®Ó thu thËp sè liÖu cña tõng ®¬n vÞ ®iÒu tra. Ng−êi ta th−êng dïng ch−¬ng tr×nh m¸y tÝnh Epi-info ®Ó x©y
dùng biÓu mÉu ®iÒu tra.
2. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra
Cã hai lo¹i ®iÒu tra lµ ®iÒu tra toµn bé vµ ®iÒu tra kh«ng toµn bé. §iÒu tra toµn bé lµ tiÕn hµnh thu thËp
toµn bé c¸c th«ng tin cña cuéc ®iÒu tra ë tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ kh«ng bá sãt mét ®¬n vÞ nµo. §iÒu tra kh«ng toµn bé
gåm: ®iÒu tra chän mÉu, ®iÒu tra ®iÓn h×nh, ®iÒu tra träng ®iÓm vµ ®iÒu tra c¸ biÖt. §iÒu tra kh«ng toµn bé
lµ tiÕn hµnh thu thËp th«ng tin ë mét sè ®¬n vÞ cña tæng thÓ nghiªn cøu, nh÷ng ®¬n vÞ nµy ph¶i tho¶ m·n mét
trong nh÷ng nhu cÇu nhÊt ®Þnh. Môc tiªu cña ®iÒu tra kh«ng toµn bé lµ ®Ó cã tµi liÖu lµm c¨n cø nhÊt ®Þnh
hoÆc tÝnh to¸n suy réng ra c¸c ®Æc ®iÓm cña tæng thÓ nghiªn cøu. Khi cÇn ®iÒu tra ®Ó x©y dùng c¸c dù ¸n y tÕ,
th«ng th−êng ng−êi ta hay tiÒn hµnh ®iÒu tra chän mÉu v× nã cã nhiÒu thuËn lîi nh−: cì mÉu ®iÒu tra Ýt, tiÕn
hµnh sÏ nhanh h¬n vµ thu thËp ®−îc nhiÒu th«ng tin chi tiÕt h¬n, thËm chÝ cßn h¹n chÕ ®−îc nhiÒu sai sãt do
ghi chÐp vµ tiÕt kiÖm ®−îc nhiÒu nh©n tµi vËt lùc.
§èi víi viÖc thu thËp th«ng tin cña ngµnh y tÕ th−êng lµ ®iÒu tra chän mÉu. §iÒu tra chän mÉu bao
gåm c¸c ph−¬ng ph¸p sau:
2.1. Chän mÉu ngÉu nhiªn ®¬n thuÇn Simple random: ®−îc tiÕn hµnh theo ph−¬ng ph¸p b»ng c¸ch
rót th¨m hay quay sæ sè. VÝ dô: ®iÒu tra nh©n lùc cña c¸c bÖnh viÖn. Ta s¾p xÕp tÊt c¶ c¸c bÖnh viÖn trong c¶
n−íc sau ®ã rót th¨m 5 bÖnh viÖn sÏ tiÕn hµnh ®iÒu tra h¹n chÕ lµ nÕu nh− kÕt qu¶ rót th¨m phÇn ®«ng lµ
bÖnh viÖn tØnh vµ trung −¬ng, sÏ kh«ng ®¹i diÖn cho c¸c bÖnh viÖn trong c¶ n−íc
2.2. Chän mÉu kiÓu m¸y mãc: ph−¬ng ph¸p nµy t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n v× c¸c ®¬n vÞ tæng thÓ ®−îc liÖt kª theo thø
tù nµo ®ã ch¼ng h¹n theo ch÷ c¸i ®Çu tiªn cña ®¬n vÞ ®iÒu tra, thø tù ®Þa chØ hay quy m« tõ nhá ®Õn lín v.v.
sau ®ã cø mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh chän ra mét ®¬n vÞ ®iÒu tra, ta cã thÓ chän kho¶ng c¸ch 5,10,15.... tuú
theo sè mÉu ta cÇn chän.
