No. Kode
Carpon Ajén Sosial
Jumlah Ajén
Sosial Unggal
Carpon Bebeneran Kaéndahan Moral Kaagamaan
1 2
3 4
5 6
7 24.
SKKS-05 1
1 3
5 25.
SKKS-06 1
2 3
26. SKKS-07
2 2
27. SKKS-08
1 2
8 11
28. SKKS-09
8 2
5 15
29. SKKS-10
2 6
9 17
30. SKKS-11
10 3
4 17
Jumlah 66
3 40
57 166
Ajén sosial anu kapanggih dina carpon-carpon karya sastrawati Sunda Patrem ngawengku ajén bebeneran anu nyindekel kana rasio hiji jalma luyu jeung
konsép kaélmuan, ajén kaéndahan anu nyindekel kana unsur éstétika, ajén moral anu nyindekel kana hadé goréngna sikep hiji jalma di masarakat, jeung
kaagamaan anu nyoko kana ajaran agama anu ngajelaskeun sikep, kalakuan, paréntah jeung larangan pikeun umat manusa. Ajén bebeneran, ajén moral, jeung
ajén kaagamaan leuwih dominan tibatan ajén-ajén kaéndahan, sabab miboga hubungan anu dalit dina prakna dilaksanakeun di masarakat.
4.3.3.2 Ajén Budaya
Dumasar kana analisis ajén budaya anu aya dina 30 carpon karya Sastrawati Sunda Patrem, ajén budayana aya anu mangrupa ajén téori, ajén ékonomi, ajén
agama, ajén seni, ajén kawasa, jeung ajén solidaritas. Éta bisa katitén dina tabél ieu di handap.
Tabél 4.182
Data Hasil Analisis Ajén Budaya
No Kode
Carpon Ajén Budaya
Jumlah Ajén
Budaya Unggal
Carpon Téori Ékonomi Agama Seni Kawasa Solidaritas
1 2
3 4
5 6
7 8
9 1
GT-01 3
1 4
1 9
2 GT-02
3 3
2 2
13 23
3 GT-03
1 1
2 6
10 4
GT-04 1
2 1
3 7
5 GT-05
5 1
3 9
6 GT-06
1 5
6 4
16 7
GT-07 1
4 7
12 8
GT-08 2
1 1
6 10
9 GT-09
3 8
1 2
3 17
10 GT-10
2 4
1 3
10 11
GT-11 1
1 3
5 12
GT-12 1
2 1
1 1
6 13
GT-13 3
1 1
5 14
GT-14 1
1 3
3 8
15 GT-15
6 1
2 1
10 16
GT-16 1
3 4
17 GT-17
2 3
2 7
18 GT-18
1 1
4 1
2 9
19 GT-19
3 2
3 8
20 SKKS-01 2
3 1
2 8
21 SKKS-02 1
3 2
6 22 SKKS-03
2 1
3 23 SKKS-04
6 4
10 24 SKKS-05
1 3
3 1
1 9
25 SKKS-06 2
3 5
26 SKKS-07 1
1 2
1 5
27 SKKS-08 4
1 12
2 19
28 SKKS-09 4
2 6
2 6
20 29 SKKS-10
2 8
5 15
30 SKKS-11 6
4 3
13
Jumlah 59
54 57
5 25
98 298
Ajén budaya anu kapanggih dina 30 carpon karya sastrawati Sunda Patrem nya éta ajén téori anu nyoko kana bebeneran sacara ilmiah, ajén ékonomi anu
patali jeung logika éfisiénsi matéri, ajén agama anu nyoko kana prinsip jeung aturan-aturan agama, ajén seni anu patali jeung éstétika dina ngajén barang atawa
kajadian, ajén kawasa anu patali jeung kasugemaan hiji jalma, jeung ajén solidaritas anu nyoko kana hubungan antarindividu sacara sosial.
Tina ieu hal katitén yén dina carpon-carpon karya wanoja pangarang teu saukur miboga ajén-inajén féminis, tapi ogé miboga ajén sosial budaya anu bisa
dijadikeun salah sahiji bahan keur picontoeun atawa pieunteungeun keur nu macana. Sanajan upama ditingali tina kuantitas ajén senina, anu ngan lima ajén,
tina 298 ajén budaya, tapi lain hartina carpon-carpon ieu teu éndah. Tapi, kaéndahan carpon aya dina wujud wangunna salaku hasil karya seni anu
ngagunakeun média basa.
