai PCR dapat dikatakan bahwa komoditas lada putih efisien secara finansial dan mempunyai keunggulan
kompetitif, karena untuk menghasilkan satu unit nilai tambah pada harga-harga privat hanya memerlukan kurang dari satu unit input domestik. Semakin kecil
nilai PCR yang diperoleh, maka semakin tinggi tingkat efisiensi dan keunggulan kompetitif yang dimiliki.
Nilai PCR yang diperoleh pada usahatani lada putih di provinsi Bangka Belitung adalah 0.813, hal ini berarti untuk mendapatkan nilai tambah output
sebesar satu-satuan pada harga privat diperlukan tambahan biaya faktor domestik sebesar 0.813. Keunggulan kompetitif akan meningkat jika biaya faktor domestik
dapat diminimumkan dan atau memaksimumkan nilai tambahnya. Peningkatan nilai tambah dapat ditingkatkan dengan peningkatan penggunaan teknologi yang
dapat menurunkan biaya per unit output. Hal ini seiring dengan kebijakan revitalisasi perkebunan melalui gerakan
pengembangan lada putih di provinsi Bangka Belitungbahwa sistem budidaya yang selama ini dilakukan petani secara tradisional berdampak pada inefisiensi
biaya produksi, untuk itu dianjurkan dengan pola budidaya anjuran dengan dim
me me
fin
Pr Pr
Pr Pr
Pr Pr
Pr Pr
P P
P P
P P
P Pr
P P
P P
Pr P
P Pr
Pr Pr
r P
P Pr
Pr P
P Pr
r r
P P
P Pr
r r
P P
P P
Pr Pr
r Pr
P P
Pr P
Pr P
P P
P r
r r
P P
P P
Pr P
P Pr
P P
P P
P P
P P
P P
P Pr
P P
P r
P P
P r
P P
P Pr
Pr P
P Pr
P P
P r
r o
ni ni
ni ni
ni n
ni ni
ni ni
n ni
n ni
i ni
ni n
ni ni
n ni
ni i
i ni
n n
n ni
ni n
ni i
n n
ni n
ni n
n n
ni ni
ni ni
i i
ni n
i i
ni n
n i
i ni
i n
ni i
i i
i i
i i
n ni
i i
i n
ni ni
ni i
i n
ni n
i n
n n
ni i
n n
i i
n i
i n
i n
n n
n n
n n
n n
n n
i i
n n
n n
n n
n n
n n
i n
n i
n n
n n
n n
n n
n n
n i
i n
n i
l ko
ko ko
ko ko
ko k
k k
k k
ko o
ko ko
ko ko
k ko
k k
k k
o ko
k k
k k
ko ko
ko k
k ko
k k
ko k
k k
k ko
k ko
ko o
k ko
k k
k ko
k k
k k
k k
ko ko
k k
k k
k k
k ko
k o
k o
o k
k k
ko o
k k
k o
ko ko
k k
k k
k k
k ko
k k
o k
o k
o k
k k
k k
k k
k k
k o
k k
ko ko
o o
o k
o o
o o
o o
o k
k o
o k
k o
o k
ko o
m ko
ko ko
k k
ko k
ko ko
k ko
ko ko
ko ko
k k
k ko
ko ko
ko k
k k
ko ko
ko ko
k k
ko ko
ko ko
ko o
ko o
ko k
k k
k ko
k k
k k
k ko
ko ko
ko ko
ko ko
k ko
ko k
ko ko
o k
k k
o o
k k
ko k
k ko
ko k
ko ko
o o
o k
k k
o ko
k k
k ko
k o
o o
k k
k o
ko o
o ko
k k
o o
o ko
k o
k k
o k
o o
o k
o o
k k
k k
ko ko
k k
k k
ko k
o o
k ko
ko o
o o
o o
o k
ko o
o k
k k
k o
o o
k k
k k
o o
o m
pr pr
pr pr
pr pr
pr pr
pr pr
p p
pr p
pr pr
p p
p p
pr p
p p
p pr
pr p
p p
p pr
p p
pr pr
pr pr
pr pr
pr pr
p pr
p pr
pr p