2.3. Chän ph©n lo¹i, cßn gäi lµ chän ph©n tÇng stratefy: tr−íc hÕt chia tæng thÓ chung thµnh c¸c nhãm cã tÝnh
chÊt kh¸c nhau theo mét tiªu thøc nµo ®ã cã liªn quan ®Õn tiªu thøc ®iÒu tra. Sau ®ã tõ mçi nhãm rót ra theo
c¸ch chän ngÉu nhiªn ®¬n thuÇn hoÆc m¸y mãc, sè ®¬n vÞ mÉu th−êng tû lÖ thuËn víi tû träng cña nhãm trong
tæng thÓ chung.
2.4. Chän c¶ khèi, cßn gäi lµ chän c¶ chïm Clutter: mçi lÇn kh«ng chØ chän mét mµ chän c¶ khèi nhãm
nhiÒu ®¬n vÞ ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh ®iÒu tra toµn bé khèi ®ã.
3. Xö lý kÕt qu¶ ®iÒu tra
Sau khi kÕt thóc mét cuéc ®iÒu tra, viÖc xö lý kÕt qu¶ ®iÒu tra lµ rÊt quan träng v× ®iÒu tra vµ lÊy ®−îc sè
liÖu ®óng chÝnh x¸c cßn cÇn ph¶i xö lý sè liÖu ®óng th× sè liÖu ®ã míi cã gÝa trÞ sö dông cho viÖc thiÕt kÕ, x©y
dùng kÕ ho¹ch dù ¸n y tÕ. C¸c c«ng viÖc cÇn lµm lµ: 47
48
3.1. KiÓm kª toµn bé c¸c mÉu ®iÒu tra: cÇn kiÓm kª ngay c¸c mÉu ®iÒu tra ®· thu thËp ®−îc sau ®iÒu tra:
ph¶i xem ®· thu thËp ®−îc bao nhiªu mÉu sè 1, bao nhiªu mÉu sè 2, mÉu sè 3,... ®èi chiÕu víi kÕ ho¹ch ®iÒu
tra ®Ó xem c¸c mÉu ®ã cã ®Çy ®ñ vµ ®óng theo dù kiÕn ®· ®Æt ra hay kh«ng.
3.2. Ph©n lo¹i c¸c lo¹i phiÕu ®· thu thËp ®−îc: viÖc ph©n lo¹i phiÕu lµ do yªu cÇu cña tõng cuéc ®iÒu tra.
Ph©n lo¹i phiÕu cã thÓ lµ dùa trªn sè thø tù cña mÉu ®· thu thËp ®−îc ®Ó xem c¸c sè liÖu cã ®ñ, ®óng nh− dù
kiÕn kh«ng ? CÇn xem thªm vµ kiÓm tra xem sè liÖu d· thu thËp cã hîp lý kh«ng, nÕu kh«ng th× cÇn chÝnh x¸c
l¹i c¸c sè liÖu tr−íc khi ®−a vµo xö lý b»ng c¸ch hái l¹i c¸c bé ®i ®iÒu tra thËm chÝ gäi ®iÖn hái l¹i c¬ së.
3.3. Xö lý sè liÖu ®iÒu tra: sau khi kiÓm kª, ph©n lo¹i c¸c phiÕu ®· thu thËp, ta tiÕn hµnh xö lý kÕt qu¶ ®iÒu
tra, viÖc xö lý kÕt qu¶ cã thÓ dïng tÝnh to¸n ®¬n gi¶n b»ng c¸c phÐp tÝnh th«ng th−êng. Trªn m¸y tÝnh th−êng
dïng c¸c ch−¬ng tr×nh nh−: Epi-info, SPSS, Excel v.v.. Xö lý b»ng mµy tÝnh tr−íc hÕt ph¶i lËp ch−¬ng tr×nh
cho m¸y tÝnh, sau ®ã nhËp sè liÖu ®iÒu tra vµ cuèi cïng lµ rót kÕt qu¶ sau khi m¸y tÝnh ®· xö lý.
