7.4. Analisis Keuntungan Privat dan Sosial
Model PAM dipakai sebagai alat analisis dari penelitian ini, mempunyai beberapa bentuk indikator keluaran, diantaranya adalah nilai keuntungan privat
dan keuntungan sosial, efisiensi finansial dan efisiensi ekonomi serta dampak kebijakan pemerintah. Keuntungan privat adalah selisih penerimaan dan biaya
total yang dihitung berdasarkan harga privat, harga yang sesungguhnya diterima dan dibayarkan oleh petani lada. Total biaya termasuk juga nilai sewa lahan dan
upah tenaga kerja dalam keluarga. Harga tersebut sudah dipengaruhi oleh kebijakan pemerintah, baik berupa subsidi, proteksi, pemberlakuan tarif masuk,
pajak maupun kebijakan lainnya. Keuntungan privat merupakan indikator keunggulan kompetitif dari sistem komoditas berdasarkan teknologi, nilai output,
biaya input dan transfer kebijakan yang ada. Suatu usahatani memperoleh laba diatas biaya normal apabila keuntungan
yang didapat lebih besar dari nol D0, sehingga implikasinya bahwa usahatani lada tersebut mampu berekspansi. Hasil analisis secara finansialpada Tabel 9
dibawah, menunjukkan bahwa keuntungan privat lebih besar dari nol, yaitu sebesar Rp. 25 454 038 per hektar. Hal ini memberikan arti bahwa sistem
produksi lada putih di Bangka Belitung memperoleh keuntungan diatas keuntungan normal, yang berarti usaha lada putih layak untuk diteruskan, baik
untuk jangka pendek maupun untuk jangka panjang. Keuntungan sosial merupakan indikator keunggulan komparatif
comparative advantage suatu komoditas dalam pemanfaatan sumberdaya yang langka di dalam negeri. Pada kondisi ini harga input dan output diperhitungkan
dalam kondisi persaingan sempurna, dimana segala bentuk subsidi dan proteksi
7.4
beb dan
ke ke
ke ke
ke k
k k
k ke
ke k
k k
k ke
ke ke
ke ke
ke ke
ke ke
ke ke
e k
e ke
k ke
ke ke
k ke
ke ke
ke k
ke ke
ke ke
k ke
ke k
ke k
k ke
ke k
k k
k k
ke ke
ke ke
ke ke
k k
k k
k ke
ke ke
k e
e ke
ke ke
ke ke
k e
ke ke
e ke
ke k
k k
k k
k e
e k
k k
ke k
k e
ke k
e e
e e
ke ke
ke ke
ke k
k ke
k ke
ke k
e k
k k
k k
e e
e e
e b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
to to
to to
t to
to to
to to
to to
to to
t to
o to
to to
t o
to to
to t
t to
t t
t t
t to
to to
t to
t t
o t
t t
t t
o o
o t
to to
o to
o o
o o
to t
to t
to o
to o
o o
to t
t o
to o
to t
o o
o o
o to
o t
t t
t t
to o
o o
o o
o t
to t
t t
o to
o o
o t
to t
o o
o to
o o
to t
t o
o o
t t
t o
o o
o t
t o
o to
to t
t o
o o
to t
t o
o o
o o
t t
t t
o o
o t
t t
o o
t o
o o
t o
t t
o o
o o
t t
t o
o t
t t
t t
d da
da da
da da
da da
da da
da d
da da
da da
da da
d d
da d
d d
d da
d d
d d
da d
d d
d d
d da
da d
d d
d d
d d
d d
da d
d d
da da
da d
da d
da d
d da
d d
da d
d d
d d
d d
d da
d da
da d
d d
da da
d da
d d
d da
a da
d d
da da
d d
d a
d d
d d
d d
d da
da da
d d
d d
