Wangenan Kecap Rundayan Pedaran Matéri
6
PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG © 2016
72
rundayan disebut ngararangkénan afiksasi. Cara nuliskeun rarangkén téh dihijikeun kana kecap anu diwuwuhanana. Dumasar kana wanda
rarangkénna, kecap rundayan bisa diwangun ku lima cara, nyaéta 1 ngararangkénan hareup préfiksasi, 2 ngararangkénan tengah
infiksasi, 3 ngararangkenan tukang sufiksasi, 4 ngararangkénan barung konfiksasi, jeung 5 ngararangkénan bareng ambifiksasi.
Contona:
baca + di-
dibaca
tulis + -in-
tinulis
karang + -an
karangan datar + pa--an
padataran
ala + di-+ pang-+ N-+-ar-+-an + keun
dipangaralaankeun 2. Rarangkén minangka Pangwangun Kecap Rundayan
Rarangkénatawa afiks nyaéta morfém kauger anu sok diwuwuhkeun tur napel kana wangun dasar bari miboga harti gramatikal. Contona, di- dina
kecap dibaju. Disawang tina cara jeung tempat napelna, aya lima rupa rarangkén, nyaéta
a Rarangkén hareup awalan, préfiks, anu napel di hareupeun dasar
saperti: ba-, di-, ka-, ti-, N-, pa-, pang-, per-, pi-, sa-, sang-, si-, ti-, ting-.
b Rarangkén tengah seselan, infiks, anu diseselkeun di tengah dasar saperti
-ar-, -al-, -um-, -in-. c Rarangkén tukang ahiran, sufiks, anu napel di tukangeun dasar
saperti: -an. -eun, -keun, -na, -ing-ning. d Rarangkén barung barungan, konfiks, nu mangrupa rarangkén
tunggal minangka barungan tina dua rarangkén, biasana napel di hareup jeung tukangeun dasar saperti ka
—an, kapi-, pa—an, pang— na, pang
—keun, pi—eun, pika-, pika—eun, sa—eun, sa—na. e Rarangkén bareng atawa gabung ambifiks, anu mangrupa
gabungan dua rarangkén atawa leuwih tur napelna kana wangun dasar teu
binarung, tapi bareng wungkul saperti di-+-ar-, di- + -an, di-+-ar-+-an,
6
PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG © 2016
73
di-+-keun, di-+-ar-+-keun, di-+pi-, di-+pika-, di- + pang-+-keun, di- + pang-+ N-+-keun, di-+pang-N-+-ar-+-keun, di-+pang-N-+-ar-+-
an+keun, N- + -ar-, N-+-an, N-+-ar-+-an, N- + -keun, N-+-ar-+-keun, N-+ pi-, N-+ pika-, N-+ pang-+-keun, ka- + -keun, pa-+ N-, pang- +
dipika- + -na, pang- + N-+pika- + -na, ting- + -ar- Sudaryat, 2013:55.