4. ViÕt b¸o c¸o vµ sö dông kÕt qu¶ ®iÒu tra cho dù ¸n
B¸o c¸o tæng kÕt cuéc ®iÒu tra nªn chuÈn bÞ dµn bµi tr−íc theo môc tiªu cña cuéc ®iÒu tra. Kh«ng nªn xö lý
sè liÖu ®iÒu tra xong råi míi ®−a ra dµn bµi cho b¸o c¸o ®iÒu tra, v× nh− vËy sÏ bÞ ®éng. B¸o c¸o cÇn h−íng vµo
môc tiªu chÝnh cña cuéc ®iÒu tra, ph¶i kh¸ch quan dùa trªn c¬ së cña kÕt qu¶ ®iÒu tra sau xö lý sè liÖu. B¸o
c¸o cÇn ®−a ra ®−îc c¸c nhËn xÐt sau khi xö lý sè liÖu ®iÒu tra vµ ®−a ra c¸c khuyÕn nghÞ. Nh÷ng khuyÕn
nghÞ sau ®iÒu tra ®Æc biÖt lµ nh÷ng tån t¹i, khã kh¨n lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch vÊn ®Ò, lËp c©y vÊn ®Ò sÏ phôc vô
cho viÖc x¸c ®Þnh, thiÕt kÕ vµ x©y dùng c¸c dù ¸n y tÕ khoa häc, kh¶ thi.
Bµi tËp t×nh huèng ë HuyÖn Mª LÜnh
Trong phÇn cuèi cña tËp tµi liÖu nµy, cã ®−a ra kÞch b¶n vÒ t×nh huèng: “huyÖn Mª LÜnh”, trong t×nh huèng
®ã ®· ®−a ra mét sè th«ng tin vÒ t×nh h×nh y tÕ cña huyÖn, mét sè ®Þnh h−íng cña ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng, tuy
nhiªn nh÷ng th«ng tin ®ã cã thÓ ch−a ®ñ ®Ó x©y dùng dù ¸n nªn cã gîi ý vÒ viÖc ®i thùc tÕ ®Ó thu thËp sè liÖu.
Khi nghiªn cøu, th¶o luËn ®Ó x©y dùng dù ¸n, c¸c b¹n cã thÓ ®−a ra mét cuéc kh¶o s¸t, ®iÒu tra nhanh ®Ó cã
thªm th«ng tin phôc vô cho viÖc x©y dùng dù ¸n.
49 50
4.
C¸c bªn liªn quan dù ¸n
ThS. PhÝ V¨n Th©m
Môc tiªu
1.
X¸c ®Þnh ® −îc ai lµ nh÷ng bªn liªn quan cña
dù ¸n
2.
Ph©n tÝch ® −îc vÒ nh÷ng bªn liªn quan vµ quan
t©m cña hä ®Ó ¸p dông vµo triÓn khai dù ¸n.
3.
HiÓu ® −îc mét sè kh¸i niÖm vÒ nhµ tµi trî vµ
dù ¸n hç trî quèc tÕ
4.
HiÓu ® −îc mét sè vÊn ®Ò giao tiÕp vµ x©y dùng
n¨ng lùc ®Ó lµm viÖc tèt ë mét dù ¸n
I. kh¸i niÖm C¸c bªn liªn quan dù ¸n
C¸c bªn liªn quan dù ¸n lµ tÊt c¶ nh÷ng nhãm ng−êi quan t©m ®Õn kÕt qu¶ ®Çu ra cña dù ¸n. Cã nhiÒu nhãm
ng−êi quan t©m ®Õn dù ¸n nh−: a. C¬ quan qu¶n lý ë Trung
−¬ng: thñ t−íng, c¸c bé vµ c¬ quan ngang bé nh−: Bé Y tÕ, Bé KÕ ho¹ch §Çu t−,
Bé Tµi chÝnh. b. C¸c c¬ quan qu¶n lý ®Þa ph
−¬ng: Chñ tÞch UBND, Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp: TØnhThµnh phè, HuyÖn,
X·, hay c¸c së y tÕ, së Tµi chÝnh, së KÕ ho¹ch, C¸c Phßng y tÕ huyÖn, quËn.
