− Môc tiªu − §o l−êng møc ®é bao phñ cña ch−¬ng tr×nh ARI
th«ng qua tû lÖ sö dông − Ph©n tÝch c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn møc ®é bao phñ
− §¸nh gi¸ chi phÝ lîi Ých cña dù ¸n. VÝ dô mét phÇn cña b¶ng tæng hîp néi dung -
ph −¬ng ph¸p
MT, néi dung nghiªn cøu
C¸c chØ sè Nguån
th«ng tin §èi t−îng vµ
ph−¬ng ph¸p
1. Møc ®é bao phñ
- Tû lÖ sö dông chung
- Tû lÖ sö dông theo vïng ®Þa lý
- Tû lÖ sö dông theo nhãm thu
nhËp - Tû lÖ sö dông
theo v¨n hãa cña mÑ
- Tû lÖ sö dông theo giíi
- Sæ s¸ch t¹i Tr¹m y tÕ x·
- B¸o c¸o cña c¸c Së Y tÕ
- Hé gia ®×nh - C¸c Tr¹m Y tÕ x·,
thu thËp sè liÖu thø cÊp.
- C¸c Së Y tÕ, Trung t©m Y tÕ dù phßng
tØnh, thu thËp sè liÖu thø cÊp.
- Hé gia ®×nh cã trÎ em
≤ 5 tuæi, nghiªn cøu so s¸nh ngang sö
dông bé c©u hái pháng vÊn trùc tiÕp
bµ mÑ.
IV. Quy tr×nh ®¸nh gi¸
Cã t¸m b −íc
1. X¸c ®Þnh môc tiªu ®¸nh gi¸
Tr−íc khi ®¸nh gi¸ cÇn x¸c ®Þnh râ sÏ ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng g×, ch−¬ng tr×nh, dù ¸n Y tÕ nµo. §¸nh gi¸ nh»m
môc tiªu g× vµ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ sÏ ®−îc ai sö dông. Trong rÊt nhiÒu tr−êng hîp, do kinh phÝ h¹n hÑp
kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ toµn bé c¸c ho¹t ®éng, c¸c ch−¬ng tr×nh Y tÕ lóc ®ã cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng ho¹t ®éng nµo,
ch−¬ng tr×nh nµo cÇn −u tiªn tr−íc. Còng t−¬ng tù nh− thÕ, kh«ng nªn ®Æt môc tiªu ®¸nh gi¸ cao, qu¸ chi tiÕt
so víi kh¶ n¨ng c¸c nguån lùc vµ thêi gian cho phÐp. Mét nh−îc ®iÓm rÊt lín th−êng m¾c lµ khi ®¸nh gi¸,
ng−êi qu¶n lý ®¸nh gi¸ ®Ó b¸o c¸o lªn tuyÕn trªn nhiÒu h¬n ®Ó rót kinh nghiÖm, t¨ng c−êng qu¶n lý t¹i chÝnh
®Þa ph−¬ng m×nh. Nªn nhí, ®¸nh gi¸ kh«ng ph¶i ®Ó quy kÕt tr¸ch nhiÖm cho mét ai ®ã, mµ nh»m t×m ra c¸c yÕu
tè gióp cho viÖc qu¶n lý, cho ho¹t ®éng ®ã, ch−¬ng tr×nh ®ã tèt h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n.
2. X¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸
CÇn ®Æt c©u hái: ®¸nh gi¸ ®−îc tiÕn hµnh ë diÖn nµo; c¬ së Y tÕ nµo sÏ ®−îc ®¸nh gi¸; ai sÏ lµ ®èi t−îng cÇn
gÆp ®Ó thu thËp th«ng tin vµ sÏ ®¸nh gi¸ trong thêi gian bao l©u.