4.4 Pedaran Hasil Analisis 4.4.1 Kasaluyuan Téori Struktur jeung Hasil Analisis Struktur
Dumasar kana hasil panalungtikan anu nganalisis struktur téma jeung fakta carita anu ngawengku galur, palaku, jeung latar. Kapanggih yén aya hubungan
dalit antara unsur-unsur pangwangun ieu carpon. Upamana waé ngeunaan téma, éksisténsi téma gumantung kana unsur lianna lantaran moal aya téma lamun
euweuh unsur pangwangun lianna. Ku kituna, téma bakal jadi ma’na carita upama aya patalina jeung unsur-unsur carita lianna. Téma hiji carita teu bisa dicaritakeun
sacara langsung, tapi sacara implisit ngaliwatan eusi carita sacara gembleng. Ieu hal luyu jeung pamadegan Statnton anu nétélakeun yén salaku karya
sastra wangun prosa, carpon diwangun ku unsur-unsur minangka strukturna. Éta unsur-unsur miboga hubungan sarta silih pangaruhan. Sakumaha anu ditétélakeun
ku Stanton 2012, kc. 45, yén unsur carpon bisa ditilik tina a wujud a téma, b fakta carita, jeung c sarana sastra.
Lantaran dina ieu panalungtikan diwatesanan ngan nganalisis unsur téma
jeung fakta carita, unsur wujud jeung sarana carita teu kapanggih kasaluyuanna.
4.4.1 Kasaluyuan Téori Semiotik jeung Hasil Analisis Semiotik
Téori anu digunakeun pikeun nganalisis semiotik nya éta téori anu ditétélakeun ku Charles Sander Pierce ngeunaan hubungan antara tanda jeung
acuan penanda jeung petanda. Peirce dina Nurgiyantoro, 2010, kc. 42 nétélakeun éta hal kana tilu rupa hubungan, nya éta tanda ikon, tanda indéks,
jeung tanda simbol. Nilik kana hasil ieu panalungtikan, tilu unsur semiotik anu ditétélakeun ku
Pierce bisa kapanggih dina 30 carpon karya Sastrawati Sunda Patrem. Sanajan sacara kuantitas jumlahna teu saimbang antara unsur ikon, indéks, jeung simbol.
Tapi sacara fungsi tina éta tilu unsur, carpon miboga galur carita. Jadi, unsur semiotik anu leuwih loba kapanggih nya éta unsur indéks. Lantaran ieu unsur
miboga hubungan kausalitas pikeun mekarkeun carita sarta matalikeun antarkajadian anu lumangsung dina carita.
4.4.1 Kasaluyuan Téori Ajén Sosial Budaya jeung Hasil Analisis Ajén Sosial Budaya
Téori ajén sosial anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta téorina Notonegoro dina Setiadi jeung Kolip, 2011, kc. 124-126 ngabédakeun ajén
sosial kana tilu rupa, nya éta ajén material, ajén vital, jeung ajén karihanian. Dina ieu panalungtikan, diwatesanan kana ajén karohanian anu ngawengku ajén
bebeneran, ajén kaéndahan, ajén moral, jeung ajén kaagamaan. Tina hasil analisis, tétéla dina unggal carpon miboga ajén sosial sanajan jumlahna teu saimbang. Ieu
hal patali jeung kompléksitas carita jeung konflikna. Dina kanyataanna, hiji individu miboga perasaan anu béda jeung
masarakat sacara kelompok. Hal saperti kieu bisa nyababkeun ayana ajén individual, nya éta ajén-ajén anu dipaké ku hiji jalma sacara individu. Ieu ajén
individu, dina kamekaranna bisa jadi sajalan jeung masarakat, bisa ogé pagedrug lantaran teu luyu jeung pamadegan kelompok sosial. Hartina, ajén sosial
mangrupa ajén koléktif anu dipaké dumasar kasapukan kelompok masarakat. Lantaran kitu, ajén sosial dina carpon ogé teu bisa dipaksakeun sangkan aya,