d da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
da a
a d
a d
d d
da d
d d
d a
a a
d d
a da
a a
d a
d d
d da
d d
d da
a d
d d
da d
a da
d d
d da
da d
a a
a a
a d
d d
d a
a d
d d
d a
d d
d d
d n
up up
up up
up up
up up
up up
up up
up up
u up
up up
p p
p p
p up
up up
up up
p p
up p
p u
up u
u p
up p
u up
up p
p p
u up
u up
up p
p u
up p
p p
u up
up p
p p
p p
u u
p p
p up
p u
u p
up p
u u
u u
p p
p p
up u
up p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
a ke
ke ke
ke k
ke k
ke ke
k ke
k k
k k
k k
ke ke
ke k
k ke
k k
ke k
ke ke
ke ke
ke e
k k
ke e
k ke
ke ke
ke ke
ke ke
ke k
k ke
k ke
k k
k ke
ke k
k k
k k
k ke
ke k
k k
e e
k k
ke k
ke k
ke ke
k k
k ke
k k
k ke
e k
k k
ke k
e e
k ke
k e
k k
ke ke
e k
k k
e ke
k k
k k
k e
k k
k e
e ke
k k
e e
ke e
k k
k k
e ke
k k
k ke
k k
k k
k k
k ke
e e
e k
k k
k k
k e
k k
k k
e k
k k
k k
k b
pa pa
pa pa
pa pa
p pa
pa pa
pa p
pa pa
pa a
pa p
pa pa
p p
p p
p pa
a a
a a
pa p
p pa
pa pa
pa pa
pa p
pa a
a pa
p p
pa p
a pa
pa a
a a
p pa
pa a
pa p
pa pa
pa pa
p pa
a pa
pa p
p pa
pa p
a a
p p
p pa
a p
p p
p p
p p
p a
p p
p p
pa p
p pa
p p
pa p
p p
a a
pa a
a a
a p
a a
p p
pa pa
p a
a p
p p
p p
p pa
p p
a a
a a
a p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
j ke
ke ke
ke k
k ke
ke k
k ke
k ke
ke ke
ke k
ke k
k ke
ke ke
e ke
k k
ke ke
k ke
k ke
k k
k ke
ke ke
ke ke
ke ke
k k
k k
ke ke
k ke
ke e
ke ke
k k
k k
ke ke
k k
ke ke
k k
ke k
k ke
k ke
k ke
ke e
k k
k ke
ke e
k k
ke ke
ke k
e e
e k
k ke
k k
k e
k k
k k
k ke
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
e ke
k k
ke k
k ke
k e
k k
k k
e ke
k k
k k
k k
k k
k e
k k
e u
bi bi
bi bi
bi bi
b b
bi bi
bi bi
b b
bi i
bi bi
b b
bi i
bi bi
b b
b bi
bi bi
i b
b b
b b
bi b
b i
b b
b bi
bi bi
b bi
i bi
b b
b i
bi bi
bi b
bi bi
i b
b b
b i
bi bi
b b
b b
b bi
bi b
bi bi
bi bi
i i
i b
b bi
i i
i i
i b
b bi
i i
bi bi
b i
i i
i bi
b bi
i i
b bi
i bi
b i
b b
bi b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
bi b
b b
i b
b b
b b
i i
b b
b b
b i
b b
b i
b b
b b
a a
a a
yan lad
dib seb
pro k
ke ke
ke ke
ke k
k ke
k ke
ke k
ke e
ke ke
ke ke
ke ke
ke k
k ke
k k
ke k
ke ke
ke k
ke k
k ke
ke k
k ke
ke ke
ke ke
k k
k k
ke k
ke ke
ke k
ke ke
k k
k k
ke k
ke ke
k k
k k
k ke
ke e
ke k
k ke
ke k
k k
ke k
k e
ke k
k k
k k
k ke
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
ke e
k e
u u
u un
un un
un un
un un
un u
un un
un un
un n
un un
un un
un un
u u
un un
un un
un un
u un
un un
un un
un un
un n
n un
un n
n n
n un
un n
un un
un u
n n
un n
u u
u u
u u
un n
u u
un u
u un
u u
u u
u u
n u
u n
n u
un u
u u
u u
u u
t
c c
c c
c c
co c
c c
c co
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c c
c la
la la
la la
a la
la la
la la
la a
la la
la la
la la
l la
a a
la a
a a
a la
la la
la la
la a
a a
a a
a a
a a
a l
l la
a a
l l
l la
la a
a a
l l
a a
l l
l l
l l
l la
