Conclusies Aanbevelingen Antwoord van de minister

REKENINGENBOEK OVER 2013 REKENHOF, OKTOBER 2014 VLAAMS PARLEMENT STUK 36 2014-2015 – NR. 1 175

12.5 Aanbevelingen

• Het VLIF dient de uitzuivering van zijn debiteurenadministratie zo snel mogelijk te inaliseren. • Het FIVA dient de gesubsidieerde projecten proactief op te volgen en zijn interne controle te versterken. Het dient hierbij de voorschottenregeling voor de Vlaamse coinanciering bij EVF-betoelaging verder te optimaliseren. Hoofdstuk 13 Leefmilieu, Natuur en Energie

13.1 Geconsolideerde beleidsdomeingegevens in 2013

Het beleidsdomein LNE deed in 2013 ruim 831,1 miljoen euro ESR-geconsolideerde uitgaven, goed voor ongeveer 3,1 van de totale Vlaamse geconsolideerde uitgavenbegroting 2013. Het beleidsdomein zorgde ook voor 121,2 miljoen euro geconsolideerde ontvangsten 0,5 van de Vlaamse geconsolideerde middelenbegroting. Het ministerie bestaat uit de volgende entiteiten: • het departement LNE staat in voor de beleidsvoorbereiding en -implementatie, handha- ving van de regelgeving en beleidsevaluatie, en neemt daarbij een coördinerende rol op ten opzichte van interne en externe partners op lokaal, nationaal en internationaal niveau; • het IVA Agentschap voor Natuur en Bos ANB staat in voor het beleid, het duurzaam be- heer en de versterking van natuur, bos en groen in Vlaanderen, en werkt daarvoor samen met verscheidene partners; • het IVA Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO treedt op als Vlaams onderzoeks- en kenniscentrum voor de natuur en het duurzame beheer en gebruik ervan; • het IVA Vlaams Energieagentschap VEA staat in voor de evaluatie, voorbereiding en uit- voering van een duurzaam energiebeleid. De totale werking van het ministerie bestond in 2013 uit 210,5 miljoen euro geconsolideerde uitgaven en 8,4 miljoen euro geconsolideerde ontvangsten. De geconsolideerde uitgaven be- vatten 100,2 miljoen euro uitgaven bestemd voor de werking van het ministerie 259 , evenals 110,3 miljoen euro bestemd voor de beleidsuitvoering 260 van het departement LNE en de agent - schappen ANB, INBO en VEA respectievelijk 30,5 miljoen euro, 15,5 miljoen euro, 3,3 miljoen euro en 61,0 miljoen euro. Met 315,2 miljoen euro bedragen de geconsolideerde uitgaven van de DAB Minafonds ruim een derde van het beleidsdomein. De Minafondsuitgaven voor milieu en natuur worden be- heerd door het departement én de agentschappen van het beleidsdomein, nl. de OVAM, de VMM, de VLM en het ANB. De DAB stond met 63,6 miljoen euro ook in voor de belangrijkste geconsolideerde ontvangsten van het beleidsdomein, in het bijzonder milieuheingen tegen de verontreiniging door afvalstofen de OVAM en meststofen en nitraten de VLM of ter bescherming van de oppervlaktewateren en het grondwater de VMM. 259 De werkingskredieten, begrepen in het programma LA Apparaatskredieten. 260 De beleidskredieten, begrepen in de programma’s LC Algemeen, LD Natuur, Bos en Groen en LE Energie. Overige beleids ‐ domeinen 96,9 Leefmilieu, Natuur en Energie 3,1 Minafonds DAB 37,9 VMM rechtspersonen 14,8 VLM rechtspersonen 13,5 Departement LNE ministerie 8,9 Vlaams Energie‐ agentschap ministerie 8,0 OVAM rechtspersonen 7,4 Agentschap voor Natuur en Bos ministerie 6,8 Overige entiteiten 2,7 REKENINGENBOEK OVER 2013 REKENHOF, OKTOBER 2014 VLAAMS PARLEMENT STUK 36 2014-2015 – NR. 1 179 Bij de geconsolideerde rechtspersonen is het IVA Vlaamse Milieumaatschappij