Th¶o luËn nhãm träng t©m FGD 1. ChuÈn bÞ ®èi t−îng vµ ®Þa ®iÓm

Nghiªn cøu ®Þnh tÝnh lµ mét lo¹i nghiªn cøu cã tæ chøc vµ yªu cÇu nh÷ng kü thuËt ®Æc biÖt ®Ó thu ®−îc nh÷ng ý kiÕn s©u s¾c tõ phÝa ®èi t−îng ®Ó biÕt hä nghÜ g× vµ t¹i sao l¹i nghÜ thÕ. Nghiªn cøu ®Þnh tÝnh ®Æt träng t©m vµo t×m hiÓu th¸i ®é, lßng tin, ®éng c¬ vµ hµnh vi øng xö cña mét nhãm d©n c−. Nghiªn cøu ®Þnh tÝnh cã thÓ sö dông song song cïng lóc víi nghiªn cøu ®Þnh l−îng, t¹o nªn mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu logic hoµn chØnh, ®©y còng lµ c¸ch th−êng lµm. Cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau nhËn xÐt vÒ møc chi phÝ cho nghiªn cøu ®Þnh tÝnh. Cã ng−êi cho r»ng ®¾t h¬n nghiªn cøu ®Þnh l−îng, cã ng−êi l¹i cho r»ng ng−îc l¹i. Tuú tr−êng hîp vµ yªu cÇu cña th«ng tin mµ chän nghiªn cøu ®Þnh tÝnh hoÆc ®Þnh l−îng ®Ó ®¹t môc dÝch nghiªn cøu víi chi phÝ rÎ h¬n. T−¬ng tù nh− thÕ ®èi víi thêi gian chi phÝ VÒ tÝnh linh ho¹t, nghiªn cøu ®Þnh tÝnh linh ho¹t h¬n, thiÕt kÕ nghiªn cøu cã thÓ thay ®æi ngay khi ®ang tiÕn hµnh nghiªn cøu. Nghiªn cøu ®Þnh tÝnh ®−îc thùc hiÖn qua 04 c¸ch chung sau ®©y: − Lµ mét ph−¬ng tiÖn ®Ó ®−a ra ý kiÕn th¨m dß − Lµ mét b−íc trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho nghiªn cøu ®Þnh l−îng ®−a ra gi¶ thuyÕt − Lµ mét nguån th«ng tin bæ sung cho ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng − Tuú theo hoµn c¶nh ®©y cã thÓ lµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu ban ®Çu cho mét chñ ®Ò nghiªn cøu sÏ tiÕn hµnh sau ®ã. Ba ®iÒu c¬ b¶n cÇn l−u ý trong nghiªn cøu ®Þnh tÝnh: nghiªn cøu ®Þnh tÝnh lµ nghÖ thuËt ®Æt c©u hái “T¹i sao” nghiªn cøu ®Þnh tÝnh còng lµ nghÖ thuËt l¾ng nghe vµ lµ mét qu¸ tr×nh t×m tßi, kh¸m ph¸. Nghiªn cøu ®Þnh tÝnh bao gåm hai ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n: − Pháng vÊn s©u c¸ nh©n − Pháng vÊnth¶o luËn nhãm träng t©m FGD Ngoµi ra cßn mét sè c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nh−: nghiªn cøu tr−êng hîp quan s¸t, c¸c kü thuËt tiÕp cËn nhanh céng ®ång PRA Paticipatory Rapid Aprisal RAP Rapid Aprisal Procedure RRA Rapid Rural Aprisal hay ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c bªn liªn quan Stakeholder Analysis. 