§¸nh gi¸ dù ¸n y tÕ PGS.TS.Tr−¬ng ViÖt Dòng 265 §Çu t− ph¸t triÓn trong lÜnh vùc y tÕ Ph©n lo¹i c¸c dù ¸n y tÕ

- Më ®Çu 215 - C«ng t¸c mua s¾m 217 - Nh÷ng néi dung cÇn quan t©m trong qu¸ tr×nh tæ chøc ®Êu thÇu mua s¾m hµng ho¸ 221 - Qu¶n lý hµng ho¸ ch−a sö dông 227

17. Qu¶n lý tµi chÝnh dù ¸n

PGS.TS. Tr−¬ng ViÖt Dòng, CN Chö V¨n Loan 230 - Më ®Çu 230 - LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh cho dù ¸n 231 - C¸c b−íc trong qu¶n lý tµi chÝnh dù ¸n viÖn trî 238 - Tæ chøc 240 Ch−¬ng 5: KiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n 18. Gi¸m s¸t ho¹t ®éng dù ¸n PGS.TS. Ph¹m V¨n Th©n 243 - §Æt vÊn ®Ò 243 - Kh¸i niÖm vÒ gi¸m s¸t, hç trî 244 - Vai trß cña gi¸m s¸t trong ho¹t ®éng dù ¸n 246 - Gi¸m s¸t viªn dù ¸n 248 - Ph−¬ng tiÖn ®Ó gi¸m s¸t 249 - Ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t 250 - Quy tr×nh gi¸m s¸t 252 - Lång ghÐp gi¸m s¸t dù ¸n víi c¸c ho¹t ®éng, dÞch vô y tÕ 254 - Kinh phÝ cho ho¹t ®éng gi¸m s¸t 255 - Nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý trong gi¸m s¸t ho¹t ®éng dù ¸n 255 - X©y dùng, chuÈn bÞ c«ng cô ®Ó gi¸m s¸t 257 - Mét vµi mÉu b¶ng kiÓm ®Ó gi¸m s¸t 262

19. §¸nh gi¸ dù ¸n y tÕ PGS.TS.Tr−¬ng ViÖt Dòng 265

- Më ®Çu 265 - X©y dùng khung chÝnh s¸ch ®Ó viÕt ®Ò c−¬ng ®¸nh gi¸ 266 - ThiÕt kÕ ®Ò c−¬ng ®¸nh gi¸ 267 - Quy tr×nh ®¸nh gi¸ 269 - C¸c b−íc trong qu¸ tr×nh x©y dùng bé c©u hái 280 - Nguyªn t¾c ph©n tÝch chi phÝ - hiÖu qu¶ 281 - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Þnh tÝnh 290

20. ViÕt b¸o c¸o ho¹t ®éng dù ¸n - KÕt thóc dù ¸n

TS.NguyÔn v¨n HiÕn 304 - Më ®Çu 304 - ViÕt b¸o c¸o ho¹t ®éng dù ¸n 307 - KÕt thóc dù ¸n 317 Ch−¬ng 6: Bµi tËp t×nh huèng scenario 21. T×nh huèng dïng cho ®µo t¹o vµ th¶o luËn nhãm ThS.PhÝ V¨n Th©m, BS. Hµ Thanh HuyÒn TS.Phan Thôc Anh,PGS.TS. Tr−¬ng ViÖt Dòng, ThS.Ph¹m V¨n T¸c 323 - T×nh huèng y tÕ huyÖn Mª-LÜnh 324 - Häc tËp theo t×nh huèng scenario 331 - §i thùc tÕ ®Ó thu thËp sè liÖu vµ th«ng tin cho dù ¸n Mª LÜnh 333 - Lµm viÖc theo nhãm chuyªn gia ®Ó x©y dùng dù ¸n 336 - Mét sè mÉu dù ¸n y tÕ 337 11 12 Ch −¬ng 1 cHUÈN BÞ X¢Y DùNG Dù ¸N 13 14 1. §Þnh h −íng c«ng t¸c dù ¸n phôc vô môc tiªu chiÕn l −îc y tÕ TS. Ph¹m Quèc B¶o Môc tiªu 1. HiÓu ® −îc c¸c nhiÖm vô chiÕn l−îc cña ngµnh y tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay 2. Lùc chän ® −îc c¸c nhiÖm vô −u tiªn ®Ó ®Þnh h −íng c¸c dù ¸n phôc vô chiÕn l−îc y tÕ

