18.
Gi¸m s¸t ho¹t ®éng dù ¸n
PGS. TS. Ph¹m V¨n Th©n
Môc tiªu
1.
Tr×nh bµy kh¸i niÖm vÒ gi¸m s¸t, vai trß cña gi¸m s¸t trong ho¹t ®éng dù ¸n
2.
Tr×nh bµy ® −îc phÈm chÊt cña gi¸m s¸t viªn
3.
X©y dùng nh÷ng “c«ng cô” ®Ó gi¸m s¸t, theo
dâi dù ¸n
4.
Tr×nh bµy ® −îc néi dung gi¸m s¸t dù ¸n vµ lËp
kÕ ho¹ch gi¸m s¸t dù ¸n y tÕ
I. §Æt vÊn ®Ò
Khi muèn x¸c ®Þnh mét vÊn ®Ò søc khoÎ, x· héi, y tÕ... hoÆc khi muèn triÓn khai mét dÞch vô søc khoÎ, x·
héi, y tÕ hay mét dù ¸n, mét ch−¬ng tr×nh tr−íc ®©y nh÷ng ng−êi lµm qu¶n lý th−êng lµm nh− sau:
− §iÒu tra thu thËp th«ng tin. − Ra c¸c quyÕt ®Þnh, giao viÖc.
− Nghe b¸o c¸o, ®äc b¸o c¸otæng kÕt... Khi nghe, ®äc b¸o c¸o nhÊt lµ b¸o c¸o tæng kÕt kÕt
thóc th× mäi viÖc dï tèt, xÊu còng xÈy ra råi, chuyÖn ®· råi.Trong thùc tÕ, lu«n n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n,
phøc t¹p thËm chÝ c¶ thuËn lîi mµ ta kh«ng thÓ l−êng hÕt ®−îc. Khi qu¶n lý mét ch−¬ng tr×nh søc khoÎ, mét
dù ¸n, mét tæ chøc, mét ®¬n vÞ mµ kh«ng gi¸m s¸t lµ qu¶n lý th¶ næi, tuú tiÖn vµ ®−¬ng nhiªn hiÖu qu¶ vµ
chÊt l−îng cña c«ng viÖc lµ thÊp hoÆc rÊt thÊp. V× vËy viÖc theo dâi, gi¸m s¸t nh»m xem xÐt ph©n tÝch viÖc ®Æt
kÕ ho¹ch, chän gi¶i ph¸p, nªu môc tiªu, nguån lùc ...®· phï hîp ch−a? cã cÇn ®iÒu chØnh g× kh«ng, qu¸ tr×nh
thùc hiÖn cÇn uèn n¾n vµ hç trî g×?
II. kh¸i niÖm vÒ gi¸m s¸t – hç trî
1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸m s¸t
Kh«ng cã mét ®Þnh nghÜa hoµn chØnh nhÊt qu¸n vÒ gi¸m s¸t, theo dâi, kiÓm tra, ®¸nh gi¸, thanh tra. ë
nh÷ng khÝa c¹nh nhÊt ®Þnh, c¸c kh¸i niÖm trªn cã thÓ hiÓu t−¬ng tù, vµ trªn thùc tÕ c¸c ho¹t ®éng nµy còng cã
nh÷ng ®iÓm t−¬ng tù vµ th−êng lµ ho¹t ®éng lång ghÐp. Tuy nhiªn trong nhiÒu tr−êng hîp cÇn lµm râ b¶n chÊt
cña tõng kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n ®Ó triÓn khai ®−îc hiÖu qu¶ h¬n. D−íi ®©y chóng t«i tr×nh
bµy tãm t¾t kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ c¸c lÜnh vùc trªn:
Gi¸m s¸t, theo dâi Supervision, monitoring: trong
ph¹m vi phÇn nµy chóng t«i coi gi¸m s¸t vµ hç trî lµ lÜnh vùc nh− nhau
243 244
ë ®©y chóng ta quan niÖm gi¸m s¸t, theo dâi lµ mét. §ã lµ qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin liªn tôc, ph©n tÝch
th«ng tin ®Ó ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh, nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý ®Ó quyÕt vÊn ®Ò. Gi¸m s¸t lµ mét qu¸ tr×nh hç
trî, gióp ®ì vµ cÇm tay chØ viÖc - ®µo t¹o t¹i chç.
Ho¹t ®éng gi¸m s¸t chñ yÕu lµ nh»m vµo con ng−êi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc, m«i tr−êng ho¹t ®éng vµ
hoµn c¶nh sèng, sinh ho¹t cña con ng−êi nh»m hoµn thµnh c«ng viÖc mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
2. KiÓm tra
Nh»m t×m hiÓu tiÕn ®é c«ng viÖc, s¶n phÈm cña c¸c ho¹t ®éng, dÞch vô, t×m hiÓu nguyªn nh©n cña nh÷ng
thµnh c«ng, thÊt b¹i. 3. §¸nh gi¸
Nh»m vµo sè l−îng, chÊt l−îng cña s¶n phÈm, hiÖu qu¶ cña viÖc ®Çu t− c¸c nguån lùc. T×m c¸c nguyªn
nh©n thµnh c«ng, thÊt b¹i. Rót ra c¸c bµi häc. §−a ra
c¸c quyÕt ®Þnh. 4. Thanh tra
Thanh tra th−êng cã 2 lo¹i: thanh tra “dù phßng” vµ thanh tra “vô viÖc”
Chñ yÕu lµ xem xÐt mäi ho¹t ®éng, hiÖn t−îng, vÊn ®Ò d−íi ¸nh s¸ng cña ph¸p luËt quy ®Þnh, quy chÕ, quy
−íc, hîp ®ång...