Tïy tõng kh¶ n¨ng nguån lùc cña ®¬n vÞ, c¬ quan m×nh mµ c©n nh¾c. Còng tïy tõng thêi gian vµ yªu cÇu
tuyÕn trªn, cña nh÷ng ng−êi tµi trî cho dù ¸n mµ quyÕt ®Þnh ph¹m vi cña viÖc ®¸nh gi¸. Mçi ho¹t ®éng, mçi dù
¸n Y tÕ yªu cÇu ph¹m vi ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. Ng−êi qu¶n lý giái lµ ng−êi biÕt ®¸nh gi¸ ë ph¹m vi nhá nhÊt
nh−ng vÉn ®ñ ®Ó cho ta nh÷ng th«ng tin tin cËy. Nh÷ng kiÕn thøc vÒ dÞch tÔ häc c¬ b¶n sÏ gióp Ých rÊt nhiÒu,
nhÊt lµ trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸ch chän mÉu, tÝnh cì mÉu vµ bè trÝ m« h×nh ®¸nh gi¸ phï hîp.
269 270
3. Chän c¸c chØ sè ®¸nh gi¸
Tïy tõng ho¹t ®éng, ch−¬ng tr×nh Y tÕ, tïy tõng lo¹i ®¸nh gi¸ còng nh− kh¶ n¨ng vÒ nguån lùc vµ thêi gian
cho phÐp mµ quyÕt ®Þnh sÏ chän chØ sè nµo cho phï hîp. Sau ®©y lµ c¸c chØ sè ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng:
− C¸c chØ sè ®Çu vµo: bao gåm c¸c con sè vÒ c¸c nguån lùc vµ còng cã thÓ c¶ vÒ nhu cÇu ch¨m sãc søc kháe
cña céng ®ång vÝ dô: kinh phÝ y tÕ tÝnh theo ®Çu d©nn¨m cña mét céng ®ång x¸c ®Þnh, hoÆc c¸c tû
suÊt sinh, tû suÊt tö vong..
− C¸c chØ sè vÒ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng: bao gåm c¸c con sè nãi lªn viÖc tæ chøc mét ho¹t ®éng vÝ dô:
100 sè x· tæ chøc ngµy tiªm chñng − C¸c chØ sè ®Çu ra: cã ba møc ®é kh¸c nhau: ®Çu ra
output tøc th× vÝ dô: tû lÖ trÎ em d−íi 1 tuæi ®−îc tiªm ®ñ 6 lo¹i v¾c xin: c¸c chØ sè vÒ hiÖu qu¶
effect l¹i bao gåm chØ sè vÒ kiÕn thøc, vÒ th¸i ®é vµ vÒ thùc hµnh; c¸c chØ sè vÒ thµnh qu¶, t¸c ®éng
impact nh− tû lÖ chÕt trÎ em d−íi 5 tuæi v× tiªu ch¶y: tû lÖ bµ mÑ sinh con thø ba...
NÕu nhí thªm mét chØ sè lµ nguån lùc chi phÝ sÏ t¨ng theo, v× vËy cÇn h¹n chÕ c¸c chØ sè tíi møc tèi ®a,
chØ chän c¸c chØ sè quan träng nhÊt. Ngoµi viÖc chän c¸c chØ sè cßn ph¶i chän tiªu chuÈn
cho chØ sè ®ã. VÝ dô, tiªu chuÈn cña mét ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn tiªm chñng më réng ®¹t yªu cÇu lµ ph¶i cã
trªn 80 trÎ trong diÖn ®−îc tiªm ®ñ, song còng cã thÓ lµ kh«ng cßn dÞch sëi, kh«ng cßn dÞch b¹ch hÇu hay tû
lÖ míi m¾c sëi=0, tû lÖ míi m¾c b¹ch hÇu=0. Khi chän c¸c chØ sè ®¸nh gi¸, cÇn ph¶i b¸m s¸t môc
tiªu ®· ®Æt ra. Tõ mçi môc tiªu cã thÓ ®Æt ra mét hay nhiÒu c©u hái nghiªn cøu. Tõ mçi c©u hái nghiªn cøu
trªn chän ra c¸c chØ sè ®¸nh gi¸. Tõ mçi chØ sè ®¸nh gi¸ chän ra c©u hái cho bé c©u hái pháng vÊn hay chän ra
c¸c nhãm sè liÖu s½n cã cÇn thu thËp biÓu mÉu thu thËp th«ng tin cho nghiªn cøu hoÆc chän ra c¸c c©u hái
cho b¶ng kiÓm khi tiÕn hµnh quan s¸t.
4. T×m nguån th«ng tin vµ x©y dùng quy tr×nh kü thuËt thu thËp th«ng tin cho ®¸nh gi¸
