kh«ng lµ c¸c chØ sè tõ 1 ®Õn 4. C¸c chØ sè chøng minh cho môc tiªu tæng qu¸t vÝ dô: gi¶m nguy c¬ g©y bÖnh
tiªu ch¶y hoÆc gi¶m m¾c tiªu ch¶y trong céng ®ång lµ c¸c chØ sè 6, 7 vµ 10.
III. C¸c chØ sè gi¸m s¸t
NÕu gi¸m s¸t nh»m vµo viÖc n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô, c¸c chØ sè ph¶i thÓ hiÖn vÒ chÊt l−îng dÞch vô
nhiÒu h¬n lµ sè l−îng dÞch vô. Cho dï trong mét ®Ò c−¬ng dù ¸n Ýt khi cã yªu cÇu
®−a ra c¸c chØ sè gi¸m s¸t v× ®ã lµ vÊn ®Ò kü thuËt ph¶i tu©n thñ trong qu¸ tr×nh thùc thi dù ¸n song nÕu
chuÈn bÞ tr−íc c¸c chØ sè gi¸m s¸t sÏ lµm cho b¶n ®Ò c−¬ng dù ¸n hoµn chØnh h¬n, thuyÕt phôc h¬n vµ dÔ
®−îc chÊp nhËn.
NÕu mét ho¹t ®éng lµ: tæ chøc TTGDSK cho c¸c bµ mÑ t¹i x· th× chØ sè gi¸m s¸t cã thÓ lµ:
− Tû lÖ sè c¸n bé y tÕ hoÆc céng t¸c viªn thùc hiÖn TTGDSK ®· qua líp ®µo t¹o do TTYT huyÖn
tæ chøc. Tû lÖ sè buæi TTGDSK ®−îc tæ chøc ®óng quy
tr×nh 5 b−íc NÕu kÕt hîp theo dâi víi gi¸m s¸t, sÏ cã thªm chØ sè:
− Tû lÖ c¸c líp tËp huÊn gi¸o viªn ®−îc tæ chøc ®óng lÞch.
− Tû lÖ c¸c buæi TTGDSK t¹i x· ®−îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch quý 4.
IV. C¸c chØ sè ®¸nh gi¸
C¸c chØ sè ®¸nh gi¸ quan träng nhÊt lµ nh»m vµo ®¸nh gi¸ sù hoµn thµnh môc tiªu chung vµ môc tiªu cô
thÓ. Trong ®¸nh gi¸ mét dù ¸n kh«ng chØ ®èi chiÕu víi
môc tiªu, mµ cßn cã nhiÒu c©u hái ®Æt ra cho mét cuéc ®¸nh gi¸ nh−:
− T¹i sao môc tiªu l¹i kh«ng hoµn thµnh hoÆc hoµn thµnh v−ît møc kÕ ho¹ch, sím h¬n....?
− Dù ¸n cã kh¶ n¨ng duy tr× ë møc nµo? − Dù ¸n cã kh¶ n¨ng më réng kh«ng? më réng ë
møc nµo? c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó më réng dù ¸n lµ g×? Khi viÕt ®Ò c−¬ng dù ¸n cã thÓ ch−a l−êng tr−íc tÊt
c¶ c¸c t×nh huèng cã thÓ x¶y ra, v× vËy chØ nªu mét sè chØ sè ®¸nh gi¸ c¬ b¶n nhÊt: vÝ dô:
− Tû lÖ sè x· tiÕp tôc më c¸c buæi TTGDSK dùa vµo ng©n s¸ch x·.
− Tû lÖ sè huyÖn ch−a trong dù ¸n tù t×m nguån lùc cña huyÖn ®Ó thùc hiÖn dù ¸n.