III. Vai trß cña gi¸m s¸t trong ho¹t ®éng dù ¸n
Cã nhiÒu lo¹i gi¸m s¸t, gi¸m s¸t dÞch tÔ häc, gi¸m s¸t ch−¬ng tr×nh, gi¸m s¸t kÕ ho¹ch, gi¸m s¸t c«ng viÖc,
gi¸m s¸t dù ¸n…HiÖn nay ho¹t ®éng gi¸m s¸t chØ chñ yÕu tËp trung vµo gi¸m s¸t dù ¸n, gi¸m s¸t ch−¬ng tr×nh
V× sao ph¶i gi¸m s¸t? Gi¸m s¸t lµ ho¹t ®éng rÊt quan träng vµ ph¶i ®−îc
tiÕn hµnh th−êng xuyªn trong mäi ho¹t ®éng nãi chung vµ trong y tÕ nãi riªng. Kh«ng ph¶i chØ lµ gi¸m s¸t
tuyÕn c¬ së mµ lµ ë mäi tuyÕn.
Gi¸m s¸t lµ ®Ó: − Thu thËp th«ng tin vµ ph©n tÝch th«ng tin.
− X¸c ®Þnh, ph¸t hiÖn vÊn ®Ò søc khoÎ, nh÷ng vÊn
®Ò x· héi liªn quan tíi y tÕ, søc khoÎ YTSK. − Chän −u tiªn gi¶i quyÕt.
− LËp kÕ ho¹ch cã kh¶ n¨ng thùc thi. − Hç trî, gióp ®ì gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kÞp thêi.
− Uèn n¾n, cÇm tay chØ viÖc ®µo t¹o t¹i chç. − §iÒu chØnh môc tiªu, kÕ ho¹ch nÕu cÇn
− Th«ng tin ph¶n håi... VËy còng nh− c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý kh¸c, trong
ho¹t ®éng dù ¸n hoÆc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña dù ¸n nÕu kh«ng lµm gi¸m s¸t lµ qu¶n lý th¶ næi, qu¶n lý tuú tiÖn,
quan liªu, l·ng phÝ...
245 246
Gi¸m s¸t trong ho¹t ®éng dù ¸n lµ qu¸ tr×nh ®Ó gióp hoµn thµnh c«ng viÖc, n©ng cao chÊt l−îng thùc thi c«ng
viÖc, nh»m vµo con ng−êi, c«ng viÖc, ®¬n vÞ, ®Þa ph−¬ng, thêi gian cô thÓ.
Gi¸m s¸t trong qu¶n lý dù ¸n lµ ®Ó tr¶ lêi cho c¸c c©u hái cho nh÷ng ng−êi lµm qu¶n lý ®Æt ra.
ThÝ dô: − Cã nh÷ng vÊn ®Ò g× vÒ x· héi, søc khoÎ, y tÕ nh−
tÖ n¹n x· héi, bÖnh dÞch, suy dinh d−ìng, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh...
− T×nh h×nh cung cÊp n−íc s¹ch? − TÖ nghiÖn hót ma tuý?
− M¹i d©m? − BÖnh l©y ®−êng t×nh dôc?
− Thãi nghiÖn r−îu? − N¹n hót thuèc l¸?
− TrÎ em suy dinh d−ìng? − ThiÕu ¨n?
− N¹n mï ch÷? − Tham gia cña céng ®ång trong y tÕ c«ng céng
− C¸c tr−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch dù ¸n y tÕ thùc hiÖn
ra sao? − T¸c ®éng cña c¸c ch−¬ng tr×nh y tÕ, c¸c dÞch vô y
tÕ? v.v...
IV. Gi¸m s¸t viªn dù ¸n
1. Ai lµ gi¸m s¸t viªn
− Gi¸m ®èc, Phã gi¸m ®èc, th− ký, ®iÒu phèi viªn dù ¸n..
− Ng−êi ®· vµ ®ang lµm c«ng viÖc ®Þnh gi¸m s¸t. − §¹i diÖn c¬ quan hoÆc c¸ nh©n tµi trî
− Ng−êi qu¶n lý liªn quan... − Nh÷ng ng−êi kh¸c cã liªn quan tíi c«ng viÖc ®Þnh
gi¸m s¸t. − D©n chóng, céng ®ång cã thÓ tham gia gi¸m s¸t.
− §¹i diÖn c¸c bªn h−ëng lîi tõ dù ¸n
2. Yªu cÇu ®èi víi gi¸m s¸t viªn
− Cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng nhÊt ®Þnh vÒ gi¸m s¸t ph¶i ®−îc ®µo t¹o .
− Nh÷ng ng−êi chñ yÕu trong ®oµn gi¸m s¸t ph¶i ®−îc ®µo t¹o nhÊt ®Þnh vÒ kü n¨ng, nghiÖp vô
gi¸m s¸t . − Cã n¨ng lùc lµm dù ¸n nhÊt ®Þnh
− Cã kinh nghiÖm ho¹t ®éng dù ¸n − N¾m v÷ng chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ c«ng viÖc
®Þnh gi¸m s¸t, cã kh¶ n¨ng h−íng dÉn, ®µo t¹o nhÊt ®Þnh.
− Cã hµnh vi øng xö tèt ®èi víi ®ång nghiÖp vµ céng ®ång. BiÕt t«n träng ng−êi ®−îc gi¸m s¸t.
247 248
− Cã kh¶ n¨ng qu¶n lý nhÊt ®Þnh. − TËn t×nh
− Cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng thuyÕt phôc, vËn ®éng
3. NhiÖm vô cña gi¸m s¸t viªn