p p
p pr
p p
r pr
p pr
pr p
pr p
p p
pr p
p p
r pr
p p
p p
pr pr
p r
pr p
p pr
p p
pr pr
r p
p p
p p
p p
p p
pr pr
p pr
p p
p p
pr p
p pr
p p
p p
p r
p p
pr p
p p
pr r
p p
p pr
p p
p pr
r r
p p
p p
p r
r p
p p
pr p
p p
pr p
r p
p p
p p
r pr
p p
r p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
i ni
ni ni
ni ni
ni ni
ni n
i ni
n ni
ni ni
n ni
ni i
ni n
ni i
ni ni
i ni
ni ni
n ni
ni ni
n i
i n
n ni
ni ni
i i
ni n
n ni
n ni
i ni
n ni
ni i
i n
n ni
ni ni
i n
n ni
n n
n n
n n
i i
n ni
n n
ni n
n ni
n n
i i
n ni
n i
i n
n n
i n
n i
ni n
i n
ni ni
i i
i n
n n
i ni
n ni
i i
n n
n ni
n n
i i
i n
n n
i i
l ko
ko ko
ko k
k ko
k k
ko ko
k ko
k ko
k k
ko ko
ko k
ko ko
k ko
k k
k k
k k
ko k
k ko
ko ko
ko k
k ko
k k
k ko
k k
k k
k k
k ko
k k
k ko
k ko
k k
ko k
k k
ko k
k k
k k
k k
ko k
k k
k k
k k
k ko
k k
k k
k k
k k
k k
k o
ko k
o o
k k
k k
k k
k k
k o
o o
o k
k k
k k
k ko
k k
k o
k o
ko k
k o
o o
o o
k k
o k
k k
k k
o k
k o
ko k
k o
ko k
k o
k k
k k
k k
k k
k k
m
Be seb
seb dap
nil da
da da
da da
da da
d d
da d
d d
d d
da da
d da
d da
d d
d da
d d
d d
da da
da da
da d
d da
da d
da d
d d
da da
da da
da da
da da
da d
d d
d d
da d
d d
d d
d d
d da
d da
da d
d da
d d
d d
d a
da d
da a
d a
a a
d d
da da
a a
a a
a a
da a
a a
a a
a d
d a
d d
da d
d d
a d
d d
a a
d d
d d
a d
d d
d d
d d
d d
d d
d p
pe pe
pe pe
pe pe
e pe
pe pe
pe pe
pe pe
pe pe
p pe
e e
e p
pe e
p e
pe pe
e pe
p pe
e pe
pe pe
p e
e e
e e
p p
p p
p p
p p
p e
e pe
pe pe
p e
e p
p p
e e
p p
e p
e p
p p
n ya
ya ya
ya ya
y ya
y y
y ya
ya y
y ya
a y
y y
y y
y y
y ya
ya a
ya ya
a a
a a
ya ya
a ya
a a
a a
ya y
y y
n bi
bi bi
bi bi
bi bi
i i
bi bi
bi bi
bi bi
b i
bi i
bi bi
b i
bi bi
b bi
i i
bi bi
bi bi
bi bi
i bi
bi i
bi bi
bi i
bi b
b i
i i
i i
b b
b b
b bi
b bi
b b
i i
b b
b i
b b
bi b
i bi
b i
i a
a
menggunakan tiang panjat hidup dengan penerapan konsep Good Agriculture Praktice GAP menuju pola budidaya ramah lingkungan.
Tabel 10. Nilai Indikator PCR dan DRCR Lada Putih di Provinsi Bangka Belitung, Tahun 2011
No Indikator
Nilai
1 Private Cost Rasio PCR
0.813 2
Domestic Resource Cost Ratio DRCR 0.805
Keunggulan komparatif dan tingkat efisiensi ekonomi usahatani lada putih ditunjukkan oleh nilai DRCR Domestic Resource Cost Ratio yaitu rasio
antara biaya domestik terhadap nilai tambahpada harga sosialnya. Nilai DRCR menunjukkan kemampuan sistem produksi usahatani lada putih dalam membiayai
faktor domestiknya pada harga sosial atau dengan kata lain menunjukkan jumlah sumberdaya domestik yang dapat dihemat untuk menghasilkan satu unit devisa.