I. §Æt vÊn ®Ò

Søc khoÎ cho mäi ng−êi lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c ChÝnh phñ. NhiÖm vô cña c¸c nhµ l·nh ®¹o c¸c quèc gia ®Òu ph¶i quan t©m c¶i thiÖn ®êi sèng cho hµng tû ng−êi ®ang cßn trong nghÌo ®ãi vµ bÖnh tËt, thùc hiÖn quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi cã søc khoÎ tèt nhÊt. ChÊt l−îng cuéc sèng phô thuéc trùc tiÕp vµo t×nh tr¹ng søc khoÎ vµ ng−îc l¹i, sù ph¸t triÓn vÒ søc kháe dÉn tíi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Môc ®Ých x· héi cao nhÊt cña c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ thÕ giíi lµ kh«ng ngõng phÊn ®Êu n©ng cao søc khoÎ cho céng ®ång, theo tiªu chuÈn cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi lµ ®¹t tíi t×nh tr¹ng hoµn toµn tho¶i m¸i vÒ vËt chÊt, tinh thÇn vµ x· héi.V× vËy, t¨ng c−êng søc khoÎ lµ mét chØ sè quan träng ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia trong viÖc c¶i thiÖn cuéc sèng cña con ng−êi. Môc tiªu søc khoÎ lµ môc tiªu ®éng do nhu cÇu n©ng cao søc khoÎ kh«ng ngõng t¨ng theo sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, x· héi. Thùc hiÖn môc tiªu søc khoÎ lµ c«ng viÖc khã kh¨n l©u dµi vµ rÊt tèn kÐm; ®ßi hái ph¶i huy ®éng c¸c nguån lùc cña ®Êt n−íc vµ sö dông c¸c nguån hç trî tõ bªn ngoµi mét c¸ch hîp lý. ë c¸c n−íc ph¸t triÓn, nhiÖm vô nãi trªn vÉn cßn lµ mét th¸ch thøc, th× ë nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− n−íc ta, nhiÖm vô nµy cßn nÆng nÒ gÊp béi. Chóng ta võa b−íc ra khái cuéc chiÕn tranh l©u dµi vµ khèc liÖt giµnh ®éc lËp. §ång bµo c¸c d©n téc ViÖt Nam chÞu nhiÒu tæn thÊt, ®au th−¬ng, ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cßn nhiÒu thiÕu thèn. Qu¸ tr×nh ®æi míi, tuy ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu quan träng, nh−ng nh×n chung t×nh tr¹ng kinh thÕ x· héi cßn kÐm ph¸t triÓn. Ng©n s¸ch dµnh cho y tÕ cßn kh¸ khiªm tèn, kho¶ng 5 USD ng−êi n¨m, trong khi con sè nµy ë c¸c n−íc trong khu vùc tõ vµi chôc ®Õn hµng tr¨m vµ ë c¸c n−íc ph¸t triÓn tíi hµng ngh×n. Søc Ðp vÒ kinh tÕ lu«n ®Ì nÆng lªn c«ng t¸c y tÕ n−íc ta trong nhiÒu n¨m qua. Trong hoµn c¶nh hiÖn nay còng nh− trong mét vµi thËp niªn n÷a, kh«ng cã ph−¬ng ¸n tµi chÝnh nµo cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn cho nh©n d©n. Tuy nhiªn viÖc phèi hîp, liªn kÕt, sö dông hîp lý c¸c 15 16 nguån lùc, tranh thñ c¸c nguån viÖn trî, ch¾c ch¾n cã thÓ gãp phÇn ®¸ng kÓ c¶i thiÖn ®−îc t×nh h×nh. VÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu cña c¸c nhµ qu¶n lý, l·nh ®¹o ngµnh y tÕ tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng lµ cÇn ®Þnh h−íng c¸c nguån lùc, c¸c dù ¸n vµo c¸c nhiÖm vô chiÕn l−îc vÒ y tÕ trong ph¹m vi quyÒn h¹n cña m×nh.