a n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n da
da da
da da
d da
da da
d da
da da
da da
da da
da da
da da
da da
d d
d d
da da
a da
d d
da d
d d
da da
d d
d d
d da
da da
d d
da d
da a
d da
d d
d da
d d
da d
d da
d d
da da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d da
d da
a d
d d
d d
d da
a a
a a
d a
da d
d d
a d
d d
d d
d d
da a
a a
da d
a l
l
yang bersifat mendistorsi pasar telah dihilangkan. Sistem komoditas dengan tingkat keuntungan sosial yang makin tinggi, maka menunjukkan tingkat
keunggulan komparatif yang semakin besar. Dari hasil yang diperoleh, menunjukkan bahwa usahatani lada putih di
Bangka Belitung memiliki keuntungan sosial yang positif H0, yaitu sebesar Rp. 29 728 670 per hektar. Hal ini menunjukkan bahwa usahatani lada putih di
Bangka Belitung mempunyai keunggulan komparatif atau efisien secara ekonomi. Untuk lebih jelasnya dapat dilihat pada Tabel 9.
Senada dengan penelitian Sudarlin 2008, tentang daya saing lada putih di kecamatan Air Gegas, Kabupaten Bangka Selatan, menyatakan bahwa
keuntungan privat dan keuntungan sosial untuk setiap siklus produksi 7 tahun lebih besar dari nol artinya usahatani lada putih dengan tiang panjat mati layak
untuk diusahakan dan mempunyai keunggulan komparatif atau efisien secara ekonomi.
Tabel 9. Keuntungan Privat dan Keuntungan Sosial Pada Usahatani Lada Putih di Provinsi Bangka Belitung, Tahun 2011
Uraian Penerimaan
Biaya Rpha Keuntungan
Rpha Input
Tradable Faktor
domestik
Harga Privat 144 294 290
7727646 111112606
25 454 038 Harga Sosial
166 479 909 13 787 867
123269945 29 728 670
Tabel 9 diatas menunjukkan adanya perbedaan antara keuntungan privat dan keuntungan sosial, perbedaan keuntungan sosial lebih disebabkan karena
perbedaaan penerimaan ekonomi, dibandingkan karena perbedaan total biaya produksi ekonominya. Harga bayangan lada putih ini diperoleh dari harga
perbatasan border price dikurangi dengan biaya pengepakkan dan transportasi. yan
tin keu
Ba Ba
Ba Ba
Ba Ba
Ba Ba
B Ba
B B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
Ba Ba
B B
B B
B Ba
Ba B
B Ba
Ba Ba
Ba Ba
B B
B B
Ba B
Ba Ba
Ba Ba
B B
B B
B B
Ba B
Ba B
B B
B B
B B
B B
B B
B a
Ba B
B B
B B
Ba a
B B
B B
B a
B Ba
a a
Rp Rp
Rp Rp
Rp Rp
R Rp
R R
R R
R R
R R
R Rp
Rp R
R R
R Rp
R R
R Rp
Rp p
R R
Rp R
R R
Rp R
p p
Rp R
Rp R
R Rp
p Rp
R R
R R
Rp Rp
p Rp
R R
R R
Rp R
R R
R Rp
p p
R R
R R
Rp R
R Rp
R R
R R
R R
R R
R R
R Rp
R R
R p
R R
R Rp
R R
R Rp
R R
R Rp
R R
R p
p Ba
Ba Ba
B B
B B
B B
Ba Ba
B B
B B
Ba B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
B B
Ba B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
B Ba
B B
B B
Ba a
B B
B B
B B
B a
a B
B B
a B
B B
B a
a B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
Un Un
Un U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U Un
Un U
U U
U U
U U
U U