2. Th¶o luËn nhãm träng t©m FGD 2.1. ChuÈn bÞ ®èi t−îng vµ ®Þa ®iÓm − Sè nhãm cÇn thiÕt cho FGD: Tuú chñ ®Ò, tuú nhãm ®èi t−îng theo tuæi, giíi, vïng ®Þa d− vµ c¸c yÕu tè kh¸c mµ quyÕt ®Þnh sè nhãm cÇn thiÕt. Sau ®©y lµ mét sè gîi ý: + CÇn Ýt nhÊt 2 nhãm cho tõng lo¹i biÕn sè cã liªn quan tíi chñ ®Ò th¶o luËn. + CÇn ®ñ sè nhãm ®Ó cã thÓ so s¸nh, ®èi chiÕu c¸c th«ng tin ë c¸c nhãm phô kh¸c nhau. 291 292 + T¨ng c¸c sè nhãm dÇn cho tíi khi th«ng tin thu ®−îc kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc ®iÒu g× míi + Ph¶i cã nhiÒu nhãm cho tõng vïng sinh th¸i mµ chóng ta cho r»ng sÏ cã sù kh¸c nhau cã ý nghÜa. − X¸c ®Þnh thµnh phÇn ®èi t−îng pháng vÊn: Mçi nhãm cÇn cã c¸c ®èi t−îng t−¬ng ®èi thuÇn nhÊt xÐt vÒ gãc ®é chñ ®Ò cÇn nghiªn cøu. Trong ®ã cÇn chó ý ®Õn thµnh phÇn ®èi t−îng pháng vÊntham gia th¶o luËn vÒ yÕu tè kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ cïng h−ëng lîi tõ métvµi lo¹i dÞch vô y tÕ hoÆc kh«ng ®−îc h−ëng lîi g× tõ nh÷ng dÞch vô y tÕ ®ã, vÒ cïng mét møc ®é h−ëng lîi, vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n, nhãm tuæi, giíi. − X¸c ®Þnh ®èi t−îng trong mét nhãm: Th−êng tõ 5 ®Õn 7 ng−êi mét nhãm, tuy nhiªn còng cã thÓ nhiÒu h¬n tíi 10-15 ng−êi. Khi môc tiªu cña th¶o luËn nhãm lµ t×m hiÓu s©u mét vÊn ®Ò, sè ng−êi trong mét nhãm cµng Ýt cµng tèt. Ng−îc l¹i khi th¶o luËn nhãm nh»m tung ra ý kiÕn ®Ó mäi ng−êi trao ®æi, sè ng−êi trong mét nhãm cã thÓ nhiÒu h¬n kho¶ng 15 ng−êi − T×m n¬i tiÕn hµnh FGD CÇn cã n¬i riªng, bè trÝ sao cho mäi ng−êi ®Òu cã thÓ nghe vµ trao ®æi mét c¸ch dÔ dµng, tho¶i m¸i. T¹o m«i tr−êng thuËn tiÖn, cëi më, kh«ng bÞ gß bã hoÆc bÞ quÊy nhiÔu ngay c¶ víi ®iÖn tho¹i. ë tuyÕn x· kh«ng nªn qu¸ xa nhµ d©n. §Ó chuÈn bÞ cho pháng vÊnth¶o luËn nhãm ph¶i cÇn lµm mét b¶ng kiÓm checklist ®Ó rµ so¸t l¹i nh÷ng yÕu tè trªn xem ®· ®−îc c©n nh¾c hÕt ch−a.

2.2. ChuÈn bÞ b¶n h−íng dÉn chñ ®Ò th¶o luËn b¶n c©u hái chuÈn bÞ

B¶n h−íng dÉn chñ ®Ò th¶o luËn gåm danh s¸ch c¸c chñ ®Ò hoÆc c¸c c©u hái ®ñ cho cuéc pháng vÊnth¶o luËn nhãm. §©y lµ kh©u chuÈn bÞ quan träng, bëi v× nÕu chuÈn bÞ tèt, cuéc th¶o luËn sau ®ã sÏ duy tr× ®−îc vµ cho kÕt qu¶ tèt. B¶n h−íng dÉn nµy ®−îc dïng nh− lêi ph¸t biÓu tãm t¾t vÒ c¸c vÊn ®Ò vµ môc tiªu trong cuéc nghiªn cøu. B¶n h−íng dÉn chñ ®Ò th¶o luËn ®−îc viÕt ra d−íi d¹ng c¸c c©u hái ®Æc tr−ng, nh−ng cã thÓ sÏ tèt h¬n nÕu ®−îc viÕt d−íi d¹ng c¸c c©u hái chung råi dÉn ®Õn c¸c c©u hái cã tÝnh chÊt gîi ý, th¨m dß ®Æc tr−ng cho tõng