II. ChiÕn l−îc y tÕ ®Õn 2010 vµ ®Þnh h−íng ®Õn 2020

ChiÕn l−îc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ sóc khoÎ nh©n d©n ®Õn 2010 ®· ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt víi môc tiªu: PhÊn ®Êu ®Ó mäi ng−êi d©n ®−îc h−ëng c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu, cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn vµ sö dông c¸c dÞch vô y tÕ cã chÊt l−îng. Mäi ng−êi ®Òu ®−îc sèng trong céng ®ång an toµn, ph¸t triÓn tèt vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn. Gi¶m tû lÖ m¾c bÖnh, n©ng cao thÓ lùc, t¨ng tuæi thä vµ ph¸t triÓn gièng nßi C¸c chØ tiªu søc khoÎ cÇn ®¹t ®−îc vµo n¨m 2010 lµ: − Tuæi thä trung b×nh: 71 − Tû suÊt chÕt mÑ: 70100.000 trÎ ®Î sèng − Tû lÖ chÕt trÎ em d−íi 1 tuæi: d−íi 25‰ − Tû lÖ chÕt trÎ em d−íi 5 tuæi: 32‰ − Tû lÖ trÎ míi ®Î cã träng l−îng d−íi 2500 g thÊp h¬n 6 − Tû lÖ trÎ em d−íi 5 tuæi bÞ suy dinh d−ìng gi¶m xuèng cßn d−íi 20 − ChiÒu cao trung b×nh cña thanh niªn ®¹t tõ 1,60 m trë lªn. − Cã 4,5 b¸c sÜ vµ 1 d−îc sü ®¹i häc 10.000 d©n Tr−íc m¾t ngµnh y tÕ cÇn tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò søc khoÎ −u tiªn nh− phßng chèng dÞch, phßng chèng nhiÔm khuÈn, søc khoÎ bµ mÑ vµ trÎ em, søc khoÎ céng ®ång. VÒ chiÕn l−îc ®Çu t−, cÇn −u tiªn cho vïng nghÌo, vïng nói, vïng s©u, vïng xa; trong ®ã ®Çu t− Nhµ n−íc gi÷ vai trß chñ ®¹o; ®ång thêi t¨ng c−êng huy ®éng vµ ®iÒu phèi c¸c nguån viÖn trî, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, hç trî kü thuËt vµ c¸c kho¶n vay −u ®·i. Trong sè nh÷ng vÊn ®Ò søc khoÎ −u tiªn, søc khoÎ cho ng−êi nghÌo ®ang lµ vÊn ®Ò næi lªn hµng ®Çu trong c«ng t¸c y tÕ hiÖn nay. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt n−íc, sù ph©n biÖt giµu nghÌo ®ang diÔn ra ngµy cµng gay g¾t, Mét tû lÖ lín d©n c− ë miÒn nói, vïng s©u, vïng xa, biªn gÝíi h¶i ®¶o ®ang ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi trong viÖc sö dông c¸c dÞch vô y tÕ. Ch¨m lo søc khoÎ cho ng−êi nghÌo võa lµ vÊn ®Ò ®¹o lý truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam; võa gãp phÇn ch¨m lo nguån lùc quý gi¸ nhÊt cña quèc gia - nguån nh©n lùc, yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc. Ph−¬ng ch©m chØ ®¹o nhÊt qu¸n cña §¶ng ®èi víi c«ng t¸c y tÕ n−íc ta lµ phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh. Nh÷ng n¨m qua ngµnh y tÕ ViÖt Nam ®· thu ®−îc nhiÒu thµnh tùu quan träng trong lÜnh vùc y häc dù 17 18 phßng. NhiÒu bÖnh dÞch nguy hiÓm ®−îc ®Èy lïi, ®Æc biÖt ®· khèng chÕ thµnh c«ng dÞch SARS, mét dÞch l¹ cùc kú nguy hiÓm ®· tõng khiÕn c¶ thÕ giíi lo l¾ng.Tuy nhiªn, c«ng t¸c y häc dù phßng vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp: bÖnh