Giíi thiÖu c¸ch häc theo t×nh huèng scenario X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò

III. Giíi thiÖu c¸ch häc theo t×nh huèng scenario

V× sao chóng ta sö dông mét t×nh huèng cô thÓ ®Ó häc tËp? cã nhiÒu lý do: − Häc viªn lµ nh÷ng ng−êi cã nhiÒu kinh nghiÖm, do ®ã cã thÓ ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn - viÖc nªu ra t×nh huèng lµ mét c¬ héi ®Ó häc viªn vËn dông kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm. Trong mét kho¸ häc viÖc häc tËp cña häc viªn tËp trung vµo thùc hµnh, kh«ng ®i s©u vµo lý thuyÕt. Cuèi kho¸ häc, häc viªn sÏ x©y dùng ®−îc mét dù ¸n gi¶ ®Þnh trªn c¬ së mét t×nh huèng cho tr−íc. − Häc viªn vµ gi¸o viªn cïng häc víi nhau, mçi ng−êi ®Òu lµ nguån th«ng tin; v× vËy mäi ng−êi cã thÓ häc tËp kinh nghiÖm lÉn nhau. Do cïng nhau trao ®æi kinh nghiÖm nªn viÖc häc sÏ sinh ®éng h¬n, cuèn hót ng−êi häc vµo c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch tÝch cùc. − Mét sè häc viªn cã thÓ ®· quen víi viÖc häc tËp qua t×nh huèng. Häc viªn sÏ ®−îc giíi thiÖu vÒ t×nh h×nh cña huyÖn Mª LÜnh trong ®ã cã nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vÒ t×nh h×nh ®Þa lý, kinh tÕ, x· héi vµ ®Æc biÖt lµ y tÕ cña huyÖn, häc viªn sÏ th¶o luËn t×nh huèng cña huyÖn nµy vµ nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò søc khoÎ lín, nguyªn nh©n cña c¸c vÊn ®Ò, chän vÊn ®Ò −u tiªn ®Ó lËp dù ¸n. Ph −¬ng ph¸p häc tËp theo t×nh huèng sÏ ®−îc giíi thiÖu kü h¬n ë phÇn cuèi cña cuèn s¸ch