chñ ®Ò. Møc ®é chi tiÕt cña c¸c c©u hái ®Õn ®©u tuú thuéc vµo kinh nghiÖm cña ng−êi h−íng dÉn cuéc th¶o luËn. Nhê cã hai lo¹i c©u hái, mét lo¹i h−íng l¸i, mét lo¹i th¨m dß thªm ®Ó cã thÓ bao hµm toµn bé lÜnh vùc dù kiÕn muèn thu thËp sè liÖu. − C¸c c©u hái h−íng dÉn ®−îc ng−êi chñ tr× nghiªn cøu ®Ò ra. Mäi ng−êi ®Òu cÇn chó ý dùa vµo môc tiªu cña nghiªn cøu mµ chuÈn bÞ b¶n h−íng dÉn nµy. V× vËy, th−êng mÊt vµi ngµy míi chuÈn bÞ xong. − Thùc chÊt cña b¶n h−íng dÉn nµy lµ kÞch b¶n cho mét cuéc th¶o luËn. 293 294 − Do ®©y lµ cuéc th¶o luËn nhãm träng t©m, viÖc chuÈn bÞ c¸c c©u hái, c¸c chñ ®Ò còng ph¶i cã träng ®iÓm. Mét khi ®−a ra qu¸ nhiÒu chñ ®Ò, sÏ lµm cho ng−êi tham gia th¶o luËn kh«ng muèn tr¶ lêi, th¶o luËn sÏ thiÕu nghiªm tóc víi tõng chñ ®Ò. NÕu cÇn ph¶i ®−a ra nhiÒu chñ ®Ò th¶o luËn, lóc ®ã cÇn ph¶i t×m ph−¬ng ph¸p, kü thuËt nghiªn cøu kh¸c. CÇn xem xÐt c¸c c©u hái chuÈn bÞ ®Ó lo¹i bít nh÷ng c©u hái cã tÝnh chÊt x· giao vµ nhÊt lµ nh÷ng c©u hái thiªn vÒ ®Þnh l−îng nh−: bao nhiªu? hoÆc c¸ch bao l©u?... Gîi ý ®èi víi b¶n c©u hái chuÈn bÞ − C¸c c©u hái lµm cho cuéc th¶o luËn tù nhiªn, cëi më vµ s«i næi khëi ®éng mét c¸ch tù nhiªn − §−a ra mét sè bµn luËn, nhËn xÐt theo mét khu«n khæ nhÊt ®Þnh. − Lµm cho nh÷ng chñ ®Ò th¶o luËn lu«n g¾n bã víi nhau, lu«n cã tÝnh dÉn d¾t − Dï cïng mét chñ ®Ò th¶o luËn, nh−ng víi c¸c nhãm ®èi t−îng kh¸c nhau ph¶i cã c¸c b¶n h−íng dÉn chñ ®Ò th¶o luËn kh¸c nhau cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña nhãm ®ã, còng nh− khai th¸c ®−îc nh÷ng th«ng tin ®Æc tr−ng cho nhãm. − Cuèi mçi b¶n h−íng dÉn cã dù kiÕn c¸c t×nh huèng ®Ó tãm t¾t l¹i c¸c nÐt chÝnh cã ®−îc qua th¶o luËn, gîi ý thªm c¸c c©u tr¶ lêi ch−a thèng nhÊt hoÆc ®èi nghÞch nhau ®Ó cã thªm kÕt qu¶ sau nµy.

2.3. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi ng−êi h−íng dÉn th¶o luËn

− Ng−êi h−íng dÉn th¶o luËn ph¶i ®−îc ®µo t¹o vÒ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þnh tÝnh. B¶n th©n ng−êi h−íng dÉn ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh chuÈn bÞ c¸c c©u hái, c¸c chñ ®Ò th¶o luËn hoÆc ph¶i nghiªn cøu kü vµ lµm thö mét vµi lÇn trong mét sè nhãm thÝ ®iÓm. CÇn nhí r»ng: + Ng−êi h−íng dÉn kh«ng ph¶i lµ gi¸o viªn, lµ chØ huy, ng−êi tá ra hiÓu biÕt h¬n nh÷ng ®èi t−îng tham gia. + Ng−êi h−íng dÉn kh«ng ®−îc b¾t bÎ, vÆn vÑo, truy vÊn nh÷ng ng−êi