c. Nhãm ng −êi quan t©m nhÊt vµ ®−îc h−ëng lîi cña
dù ¸n: khi x©y dùng dù ¸n chóng ta cÇn xem xÐt ®èi
t−îng chÝnh nhãm ®Ých mµ chóng ta mong muèn ë kÕt qu¶ cña dù ¸n mµ chóng ta ®ang x©y dùng. VÝ dô trong
dù ¸n cung cÊp n−íc s¹ch cho vïng ®ång b»ng s«ng Hång, th× ®èi t−îng chÝnh lµ nh÷ng bµ con n«ng d©n,
nh÷ng ng−êi nghÌo khã ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®−îc sö dông n−íc s¹ch, ®ã lµ ®èi t−îng mµ dù ¸n cÇn
quan t©m nhÊt vµ chÝnh hä lµ nhãm ng−êi ®−îc thô h−ëng nh÷ng lîi Ých mµ dù ¸n mang l¹i.
d. Nh÷ng nhµ tµi trî cho dù ¸n: lµ c¸c tæ chøc quèc tÕ,
c¸c n−íc, c¸c c¸ nh©n n−íc ngoµi vµ c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong n−íc.
e. Nh÷ng ng −êi trung gian: lµ nh÷ng nhãm ng−êi
trung gian, ë gi÷a nh÷ng nhµ tµi trî vµ nh÷ng ng−êi nhËn viÖn trî. Hä gióp lµm dù ¸n, Hä thuyÕt phôc xin
viÖn trî cho dù ¸n, cã thÓ lµm c¶ viÖc triÓn khai dù ¸n,... hä ®−îc h−ëng lîi qua c«ng viÖc cña dù ¸n. Nh÷ng ng−êi
trung gian cã thÓ lµ c¸c tr−êng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu, c¸c c«ng ty, hay c¸c c¸ nh©n.
II. mèi quan t©m cña c¸c bªn liªn quan dù ¸n
1. Nh÷ng ng−êi lµm ra chÝnh s¸ch
− Bé Y tÕ: v× tr¸ch nhiÖm ph¶i ch¨m lo ®Õn sù nghiÖp y tÕ nªn Bé Y tÕ lµ ng−êi quan t©m nhÊt
®Õn c¸c dù ¸n y tÕ v× trùc tiÕp mang l¹i kÕt qu¶ cña ngµnh.
51 52
− Thñ t−íng ChÝnh phñ vµ c¸c bé, ngµnh chó ý ®Õn mèi quan t©m chung cho t×nh h×nh ph¸t triÓn ®Êt
n−íc. Do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cã h¹n nªn sÏ hç trî nhiÒu cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh chung quèc gia
gi¶m nhÑ tû lÖ chi ng©n s¸ch tû lÖ chi ng©n s¸ch hiÖn ch−a ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng t¸c ch¨m sãc
søc khoÎ nh©n d©n, C¸c dù ¸n do hç trî quèc tÕ ®· ®ãng gãp kho¶n lín ng©n s¸ch cho y tÕ kho¶ng
gÇn 20 tæng chi ng©n s¸ch y tÕ - sè liÖu n¨m 1998. Bªn c¹ch c¸c dù ¸n cã sù hç trî quèc tÕ, c¸c
dù ¸n dïng kinh phÝ trong n−íc th−êng sö dông nguån lùc cã hiÖu qu¶ vµ lu«n t¹o ra nh÷ng ®ét
ph¸ ph¸t triÓn.
− ë ®Þa ph−¬ng: c¸c së y tÕ vµ phßng y tÕ lµ c¸c ®¬n vÞ trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ vÊn ®Ò søc khoÎ
cho nh©n d©n trong tØnh, thµnh phè vµ huyÖn, quËn nªn còng ®Æc biÖt quan t©m, UBND c¸c
tØnh, c¸c së ban ngµnh v× tr¸ch nhiÖm chung nªn hÕt søc ñng hé c¸c dù ¸n y tÕ cho tØnh m×nh. C¸c
tæ chøc quÇn chóng x· héi, ®oµn thÓ còng quan t©m ®Õn c¸c dù ¸n y tÕ v× nã mang l¹i quyÒn lîi
s¸t thùc cho ®Þa ph−¬ng cña hä
2. Nhãm ®Ých Target group
