kaliyan para informan kanthi pitakenan-pitakenan ingkang langkung wiyar, supados data ingkang dipunkajengaken panaliti saged akurat. Basa ingkang
dipunginakaken wonten wawancara inggih menika basa Jawi ragam krama kaliyan ragam ngoko alus.
E. Piranti Panaliten
Wonten panaliten menika piranti ingkang dipunginakaken boten kathah. Ingkang angka setunggal inggih menika panaliti piyambak, minangka participant
observation, lajeng wonten pedoman wawancara, saha handphone kangge ngrekam wawancara kaliyan narasumber.
F. Cara Analisis Data
Sasampunipun data menika dipunpanggihaken, mila prelu wonten proses analisis data, supados saged pikantuk dudutan saking panaliten menika. Analisis
data inggih menika kagiyatan kangge neliti data, saengga saget pikantuk asil leres menapa boten saking hipotesis.
Ngengeti panaliten menika kagolong panaliten kualitatif, pramila anggenipun nganalisis data wonten panaliten menika ngginakaken analisis data
induktif, kados ingkang dipunandharaken Ghony 201:34 bilih “penelitian kualitatif mengutamakan analisis data secara induktif dari lapangan tertentu
yang bersifat khusus, untuk ditarik suatu proposisi atau teori yang dapat digeneralisasikan secara luas”. Tegesipun analisis menika sasampunipun sedaya
data sampun dipunkepalaken, lajeng saking data menika dipunpundhut dudutan saking data-data ingkang asipat mligi, lajeng dipuntarik generalisasi-generalisasi
ingkang asipat umum.
G. Cara Ngesahaken Data
Cara ngesahaken data wonten panaliten menika miturut Endraswara 2011:107, wonten 4 inggih menika triangulasi triangulasi datasumber,
triangulasi metode, saha triangulasi teori, check data, member check, saha review mitra bestari. Wonten panaliten kualitatif, triangulasi menika ngrujuk
dhateng pangempalan data sakathahipun saking menapa kemawon sumber tiyang,alam, lan kadadosan. Cara triangulasi saha check data ingkang
dipunginakaken kangge ngesahaken data miturut Endraswara 2009:224, inggih menika ngambali utawi klarifikasi kanthi maneka warni sumber.
Cara triangulasi ingkang dipunginakaken inggih menika cara triangulasi sumber saha metode. Cara triangulasi sumber, inggih menika madosi data saking
kathahing informan, tiyang ingkang katingal langsung kaliyan objek kajian. Miturut Endraswara 2006:110, triangulasi sumber inggih menika cara
ngempalaken data saking sumber informan utawi narasumber ingkang sampun dipuntemtokaken saha dipunanggep saged paring katrangan babagan objek
ingkang dipunteliti. Triangulasi metode inggih menika cara ingkang dipunlampahaken kanthi nandhingaken data ganda inggih menika arupi
pengamatan, wawanrembag, saha analisis dokumen supados pikantuk data ingkang jumbuh kaliyan wosing perkawis panaliten. Wonten ing Endraswara
2006:110, triangulasi metode inggih menika ngempalaken data kanthi ngginakaken maneka warni metode. Data saged dipunsebat sah nalika sampun
ngantos data jenuh saengga gadhah drajat kapitadosan ingkang inggil lan saged dipuntanggeljawabaken.