tham dù. + Ng−êi h−íng dÉn kh«ng ph¶i cÊp trªn vµ coi th−êng ý kiÕn cña ng−êi kh¸c. Mäi ý kiÕn ®Òu cã c¸i ®óng vµ cÇn kiªn nhÉn l¾ng nghe. + Ng−êi h−íng dÉn kh«ng ®−îc mím c©u tr¶ lêi. + Kh«ng ®−îc b¾t buéc ng−êi kh¸c tr¶ lêi nÕu thÊy hä lóng tóng, hoÆckh«ng muèn tr¶ lêi, hoÆc kh«ng thÊy b»ng lßng. FGD còng kh«ng ph¶i lµ dÞp ®Ó th«ng b¸o mét chñ tr−¬ng, mét yªu cÇu hoÆc kh«ng ph¶i lµ dÞp ®Ó thuyÕt phôc ng−êi kh¸c nghe theo mét chñ tr−¬ng, mét quy ®Þnh nµo ®ã. + Ng−êi h−íng dÉn ph¶i biÕt quan s¸t, l¾ng nghe vµ tËp hîp, tãm t¾t ý kiÕn th¶o luËn, biÕt ®−a ra c¸c c©u hái phï hîp trong qu¸ tr×nh th¶o luËn n¶y sinh c¸c yÕu tè, t×nh huèng míi. + Ng−êi h−íng dÉn ph¶i biÕt kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng hoÆc vÊn ®Ò ®−a ra th¶o luËn. 295 296 + Ng−êi høng dÉn ph¶i biÕt ®éng viªn ®èi t−îng, hoµ nhËp víi cuéc th¶o luËn xong kh«ng ®ãng vai trß cña Tr−ëng nhãm nh−ng lµ ng−êi ghi chÐp mäi ý kiÕn th¶o luËn. + §Æt c©u hái lµ mét nghÖ thuËt, c¸c c©u hái chuÈn bÞ tr−íc chØ lµ dµn ý ®Ó cã ®−îc c¸c th«ng tin chÝnh nh−ng viÖc ®Æt c©u hái bæ sung, lµm râ c¸c c©u tr¶ lêi hoÆc ®−a ra tr−êng hîp t×nh huèng gi¶ ®Þnh ®ãng vai míi ®¹t yªu cÇu ®èi víi ng−êi h−íng dÉn. + C¸c t×nh huèng xung ®ét hoÆc ®i lan man ngoµi chñ ®Ò ®· ®Þnh còng cÇn h−íng l¹i cho hµi hoµ vµ ®i ®óng träng t©m. + Tr−êng hîp cã vµi ng−êi trong nhãm nãi qu¸ nhiÒu, qu¸ dµi, qu¸ lan man, ng−êi h−íng dÉn ph¶i khÐo lÐo l¸i hä ®i ®óng träng t©m vµ nh−êng lêi cho ng−êi kh¸c. + Tr−êng hîp cã ng−êi kh«ng muèn tham dù , khuyÕn khÝch hä, lµm cho hä tù tin ®Ó thÊy nÕu nãi râ kh«ng l¹c lâng vµ sÏ ®−îc mäi ng−êi t«n träng l¾ng nghe. Dùa vµo b¶ng kiÓm trªn ®©y ®Ó võa ®Æt kÕ ho¹ch tiÕn hµnh x©y dùng kÞch b¶n buæi th¶o luËn võa ®Ó xem xÐt qu¸ tr×nh th¶o luËn ®· phï hîp hay ch−a. Sau buæi th¶o luËn, kÕt qu¶ sÏ ®−îc ph©n tÝch. KÕt qu¶ nµy cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu thu thËp th«ng tin, cã thÓ v−ît trªn c¶ nh÷ng yªu cÇu ®ã, song còng cã thÓ ch−a ®¹t yªu cÇu. Lóc nµy cÇn t×m xem nguyªn nh©n t¹i ®©u? NÕu chuÈn bÞ ch−a kü th× ph¶i rót kinh nghiÖm, söa ch÷a cho nhãm sau, nÕu do ph−¬ng ph¸p nµy kh«ng thÝch hîp th× ph¶i t×m ph−¬ng ph¸p kh¸c phï hîp h¬n VÝ dô: dïng nghiªn cøu ®Þnh l−îng b»ng pháng vÊn dïng bé c©u hái hoÆc ph−¬ng ph¸p pháng vÊn s©u víi tõng c¸ nh©n, quan s¸t trùc tiÕp hay nghiªn cøu tr−êng hîp.