Khi viÕt dù ¸n ®Ó chuÈn bÞ ®−a ra thÈm ®Þnh, ng−êi ta chØ yªu cÇu nªu ®−îc c¸c chØ sè ®¸nh gi¸ dùa trªn
môc tiªu chung vµ môc tiªu cô thÓ, nh−ng vÉn yªu cÇu ph¶i tr¶ lêi c¸c c©u hái võa nªu ra ë trªn. TÊt nhiªn sau
khi gi¶i thÝch r»ng c¸c c©u hái trªn sÏ ®−îc tr¶ lêi tho¶ ®¸ng nÕu ta ®−a ra mét vµi chØ sè ®Ó minh ho¹ th× b¶n
®Ò c−¬ng dù ¸n sÏ cã tÝnh thuyÕt phôc cao h¬n.
141 142
Bµi tËp t×nh huèng
1. H·y dùa trªn d÷ liÖu ®−a ra tõ huyÖn Mª LÜnh ®Ó x©y dùng mét dù ¸n lång ghÐp CSSK trÎ em trong ®ã:
Môc tiªu tæng qu¸t lµ: c¶i thiÖn t×nh tr¹ng søc khoÎ trÎ em
Môc tiªu cô thÓ lµ: − T¨ng sè hé gia ®×nh cã nguån n−íc s¹ch tõ 66
lªn 85 sau 1 n¨m. − T¨ng sè hé gia ®×nh cã hè xÝ hîp vÖ sinh tõ 74,6
lªn 90 sau 1 n¨m. − Gi¶m tû lÖ trÎ suy dinh d−ìng tõ 43,5 xuèng
35 sau 1 n¨m. − Tiªm v¾cxin viªm n·o NhËt B¶n cho 80 sè trÎ
em diÖn 0 - 5 tuæi. 2. Dùa trªn môc tiªu, ®−a ra c¸c néi dung ho¹t ®éng
vµ ho¹t ®éng cña tõng néi dung ®ã gi¶ ®Þnh. 3. Dùa trªn c¸c ho¹t ®éng, h·y ®−a ra c¸c s¶n phÈm
®Çu ra, c¸c chØ sè ®Ó ®o l−êng ®¸nh gi¸ c¸c môc tiªu, ®o l−êng viÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng vµ gi¸m s¸t chÊt l−îng
c¸c ho¹t ®éng dù ¸n.
11.
Gi¶ ®Þnh vµ rñi ro
TS. Phan Thôc Anh
Môc tiªu
1.
X¸c ®Þnh ® −îc c¸c gi¶ ®Þnh vµ rñi ro ®èi víi dù
¸n thö nghiÖm.
2.
§Ò xuÊt ® −îc kÕ ho¹ch h¹n chÕ c¸c rñi ro ®èi
víi dù ¸n trªn.
I. X¸c ®Þnh c¸c gi¶ ®Þnh
B¹n ®· lµm quen víi ®Þnh nghÜa gi¶ ®Þnh trong c¸c bµi tr−íc. Cã nh÷ng gi¶ ®Þnh quan träng ®Õn møc nÕu
chóng kh«ng x¶y ra th× c¸c môc tiªu hoÆc ®Çu ra, ho¹t ®éng cña dù ¸n kh«ng thÓ hoµn thµnh ®−îc. Nh÷ng gi¶
®Þnh nµy ®−îc gäi lµ gi¶ ®Þnh giÕt ng−êi. Trong tr−êng hîp gÆp c¸c gi¶ ®Þnh nµy hoÆc gi¶ ®Þnh cã nhiÒu kh¶
n¨ng kh«ng x¶y ra chóng ta ph¶i tÝnh ®Õn viÖc ®iÒu chØnh, thËm chÝ thay ®æi c¸c môc tiªu cña dù ¸n.
§Ó ph¸t hiÖn ® −îc c¸c gi¶ ®Þnh b¹n cÇn lµm c¸c viÖc
sau ®©y: − T×m xem bÊt cø ®iÒu kiÖn nµo cÇn ph¶i cã ®Ó ®¶m
b¶o viÖc hoµn thµnh c¸c môc tiªu ®Çu ra, ho¹t 143
144
®éng ë mét cÊp ®é nµo ®ã sÏ dÉn ®Õn viÖc hoµn thµnh môc tiªu ho¹t ®éng, ®Çu ra ë cÊp ®é tiÕp
theo kh«ng.
