9
PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG © 2016
124
leungit sipat jelema tangtu manéh hanjakal
geus boga alpukah julig bet sabalikna
ngambang atina putri Dina padalisan panungtungna aya kecap ngambang . Éta téh mangrupa
sasmita pupuh anu jadi tanda, yén pupuh sapandeurieunana geus lain Durma deui, tapi pupuh Maskumambang. Ieu di handap sasmita pupuh anu
mindeng kapanggih dina wawacan.
Tabel 9. 1 Sasmita Pupuh dina Wawacan
No. Ngaran Pupuh
Sasmita Pupuh 1
2 3
1. Asmarandana
brangta, brangti, kingkin, asmara, kasmaran, darana 2.
Balakbak balak, balakbak, melak
3. Dangdanggula
artati, dangdang, gula, hartati, madu, manis, sarkara 4.
Durma duraka, duratmaka, mundur, undur, kondur
5. Gambuh
gambuh, ngagambuh, kambuh, kambuhan 6.
Gurisa karasa, ngarasa, gurisa, mariksa, nyiksa
7. Jurudemung
mung, namung, ngedémung 8.
Kinanti kanti, kakantén, nganti, ngantét, manganti
9. Ladrang
ladrang 10.
Lambang lambang, perlambang
11. Magatru
megat, pegat, duduk, truk, ketruk 12.
Maskumambang kumambang, ngambang, kentir, bimbang 13.
Mijil mijil, bijil, wijiling, kaluar, ingkah, jengkar
14. Pangkur
mungkur, kapungkur, singkur, pungkur 15.
Pucung jucung, pucung, mancung, kaluwak, kuncung,
nyuncung 16.
Sinom anom, nonoman, pangrawit, kembang gambir, gambir
17. Wirangrong
diwiwirang, ngawiwirang, wirang, éra, kawiwirangan Sudaryat Spk., 2007
D. Kagiatan Diajar
Kagiatan atawa aktivitas diajar nu kudu dipilampah ku Sadérék nyoko kana runtuyan kagiatan saperti ieu di handap.
1. Titénan heula tujuan jeung indikator kahontalna hasil diajar. 2. Baca pedaran bahan ajar nu dipidangkeun.
3. Pigawé latihan atawa pancén nu dipidangkeun dina ieu kagiatan diajar. 4. Baca deui saliwat pedaran bahan ajar, tuluy titénan tur bandingkeun jeung
raguman bahan ajar.
9
PPPPTK TK DAN PLB BANDUNG © 2016
125
5. Lamun manggih bangbaluh, Sadérék bisa sawala diskusi jeung kancamitra séjénna.
E. LatihanPancén
Jawab atawa tétélakeun sakur pananya jeung paréntah ieu di handap 1. Naon waé ciri-cirina karya sastra nu disebut wawacan téh?
2. Naon waé sumber carita anu dijieun wawacan dina sastra Sunda téh? 3. Naon sababna dina wawacan dina wangun ku rupa-rupa pupuh?
4. Naha wawacan asli sastra Sunda? Ti mimiti iraha gelarna wawacaan? 5. Keur naon gunana sasmita pupuh dina wawacan?
F. Tingkesan
Wawacan mangrupa karangan panjang anu disusun dina wangun pupuh. Pupuh anu dipakéna rupa-rupa luyu jeung gambaran unsur-unsur carita
saperti palaku, latar, jeung galur carita. Ku kituna, eusi wawacan mah ngalalakon.
Gelarna wawacan dina sastra Sunda mangrupa pangaruh sastra Jawa. Muncul waktu tatar Sunda kaereh ku Mataram Jawa. Wawacan biasana sok
ditembangkeun babarengan. Pagelaran nembangkeun wawacan disebutna beluk atawa macapat.
Karya wawacan anu gelar kaitung réa, di antarana, anu kawentar Wawacan Purnama Alam anggitan R. Soeriadireja jeung Wawacan Rengganis anggitan
R. Abdussalam.
Pupuh dina wawacana, jaba ti boga watek nu tangtu, oge boga sasmita. Sasmita pupuh nya éta kalimah atawa kekecapan pikeun pananda pupuh
sapandeurieunana. Upamana, sasmita pupuh Asmarandana aya brangta, brangti, kingkin, asmara, kasmaran, jeung darana.