2.4. Pháng vÊn s©u víi tõng c¸ nh©n

Kh¸c víi nghiªn cøu pháng vÊn c¸ nh©n b»ng bé c©u hái trong ®iÒu tra chän mÉu nghiªn cøu ®Þnh l−îng, pháng vÊn s©u kh«ng bÞ gß bã trong c¸c c©u hái ®· so¹n s½n còng nh− c¸c c©u hái kh«ng ®−îc phÐp thay ®æi nh»m nhËn ®−îc nh÷ng th«ng tin mµ ng−êi nghiªn cøu muèn biÕt cãkh«ng; bao nhiªu; bao xa; bao l©u... pháng vÊn s©u còng dïng c¸c c©u hái chuÈn bÞ víi nh÷ng chñ ®Ò ®· ®Þnh, song kh«ng gß bã, nh»m môc ®Ých l¾ng nghe nh÷ng ý kiÕn cña ®èi t −îng nãi ra vÒ chñ ®Ò ®ã. C¸c c©u hái dïng trong pháng vÊn s©u lµ nh÷ng c©u hái më hoÆc c©u hái më ë cuèi mét sè c©u hái ®ãng. C©u hái tiªp nèi c©u hái ®Õ vµo sau c¸c c©u tr¶ lêi cña ®èi t−îng gióp cho cuéc pháng vÊn s©u s¾c h¬n, c©u tr¶ lêi ®Çy ®ñ h¬n. C©u hái pháng vÊn s©u kh«ng ®Ó ý nhiÒu ®Õn sè l−îng nÕu cã mµ chó träng rÊt nhiÒu vµo c¸c c©u hái t¹i sao, Gi¶ sö nh−...; ý kiÕn anhchÞ vÒ ... nh− thÕ nµo?

2.5. Ph©n tÝch kÕt qu¶, viÕt b¸o c¸o vµ th¶o luËn nhãm träng t©m

a. Ph©n tÝch kÕt qu¶ nghiªn cøu 297 298 Tr−íc hÕt, cÇn ph¶i nhËn thÊy cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a ph©n tÝch kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Þnh tÝnh vµ nghiªn cøu ®Þnh l−îng c¸c nghiªn cøu trong ngµnh y tÕ th−êng quen dïng ®ã lµ kh«ng m« t¶, tr×nh bµy b»ng tû lÖ hoÆc c¸c con sè ®o l−êng. C¸c ý kiÕn trong cuéc th¶o luËn hoÆc pháng vÊn s©u ®−îc tËp hîp vµ kh¸i qu¸t theo nh÷ng tr×nh tù, m« t¶ mét chñ ®Ò bao gåm: − HiÖn t−îng ®ã cã b¶n chÊt lµ g×, thÓ hiÖn ra sao? − C¸c nguyªn nh©n dÉn tíi hiÖn t−îng, sù vËt ®ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n g×? − Mèi quan hÖ gi÷a c¸c nguyªn nh©n nµy nh− thÕ nµo? §©u lµ nguyªn nh©n tõ phÝa ng−êi sö dông dÞch vô y tÕ, ®©u lµ nguyªn nh©n tõ phÝa ng−êi cung cÊp dÞch vô y tÕ, ®©u lµ nguyªn nh©n tõ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, ®Þa d− vµ nhÊt lµ tõ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc, tõ c¸c chñ tr−¬ng, c¸c quy ®Þnh cña ngµnh y tÕ, c¬ quan Y tÕ ®Þa ph−¬ng nh− trong s¬ ®å sau: HiÖn t−îng hoÆc vÊn ®Ò nµy sÏ lµ nguyªn nh©n dÉn tíi nh÷ng hËu qu¶ g× sau ®ã, nh− ®−îc m« t¶ theo ®å sau: HËu qu¶ 1 HËu qu¶ 2 HËu qu¶ 3 Khi ph©n tÝch kÕt qu¶ nghiªn cøu cã thÓ ¸p dông kü thuËt vÏ c¸c lo¹i c©y c¨n nguyªn, hay kü thuËt nh−ng - t¹i saoxem bµi ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò søc khoÎ. KÕt qu¶ pháng vÊn s©u cã thÓ ®−îc ph©n tÝch b»ng phÇn mÒm vi tÝnh, th−êng dïng nhÊt lµ Ethnograph, trong ®ã c¸c ý kiÕn ®Òu ®−îc m· ho¸ vµ xö lý. Trong nghiªn cøu ®Þnh tÝnh cã thÓ vÉn cã c¸c sè liÖu ® −îc ghi chÐp, c¸c sè liÖu nµy ®−îc dïng ®Ó minh ho¹ cho nh÷ng nhËn xÐt b»ng lêi vµ b»ng s¬ ®å, h×nh vÏ. C¸c sè liÖu tõ nghiªn cøu ®Þnh