Ringkasan KONSEP, TEORI DAN METODOLOGI A. Pendahuluan
penentuan itu sulit dihindari. Relatif sulit pula untuk memastikan bagaimana gambaran proses interaksi dan transaksi para pihak dalam mengkonstruksi
aturan main ini. Sampai disini, relatif sulit untuk dapat menjawab secara gamblang tiga pertanyaan yang diusung IDS 2006.
Fenomena tidak teridentifikasinya proses interaksi dan transaksi di atas memperlihatkan situasi bahwa rumusan akhir kebijakan tidak berangkat dari
debat para pihak. Pemerintah hanya melakukan dan mengakumulasi klaim, tidak tampak adanya proses komunikasi dan kontestasi ide, beradu info, fakta
dan idelologi – atau bahkan teori – antar para pihak pemangku kepentingan. Tidak tampak pula seberapa jauh ilmuwan kehutanan diberi peran dalam
proses. Maka, macam kebenaran yang dominan dibalik narasi kebijakan ini baru sebatas kebenaran hukum, bunyi pasal-pasal, dan yang dipenuhi baru
sebatas kebutuhan untuk membuat dan menjalankan aturan, belum menyentuh kebutuhan dan masalah pihak lain terutama para pemegang konsesi dan
kebutuhan dan masalah objektif usaha kehutanan di lapangan. Reflek para pihak pemangku kepentingan yang berpartisipasi dalam
penelitian ini atas hutan alam, mencerminkan kerangka pikir yang kurang lebih sama. Hampir keseluruhan dari mereka menempatkan hutan alam
sebagai isu sentral dengan beragam alasan, termasuk yang senada dengan fenomena di atas. Lebih dari itu diskusrus yang berkembang memosisikan
juga hutan alam produksi “layak” untuk terus diusahakan. Reflek para pemangku kepentingan tersebut di atas menguat, bersamaan
dengan kesadaran mereka juga bahwa hutan alam produksi saat ini telah rusak dengan beragam ilustrasi kualitatif. Bukan itu saja, hampir keseluruhan para
pihak juga menyadari bahwa usaha kehutanan di hutan alam produksi sejauh ini disadari tidak berhasil, hutannya tidak lestari. Para pihak juga mengakui
bahwa tidak ada perubahan kebijakan dalam dua kurun sebelum dan sesudah 1998 kearah yang lebih baik. Mereka berpandangan, kebijakan kehutanan
dalam periode itu dinilai sama saja, tidak ada perubahan atau perbaikan berarti.
pen gam
atur gam
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
me me
m m
me m
e m
m me
me me
me me
e m
me me
e m
me me
m me
me me
m e
m m
m e
me me
e e
m m
e m
m e
e me
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
de de
de d
de e
d d
e e
e e
d de
e e
e e
e e
de d
de d
de e
d d
e e
e e
e e
e e
e e
e e
de e
e e
de e
e e
de de
e e
e e
d d
e e
e e
e e
e e
d d
d e
e e
e b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b ti
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
da d
d d
d da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d da
da da
da da
da a
a da
a da
da a
da da
a a
a da
da d
a da
da a
da da
a da
da d
da a
a da
a a
a a
a d
da a
d a
da a
a a
a a
a a
a a
a d
a a
d a
d d
a a
a a
d a
a n
n Ti
Ti Ti
Ti Ti
T Ti
Ti i
T Ti
Ti Ti
Ti Ti
Ti Ti
Ti Ti
Ti Ti
T Ti
Ti Ti
i i
i Ti
i T
Ti Ti
i Ti
i Ti
i T
Ti T
T T
Ti T
T Ti
Ti T
i i
i i
i Ti
i i
i i
Ti i
Ti Ti
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d pr
pr pr
r r
pr pr
r r
p r
r r
r r
r pr
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
pr r
r r
r pr
r r
r r
p r
r p
r r
r r
pr p
r r
r r
pr r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r pr
r r
r r
r r
p r
p r
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o o
o ba
ba ba
ba a
a a
a a
a a
a a
ba ba
ba a
a a
ba ba
ba a
a ba
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a ba
ba ba
a ba
a b
a a
a b
a ba
b a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a ba
a a
a a
a ba
a a
a a
a a
a a
a a
b a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a ru
r r
r se
se e
e e
e se
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e s
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b ke
ke ke
ke ke
e ke
e ke
e ke
ke k
ke ke
ke e
ke e
ke e
e ke
e k
e ke
ke e
e ke
e e
e k
ke ke
ke ke
k e
e e
ke ke
ke e
ke ke
e e
ke e
ke k
ke k
k ke
e e
ke ke
e e
e e
e e
ke e
e e
e e
k k
k e
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b ke
ke k
ke ke
ke ke
e ke
e e
ke k
k e
e ke
ke e
ke ke
ke ke
e ke
k ke
ke e
k e
e ke
e ke
k ke
ke ke
k ke
ke e
e e
e e
e ke
e e
e ke
k e
e ke
ke k
e e
e e
e ke
e e
e ke
e e
e e
e e
e e
k e
e k
k e
e e
e ke
e e
e e
e e
k e
e e
e e
e b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b
pen lebi
seb feno
juga
de de
de de
de de
de de
d de
de d
de d
de de
de de
de de
de de
de de
de d
de de
de e
de d
de de
de de
d de
de de
de de
de de
d de
d de
de d
e e
de e
d e
d d
de d
d e
e d
e e
d de
d e
e e
de e
d d
e d
e n
n n
n n
de de
de de
de de
de de
de de
d d
de de
de de
de de
de de
de de
d de
de de
de de
e de
de d
de e
e d
d de
d d
de e
d d
de d
de de
de de
de de
d d
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e d
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n pi
pi pi
pi i
i i
pi pi
pi pi
i pi
pi pi
i p
pi pi
p pi
p pi
pi pi
p i
p i
i pi
pi i
pi i
i i
i i
i pi
pi p
p p
p p
p p
p p
p p
h h
h h
h h
h ha
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
in in
in i
in in
n n
in in
in in
n in
in n
in in
in in
n n
n n
in in
n n
n in
in in
in in
i in
in n
in i
in n
n n
in n
in n
n in
n n
in n
n in
n n
n i
n n
n n
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
ba ba
b b
ba ba
ba ba
b b
b b
ba ba
b b
b ba
ba ba
ba ba
ba ba
ba b
b ba
b b
b b
ba b
a b
b ba
a a
ba b
b a
a b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b ba
b b
b b
b b
a a
a b
h h
h h
19 19
19 19
19 19
19 19
19 19
19 19
9 19