− X¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn ®ã cã quan träng kh«ng vµ cã n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña dù ¸n kh«ng. NÕu c¶
hai c©u tr¶ lêi ®Òu ©m tÝnh th× ®iÒu kiÖn nµy sÏ kh«ng ®−îc ®−a vµo ma trËn logic.
Cã thÓ tãm t¾t viÖc x¸c ®Þnh mét gi¶ ®Þnh theo s¬ ®å d−íi ®©y h×nh 1.
− Dù kiÕn kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c ®iÒu kiÖn trªn ®Õn møc ®é nµo Ýt, võa hoÆc cao.
− Tr¶ lêi c©u hái ®ã cã ph¶i lµ nh÷ng gi¶ ®Þnh giÕt ng−êi kh«ng. NÕu gi¶ ®Þnh giÕt ng−êi, b¹n h·y
xem xÐt l¹i c¸c môc tiªu hoÆc ®Çu ra, hoÆc ho¹t ®éng cña dù ¸n.
− NÕu kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c ®iÒu kiÖn ®ã ë møc chÊp nhËn ®−îc th× h·y ®−a chóng vµo ma trËn logic.
− TiÕp theo b¹n ph¶i nghÜ c¸ch lµm thÕ nµo ®Ó c¸c gi¶ ®Þnh x¶y ra.
NÕu mét gi¶ ®Þnh giÕt ng−êi kh«ng thÓ thay ®æi ®Ó trë nªn chÊp nhËn ®−îc th× ph¶i thay ®æi häc tõ bá môc
tiªu hoÆc ®Çu ra. CÇn x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn bªn ngoµi cÇn thiÕt ®Ó
thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng. Cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt thiÕt ph¶i cã tr−íc khi b¾t ®Çu c¸c ho¹t ®éng, ®ã lµ c¸c ®iÒu
kiÖn tiªn quyÕt.
§iÒu kiÖn nµy cã quan träng kh«ng?
H×nh 1: Quy tr×nh x¸c ®Þnh mét gi¶ ®Þnh
Cã Kh«ng
Lo¹i bá Cã x¶y ra kh«ng?
Ch¾c ch¾n x¶y ra Kh«ng ®
−a vµo ma trËn logic MTLG
§ −a vµo cét 4 cña
MTLG Cã thÓ lµm g× hoÆc can
thiÖp ®Ó t¸c ®éng ®Õn ®iÒu kiÖn nµy kh«ng
Cã Cã thÓ x¶y ra
Ch −a ch¾c
Kh«ng §©y lµ gi¶ ®Þnh giÕt ng
−êi. VÒ mÆt kü thuËt viÖc can thiÖp lµ
kh«ng kh¶ thi trõ khi t×m ra gi¶i ph¸p ®Ó gi¶ ®Þnh x¶y ra hoÆc
thay ®æi d −íi mét h×nh thøc cã
thÓ chÊp nhËn ® −îc.
Can thiÖp b»ng c¸ch ®iÒu chØnhbæ sung c¸c ho¹t
®éng®Çu ra. NÕu cÇn, x©y dùng l¹i môc tiªu cña dù ¸n
145 146
H.2. D−íi ®©y cho thÊy mèi quan hÖ nÕu - th× gi÷a c¸c gi¶ ®Þnh ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt vµ c¸c môc tiªu®Çu ra.
Môc ®Ých Gi¶ ®Þnh
Môc tiªu Gi¶ ®Þnh
§Çu ra Gi¶ ®Þnh
Ho¹t ®éng §iÒu kiÖn tiªn quyÕt
H×nh 2: Quan hÖ logic gi÷a c¸c gi¶ ®Þnh, ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt
vµ c¸c môc tiªu ®Çu ra.
II. X¸c ®Þnh vµ h¹n chÕ c¸c rñi ro