IV. X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò

C¸c vÊn ®Ò søc khoÎ cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së th«ng tin sè liÖu s½n cã hoÆc thu thËp tõ c¸c nguån kh¸c nhau nh− ®· nãi ë phÇn II. H·y xem xÐt t×nh huèng cña huyÖn Mª LÜnh. Tõ nh÷ng sè liÖu ®−îc cung cÊp mét lo¹t vÊn ®Ò søc khoÎ ®· ®−îc x¸c ®Þnh ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau dinh d−ìng, chÊt l−îng dÞch vô, nh©n lùc.... Chóng ta ®Òu biÕt, nãi ®Õn vÊn ®Ò søc khoÎ cã nghÜa lµ nãi vÒ t×nh tr¹ng yÕu kÐm ë mét lÜnh vùc nµo ®ã so víi møc ®é chung cña khu vùc, ®Êt n−íc hoÆc so víi mong ®îi. §Ó x¸c ®Þnh lµ cã vÊn ®Ò ph¶i cã c¨n cø, ®ã lµ nh÷ng th«ng tin sè liÖu vÒ lÜnh vùc ®ã. VÊn ®Ò ®−îc thÓ hiÖn ë mét kÕt qu¶ cô thÓ nh− tû lÖ èm, tû lÖ tö vong.... vÝ dô: khi nãi ®Õn søc khoÎ cña trÎ em ViÖt Nam th× mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi lªn lµ suy dinh d−ìng. V× sao ®ã lµ vÊn ®Ò? C¨n cø chñ yÕu lµ tû lÖ trÎ em d−íi 5 tuæi cã tû lÖ c©n nÆng so víi tuæi lµ thÊp t−¬ng tù ®èi víi chiÒu cao tuæi. Sè trÎ em nµy chiÕm tû lÖ cao trong sè trÎ em cïng løa tuæi ®−îc quan s¸t. Theo thèng kª y tÕ, sè trÎ em suy dinh d−ìng c©n nÆng tuæi cña c¶ n−íc n¨m 2000 lµ 33,8, tøc lµ cø 3 ch¸u th× cã 1 ch¸u SDD, ®ã lµ mét tû lÖ cao; tû lÖ nµy ë vïng B¾c Trung bé vµ T©y Nguyªn lµ trªn 40. Nh− vËy suy dinh d−ìng trÎ em ë hai khu vùc nµy cßn nghiªm träng h¬n. TiÕp theo viÖc x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò søc khoÎ lµ ph©n tÝch. Môc ®Ých cña viÖc ph©n tÝch nµy lµ x¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c yÕu tè, nguyªn nh©n gãp phÇn g©y ra c¸c vÊn ®Ò ®· ®−îc nªu. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c nguyªn nh©n còng cÇn ®−îc x¸c ®Þnh. 75 76 Ph©n tÝch vÊn ®Ò gåm nhiÒu b−íc B −íc1: m« t¶ ng¾n gän vÊn ®Ò, cã thÓ chØ 1-2 c©u thÝ dô: tû lÖ phô n÷ m¾c bÖnh phô khoa cao B −íc 2: x¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu vµ trùc tiÕp g©y ra vÊn ®Ò. TiÕp theo x¸c ®Þnh mèi liªn quan gi÷a c¸c nguyªn nh©n. Chó ý ®Ó kh«ng bá sãt c¸c nguyªn nh©n quan träng vµ ®¶m b¶o tÝnh chÆt chÏ cña mèi quan hÖ nh©n qu¶ nh− h×nh d−íi ®©y: H×nh 1: Mèi quan hÖ gi÷a vÊn ®Ò vµ c¸c nguyªn nh©n Mòi tªn mét chiÒu cho thÊy c¸c mèi quan hÖ nh©n qu¶, mòi tªn hai chiÒu chØ ra c¸c mèi quan hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c nguyªn nh©n. Häc viªn sÏ th¶o luËn ®Ó nhÊt trÝ vÒ c¸c nguyªn nh©n nµy vÒ møc ®é, b¶n chÊt. Trong c¸c vÊn ®Ò ®−îc x¸c ®Þnh trong t×nh huèng cña huyÖn Mª LÜnh. B −íc 3: tiÕp tôc ph©n tÝch s©u h¬n qua viÖc x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè nguyªn nh©n kh¸c gãp phÇn t¹o ra vÊn ®Ò søc khoÎ - qu¸ tr×nh nµy cho phÐp ph¸t hiÖn c¸c nguyªn nh©n ë mét møc ®é xa h¬n. Tuy nhiªn b¹n kh«ng cÇn ®i qu¸ xa ®Ó ph¸t hiÖn mäi yÕu tè, nguyªn nh©n ë nhiÒu møc ®é. Th«ng th−êng ba møc ®é lµ ®ñ ®Ó ph©n tÝch vµ sau ®ã ®Ó x¸c ®Þnh môc tiªu ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau B −íc 4: S¾p xÕp c¸c yÕu tè liªn quan thµnh c¸c côm lín h¬n trªn c¬ së c¸c mèi quan hÖ nh©n qu¶. KÕt qu¶ cña b−íc nµy lµ mét c©y vÊn ®Ò nh− vÝ dô ®−îc tr×nh bµy ë s¬ ®å d−íi ®©y. H×nh 2: VÝ dô vÒ mét phÇn cña c©y vÊn ®Ò VÊn ®Ò Nguyªn nh©n 1 Nguyªn nh©n 2 Nguyªn nh©n 3 VÊn ®Ò: tû lÖ tiªu ch¶y nÆng ë trÎ em 5 tuæi cao C¸c nguyªn nh©n kh¸c HiÓu biÕt cña cha mÑ vÒ viÖc ch÷a bÖnh cßn nhiÒu h¹n chÕ ChÊt l −îng dÞch vô y tÕ thÊp Céng ®ång Ýt quan t©m TiÕp nhËn bÖnh nh©n chËm Nh©n viªn y tÕ kh«ng ® −îc huÊn luyÖn ®Çy ®ñ T − vÊn kh«ng ®Çy ®ñ Møc ®é 1 Kh«ng ph©n tÝch s©u ë ®©y Kh«ng ph©n tÝch s©u ë ®©y Møc ®é 2 ThiÕu thuèc Giê lµm viÖc kh«ng thuËn tiÖn Møc ®é 3 77 78 B¹n cã thÓ thÊy c©y vÊn ®Ò ®−îc x©y dùng nh− thÕ nµo? Thùc tÕ c©y nµy cßn phøc t¹p h¬n nhiÒu; ®©y chØ lµ mét phÇn nhá cña c©y ®Ó minh ho¹ c¸ch ph©n tÝch vÊn ®Ò, gióp b¹n tù x©y dùng c©y vÊn ®Ò cña m×nh. VÝ dô nµy còng ch−a nªu lªn mèi quan hÖ gi÷a c¸c nguyªn nh©n, chóng ta cã thÓ tù lµm viÖc nµy trong phÇn thùc hµnh. Trong phÇn thùc hµnh häc viªn lµm viÖc theo nhãm: x©y dùng c©y vÊn ®Ò cña vÊn ®Ò søc khoÎ mµ mçi nhãm ®· lùa chän.

V. Lùa chän −u tiªn