Un U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
di di
di d
d d
di di
d di
di di
d d
di di
d d
di di
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d di
d d
i d
d d
d di
d d
d d
di d
d di
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
di d
d d
di d
d d
di d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d di
d d
d d
d di
d d
d di
i d
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d d
i d
d d
d d
i d
d d
di d
d d
i d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d i
ke ke
ke ke
ke ke
ke ke
k e
ke ke
ke ke
k ke
k k
ke k
k k
ke k
k k
k k
k k
k k
ke ke
ke k
ke ke
ke k
ke ke
ke k
e e
k k
ke ke
ke e
e ke
k k
k ke
ke e
ke k
ke ke
e e
k k
ke ke
ke e
k k
ke k
k k
k ke
k e
e k
k k
k ke
k k
ke ke
k e
e k
ke k
e e
k k
k ke
k k
e ke
k e
k ke
ke e
ke e
k k
k e
ke k
ke e
e k
k k
ke k
k e
ke e
k k
k e
e e
u le
le le
l l
le l
le le
le e
le le
e le
e l
le e
le l
le le
l le
le le
e e
e e
le l
l le
le le
le le
l l
le l
le le
l le
l le
le l
l e
l l
l l
l le
l le
l l
l l
l l
e e
e e
e e
e e
e l
l l
l le
e e
e e
e e
e e
e e
e e
le le
e e
e e
e e
le e
e e
e e
e e
e e
e l
l e
e e
e l
l e
le l
e e
le l
le e
l e
l l
le e
e e
le e
b b
b b
b un
un un
un u
un un
u u
un un
un un
un un
un un
un un
un u
un u
u un
un un
un un
un n
un u
un un
n un
un u
un n
un u
un un
u n
un un
n u
u un
n u
un u
un un
n n
u u
u un
un n
n un
n u
u u
u u
un n
u u
un u
un un
n n
n n
un u
un u
u u
u u
n n
n u
u un
u u
u u
u u
un un
u u
u n
u u
u u
u u
u u
u un
n n
n n
n u
u u
n n
n n
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
un u
u u
u u
u u
u t
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek k
k ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek k
ek ek
ek ek
k ek
ek ek
ek k
k ek
ek ek
ek ek
k ek
ek ek
k ek
ek ek
ek k
k k
ek k
k k
k ek
k k
k k
k k
k k
k k
ek k
k k
k k
k k
k e
k k
k ek
e e
k e
e e
e k
e e
ek e
e e
e k
k k
k k
k k
k ek
e e
e e
e k
k e
e k
k k
e k
e e
k k
e e
e e
e k
k k
k e
e e
e e
e e
k k
k k
o Ta
da da
d da
d d
da da
da d
d da
da da
da da
da da
da da
da da
da da
d da
d da
da a
da da
d d
d d
d d
d da
a da
d d
d d
da da
da da
da d
da d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d da
d da
d d
d d
d da
d d
d da
d d
d d
d da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
da d
a d
d a
n pe
p pe
pe pe
p p
p pe
pe pe
pe pe
pe pe
p p
p p
p p
p pe
p e
pe pe
pe p
p p
p p
p p
p p
pe p
p e
e pe
p pe
p pe
p pe
e e
pe pe
p p
pe p
p pe
pe p
pe pe
pe e
pe e
e e
pe e
e e
p e
pe e
p e
e p
p p
e p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p r
pr pr
pr pr
r pr
pr pr
r pr
pr r
r pr
pr r
r r
r r
r p
p p
p p
p pr
r r
r p
pr pr
pr p
r p
p pr
r pr
p p
p p
p p
p pr
r p
p p
o o
o p
pe pe
pe pe
p pe
p pe
pe pe
pe e
pe pe
pe pe
p pe
p e
pe e
e pe
e e
e e
p e
pe p
p e
e p
p p
p p
p p
pe p
e e
e pe
p e
e e
e e
e e
e pe
e e
e p
r r
r r