l−îng sÏ chøng minh cho c¸c nhËn ®Þnh ®Þnh tÝnh, chØ cã thÓ gi¸ trÞ cña nghiªn cøu ®Þnh tÝnh míi dÔ dµng ®−îc chÊp nhËn. VÝ dô, qua mét nghiªn cøu ®Þnh tÝnh ng−êi d©n cho biÕt trÎ em ph¶i Ng −êi sö dông dÞch vô y tÕ Ng −êic¬ së cung cÊp dÞch vô y tÕ ChÝnh s¸ch y tÕ YÕu tè ®Þa d − Kinh tÕ x· héi V¨n ho¸, tËp qu¸n ChÕ ®é, chÝnh s¸ch chung VÊn ®Ò tån t¹i Nguyªn nh©n tõ ®êi sèng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi Nguyªn nh©n tõ phÝa céng ®ång Nguyªn nh©n tõ phÝa c¬ së y tÕ Nguyªn nh©n tõ chÝnh s¸ch y tÕ 299 300 chuyÓn viÖn nhiÒu v× thiÕu b¸c sÜ ë x·. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®Þnh l−îng l¹i cho thÊy c¸c x· ®Òu ®· cã c¶ y sÜ vµ b¸c sÜ, vËy ý kiÕn cña ng−êi d©n lµ ch−a ®ñ cã lÏ cßn do tæ chøc ho¹t ®éng y tÕ ë x· vµ tr×nh ®é c¸n bé ch−a ®¸p øng nhu cÇu, hay lý do kh¸c. b. ViÕt b¸o c¸o − B¶n b¸o c¸o nghiªn cøu ®Þnh tÝnh cã thÓ ®−îc viÕt theo dµn ý sau: + Tªn nghiªn cøu + §Æt vÊn ®Ò + C¸c môc tiªu nghiªn cøu + Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ ®èi t−îng nghiªn cøu + C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu + Bµn luËn + KÕt qu¶ vµ ®Ò nghÞ + Tµi liÖu tham kh¶o Ngoµi c¸c môc ®Ých trªn, trong phÇn ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cÇn nªu vµ gi¶i thÝch râ nh÷ng giíi h¹n, nh−îc ®iÓm cña nghiªn cøu nµy còng nh− nh÷ng l−u ý vÒ ph−¬ng ph¸p, ®èi t−îng nghiªn cøu. − Mçi b¸o c¸o cÇn cã mét vµi trang tãm t¾t ý chÝnh. Sau b¸o c¸o chÝnh cÇn cã phô lôc: + B¶n h−íng dÉn chñ ®Ò, c©u hái cho nghiªn cøu viªn + C©u hái chuÈn bÞ + C¸c tµi liÖu liªn quan − ViÖc viÕt kÕt qu¶ nghiªn cøu cã thÓ theo tr×nh tù sau: + M« t¶ vÊn ®Ò + Ph©n tÝch nguyªn nh©n vµ quan hÖ gi÷a c¸c nguyªn nh©n + C¸c yÕu tè kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi vµ c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng víi ng−êi sö dông vµ tíi ng−êi cung cÊp dÞch vô y tÕ. − ViÖc vÏ c©y c¨n nguyªn hoÆc s¬ ®å c¸c mèi nguy c¬ vµ hËu qu¶ lµ rÊt cÇn thiÕt, song còng rÊt thËn träng mét khi kÕt qu¶ nghiªn cøu ch−a thËt râ rµng. − Chó ý: tr¸nh nhÇm lÉn trong viÖc ®−a ra c¸c b¶ng sè liÖu gi¶i thÝch thªm cho kÕt qu¶ nghiªn cøu víi viÖc coi kÕt qu¶ nghiªn cøu lµ c¸c b¶ng sè liÖu nh− nghiªn cøu ®Þnh l−îng. − Khi bµn luËn, rÊt nªn chó ý tíi nh−îc ®iÓm cña b¶n th©n nghiªn cøu ®Þnh tÝnh, còng nh− tíi sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng nghiªn cøu viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ nghiÖp vô pháng vÊn kh«ng gièng nhau ®Ó ®−a ra c¸c lêi bµn. Nh÷ng g× ch−a thËt râ còng ®−îc nªu ra mét c¸ch dÌ dÆt vµ gîi ý cho nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo ®Ó lµm râ thªm.

3. Nghiªn cøu tr−êng hîp Case - Study