Dikatakan efisiensi secara ekonomi apabila DRCR lebih kecil dari satu dan mempunyai keunggulan komparatif makin tinggi jika nilai DRCR semakin
mendekati nol. Hasil analisis DRCR menunjukkan bahwa Provinsi Bangka Belitung
mempunyai keunggulan komparatif untuk memproduksi lada putih yang ditunjukkan nilai DRCR 1, yaitu 0.805. Artinya setiap US yang dibutuhkan
untuk impor lada putih jika diproduksi di Bangka Belitung hanya membutuhkan biaya sebesar US 0.805, sehingga terjadi penghematan devisa negara sekitar
US 0.195. Hal ini senada dengan penelitian Marwoto 2003; Sudarlin 2008, menyatakan bahwa usahatani lada putih memiliki keunggulan kompetitif dan
komparatif pada yang dilihat dari nilai PCR dan DRCR lebih kecil dari satu. me
Pra Ta
pu pu
pu pu
pu p
pu pu
pu pu
pu u
pu pu
pu pu
p pu
pu pu
pu pu
pu u
p p
pu p
p u
u u
pu p
pu pu
p pu
u u
pu p
pu p
p pu
pu u
u pu
pu pu
pu p
p p
pu u
u u
pu u
pu pu
p p
p pu
pu p
u u
p p
p pu
u pu
p p
p p
pu p
p p
pu u
u u
p p
p p
p p
u pu
p p
p p
p u
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
t an
an an
a an
an an
an an
an an
a an
a a
an an
an an
n an
an an
n an
an a
an an
an a
a an
n n
an an
n n
a a
an a
a a
an an
n an
a a
a a
an n
an an
an n
a a
a an
an an
an a
an an
n n
n an
n an
n n
n n
a n
n a
a an
an a
n n
a a
a a
a a
a an
an n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
a an
a a
a a
an an
an n
n n
n a
a n
a a
a t
me me
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
fa fa
fa fa
f fa
fa fa
fa fa
fa fa
fa fa
fa fa
fa fa
fa fa
fa fa
fa fa
fa f
f fa
fa fa
fa f
fa f
f f
fa fa
fa f
f fa
fa fa
fa fa
fa a
fa f
f fa
fa a
a a
fa f
fa fa
a fa
fa f
a a
a a
fa fa
fa f
fa fa
f a
a f
fa fa
a fa
f fa
a fa
f a
fa f
fa fa
f f
f f
fa f
fa f
f fa
f f
a fa
fa f
f fa
fa f
fa fa
a f
f fa
fa fa
a fa
f f
fa fa
a a
f f
fa a
a f
f fa
fa f
f f
f fa
f f
f f
fa a
a f
f fa
a f
f f
fa a
a f
f f
f fa
fa a
f f
f f
fa a
a a
k k
k k
su su
su s
su su
s s
su su
su su
su su
su su
su su
s su
su su
s su
su u
u su
s su
su su
s s
su u
s s
su su
su u
s s
s s
s su
su u
su su
s su
s u
s s
s s
s u
su u
su s
s s
s u
u u
u u
s s
s s
u su
s su
u su
s su
u u
u s
s su
u u
s s
s s
su u
su s
s s
s s
u u
u su
s s
s s
s u
u u
s s
s s
s s
u u
s s
s s
u u
s u
u u
u u
u s
s s
u u
m Dik
me me
me di
di di
di di
di d
di di
d di
di d
i di
di di
i di
d di
d d
d d
d di
di i
di i
i di
di di
d d
d di
di i
di d
d d
d d
d d
d di
d di
d d
d d
d d
d di
d di
d d
d d
d d
d d
d d
di d
d d
d d
di d
d di
d d
d d
d d
i d
d d
d di
d d
d d
d d
d di
i d
d i
d d
i d
i i
i i
d i
i d
t t
t t
un un
un un
un un
un un
un un
n un
un n
un n
n un
un un
un un
n un
un un
un u
u un
n n
un un
u un
un n
u un
u u
u u
un un
n u
u u
u un
n u
u un
u u
u un
un u
u u
u u
u u
n n
u u
n n
u un
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u t
bi bi
b bi
b b
bi bi
b bi
b bi
bi bi
bi bi
bi bi
bi bi
bi b
bi b
bi bi
i bi
bi b
b b
b b
b b
b bi
i i
bi b
b b
b bi
bi i
i bi
bi bi
i b
i bi
bi b
b b
b b
b b
i b
b b
b b
b b
b b
b b
bi b
bi b
b b
b b
bi b
b b
bi b
b b
b b
b bi
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b i
b b
b b
b b
b b
b b
bi b
i b
b i
b b
a a
US US
US US
U U
U U
U U
US U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U m
me me
m m
m m
m m
me m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m ko
ko ko
k ko
ko ko
k ko
ko ko
ko ko
ko ko
k k
ko k
ko k
ko ko
k ko
k k
k ko
k k
ko k
k k
k ko
ko k
k k
k ko
k k
k k
ko ko
k ko
k k
k k
ko ko
k k
ko k
k k
k k
ko k
ko k
k k
k k
ko ko
k k
k k
ko k
ko o
o o
o ko
k o
k k
k k
k k
k ko
ko o
ko k
o o
o o
o o
ko o
o o
o m
m