dÞch vÉn cßn bïng ph¸t ë nhiÒu n¬i nh− sèt xuÊt huyÕt, viªm mµng n·o, viªm gan, sèt rÐt....m«i tr−êng ngµy cµng « nhiÔm nÆng nÒ, nhiÒu dÞch bÖnh míi xuÊt hiÖn, ®iÓn h×nh nh− bÖnh cóm gia cÇm kh«ng nh÷ng g©y thiÖt h¹i to lín vÒ kinh tÕ mµ cßn ®e do¹ l©y lan sang ng−êi, g©y hËu qu¶ kh«n l−êng. V× vËy c«ng t¸c phßng ngõa lu«n ®−îc ChÝnh phñ vµ Bé Y tÕ ViÖt Nam dµnh sù quan t©m thÝch ®¸ng. Nh÷ng n¨m tíi, ngµnh y häc dù phßng n−íc ta sÏ ®−îc ®æi míi toµn diÖn vµ ®−îc t¨ng c−êng n¨ng lùc ®¸ng kÓ. LÜnh vùc søc khoÎ sinh s¶n vµ søc khoÎ trÎ em còng th−êng xuyªn nhËn ®−îc sù quan t©m vµ ®Çu t− lín cña ChÝnh phñ vµ Bé Y tÕ ViÖt Nam. Cã nh÷ng thêi ®iÓm, lÜnh vùc nµy thu hót tíi 39 tæng viÖn trî n−íc ngoµi cho ngµnh y tÕ. Cïng víi nh÷ng tiÕn bé vÒ khoa häc c«ng nghÖ, c¸c kü thuËt míi ®−îc øng dông vµo c«ng t¸c y tÕ ngµy cµng nhiÒu. ViÖc tiÕp cËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ßi hái nguån lùc hÕt søc to lín mµ ngay c¶ c¸c n−íc giµu còng gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tuy nhiªn b»ng sù n¨ng ®éng s¸ng t¹o, ph¸t huy néi lùc vµ tranh thñ c¸c nguån lùc sù hç trî qu«c tÕ, nhiÒu kü thuËt hiÖn ®¹i, nhiÒu trang thiÕt bÞ ®¾t tiÒn ®· ®−îc ngµnh y tÕ ®−a vµo sö dông cã hiÖu qu¶. Trong 10 n¨m qua, bé mÆt c¸c bÖnh viÖn tõ Trung −¬ng tíi tuyÕn tØnh ®· thay ®æi h¼n. Tr×nh ®é kü thuËt cña c¸c tuyÕn nµy ®· ®−îc n©ng cao rÊt nhiÒu. HiÖn t¹i ChÝnh phñ ®ang cho phÐp x©y dùng ®Ò ¸n t¨ng c−êng trang thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt cho c¸c bÖnh viÖn tuyÕn huyÖn. §Ò ¸n nµy nh»m gióp ng−êi d©n tiÕp cËn dÔ h¬n víi c¸c dÞch vô y tÕ kü thuËt cao; mÆt kh¸c gãp phÇn gi¶m t¶i cho c¸c bÖnh viÖn tuyÕn Trung −¬ng. Bé Y tÕ ®ang tr×nh c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn, trong ®ã cã gi¶p ph¸p ph¸t hµnh c«ng tr¸i, vµ kªu gäi hç trî quèc tÕ nh»m huy ®éng nguån lùc cho ®Ò ¸n. §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nhiÖm vô ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n, yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt lµ ph¶i cã ®ñ nh©n lùc víi tr×nh ®é phï hîp ®¸p øng yªu cÇu kü thuËt ë c¸c tuyÕn y tÕ. HiÖn nay Bé Y tÕ ®ang rÊt thiÕu nguån lùc cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, bao gåm nh©n lùc y tÕ ë vïng s©u, vïng cao vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé chuyªn khoa s©u. T×nh tr¹ng thiÕu chuyªn gia giái cho c¸c chuyªn ngµnh kü thuËt hiÖn ®ang g©y nªn sù lo ng¹i lín cho c¸c nhµ l·nh ®¹o vµ c¸c nhµ chuyªn m«n hµng ®Çu cña ngµnh Y tÕ. NhiÒu gi¶i ph¸p ®ang ®−îc th¶o luËn nh»m huy ®éng nguån l−c. C¸c dù ¸n lín cÇn ®−îc ®Þnh h−íng tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chiÕn l−îc nãi trªn.

III. Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô y tÕ th«ng qua c¸c dù ¸n, ®Ò ¸n

1. §Çu t− ph¸t triÓn trong lÜnh vùc y tÕ

Tr−íc hÕt cÇn t×m hiÓu viÖc chi ng©n s¸ch cho c¸c ho¹t ®éng y tÕ theo c¬ chÕ hiÖn hµnh. 19 20 Ng©n s¸ch hµng n¨m cÊp cho ngµnh y tÕ hiÖn chØ chiÕm kho¶ng 5 tæng chi ng©n s¸ch Nhµ n−íc. Kho¶n chi nh− vËy lµ qu¸ h¹n hÑp ®èi víi mét nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn; v× sè l−îng tuyÖt ®èi qu¸ thÊp, l¹i ph¶i dµnh kho¶ng h¬n 60 ®Ó tr¶ l−¬ng vµ c¸c kho¶n chi phÝ hµnh chÝnh sù nghiÖp. PhÇn dµnh cho ®Çu t− ph¸t triÓn kh«ng ®¸ng kÓ vµ ph¶i thùc hiÖn th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh dù ¸n víi nh÷ng c¬ chÕ qu¶n lý hÕt søc phøc t¹p. Hµng n¨m Bé Y tÕ tr×nh ChÝnh phñ hµng chôc c¸c ®Ò ¸n hç trî ph¸t triÓn tõng lÜnh vùc c«ng t¸c vµ ph¶i tèn kh¸ nhiÒu thêi gian, c«ng søc ®Ó th«ng qua c¸c dù ¸n nµy. ViÖc chi ng©n s¸ch y tÕ ë c¸c ®Þa ph−¬ng cßn gÆp khã kh¨n h¬n do c¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt l−¬ng chiÕm tû träng kho¶ng 70; mét sè tØnh nh− Thanh Ho¸ chiÕm 88, T©y Ninh 81, Ninh B×nh 77. Kinh phÝ Ýt ái cßn l¹i ®−îc giµnh mét phÇn chi cho ®Çu t− ph¸t triÓn th«ng qua c¸c dù ¸n do UBND c¸c tØnh duyÖt cho ngµnh Y tÕ ®Þa ph−¬ng. Nh×n chung, ®Çu t− ph¸t triÓn trong lÜnh vùc y tÕ cßn rÊt h¹n chÕ. Nh÷ng thËp kû tíi, ngµnh y tÕ cÇn nguån tµi chÝnh ®Ó h×nh thµnh c¸c dù ¸n lín, t¹o nh÷ng bøt ph¸ trong viÖc ph¸t triÓn sù nghiÖp y tÕ n−íc nhµ.

2. Ph©n lo¹i c¸c dù ¸n y tÕ

Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c dù ¸n theo nhiÒu c¸ch: Ph©n theo quy m« ®Çu t−, cã thÓ chia thµnh 3 lo¹i: − Dù ¸n lín do ChÝnh phñ phª duyÖt, giao cho c¸c Bé qu¶n lý cã quy m« triÓn khai ë nhiÒu tØnh, thµnh phè dù ¸n nhãm A. − Dù ¸n võa vµ nhá quy m« vµi triÖu USD do c¸c Bé phª duyÖt vµ qu¶n lý hoÆc giao cho tØnh qu¶n lý dù ¸n nhãm B C. Ph©n theo nguån vèn, cã thÓ chia thµnh 2 lo¹i: − Dù ¸n nguån vèn trong n−íc − Dù ¸n ODA gåm vèn vay vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i Ph©n theo môc tiªu, cã thÓ chia thµnh 2 nhãm: − C¸c dù ¸n thuéc ch−¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia: nhãm nµy gåm c¸c ch−¬ng tr×nh y tÕ quèc gia do Bé Y tÕ thùc hiÖn: dù ¸n tiªm chñng më réng, dù ¸n phßng chèng sèt rÐt, dù ¸n phßng chèng sèt xuÊt huyÕt, dù ¸n phßng chèng HIV AIDS. Mét sè ch−¬ng tr×nh dù ¸n do c¸c bé ngµnh kh¸c chñ tr×: ch−¬ng tr×nh n−íc s¹ch vÖ sinh m«i tr−êng, ch−¬ng tr×nh d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh... − C¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn: dù ¸n ®Çu t− c¸c trung t©m y tÕ chuyªn s©u; Dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm Tr−êng §H Y-D−îc CÇn Th¬, dù ¸n n©ng cÊp mét sè bÖnh viÖn, dù ¸n ®Çu t− n©ng cÊp c¸c c¬ së y tÕ tuyÕn huyÖn.

3. Mét sè dù ¸n lín ®ang thùc hiÖn