VMM met 123,0 miljoen euro geconsolideerde uitgaven de belangrijkste van het beleidsdomein. Een groot deel van de VMM-uitgaven gaat naar het operationeel beheer van watersystemen, in het bijzonder waterbouwkundige werken en het beheer van onbevaarbare waterlopen. De geconsolideerde uitgaven van het IVA Openbare Vlaamse Afvalstofenmaatschappij OVAM zijn met 61,5 miljoen euro beperkter. Zij gaan vooral naar ambtshalve bodemsane- ringen en verwijderingen van afvalstofen. Daarvoor ontvangt de OVAM dotaties van de DAB Minafonds. Het EVA Vlaamse Landmaatschappij VLM heeft met 112,4 miljoen euro ook een belangrijk deel in de geconsolideerde uitgaven. De VLM verricht enkele speciieke uitgaven, die zijn on- dergebracht in diverse deelbegrotingen, waaronder de mestbank, natuurinrichting, landin - richting, de grondenbank en ruilverkaveling. Ten slotte vertegenwoordigen de VOI A Grindfonds, het EVA Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt VREG en de SAR Minaraad samen nog 8,6 miljoen euro van de geconsolideerde uitgaven. De bovenstaande gegevens steunen op de ESR-geconsolideerde uitvoeringscijfers 2013 die het Ministerie voor Financiën en Begroting het Rekenhof bezorgde. Bij de berekening ervan zijn de interne stromen tussen de entiteiten en kapitaal- en schuldverrichtingen geëlimineerd. De onderstaande tabel toont de overgang voor het beleidsdomein LNE van de ontvangsten en uitgaven in de algemene rekening grijze vakken naar de geconsolideerde ontvangsten en uitgaven. In miljoen euro Ministerie DABs Rechtspersonen Totaal ontvangsten 48,36 299,36 493,54 841,26 interne verrichtingen ESR 08 0,00 0,00 -174,55 -174,55 interne stromen ESR 4666 -36,60 -235,72 -266,22 -538,54 deelnemingen ESR 8 -3,38 0,00 -3,60 -6,98 ESR-ontvangsten 8,38 63,64 49,17 121,19 uitgaven 662,37 356,14 493,54 1.512,05 interne verrichtingen ESR 03 0,00 0,00 -183,35 -183,35 interne stromen ESR 4161 -449,62 -40,92 -0,18 -490,72 deelnemingen ESR 8 -2,28 0,00 -4,58 -6,86 schuld ESR 9 0,00 0,00 -0,02 -0,02 ESR-uitgaven 210,46 315,22 305,40 831,08 Buiten de consolidatiekring zijn er nog de eigen vermogens OC-ANB en EV INBO, samen goed voor 8,8 miljoen euro uitgaven, en de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening De Watergroep met 626,7 miljoen euro uitgaven. Die instellingen hebben eigen ontvangsten en krijgen geen dotaties van de Vlaamse overheid. Weliswaar ontvangt De Watergroep, zoals de overige Vlaamse drinkwatermaatschappijen, een toelage van het Vlaams Gewest om de bo - vengemeentelijke saneringsverplichting te kunnen naleven 261 . 261 De bovengemeentelijke saneringsplicht wordt uitgevoerd door de nv Aquain en geinancierd deels door de vervuiler in de drinkwaterfactuur en deels door een gewesttoelage van de DAB Minafonds. Ten slotte zijn er buiten de consolidatiekring nog de nv’s Vlaamse Milieuholding VMH en Aquain. De VMH is in handen van het Vlaams Gewest. De holding is voor 100 aandeel- houder van de nv Aquain, die belangrijke budgetten beheert voor de waterzuivering op ge- westelijk niveau 262 . De dividendenstroom van Aquain naar de VMH komt toe aan de DAB Minafonds.

13.2 Begrotingsuitvoering in 2013

De onderstaande tabellen geven een beleidsdomeinbreed beeld van de uitvoering van de be- groting 2013. Zij richten zich voor de overzichtelijkheid op de grote budgetten in het beleids - domein. De uitgaventabel bevat alleen de betaalkredieten. Ontvangsten In miljoen euro Raming Uitvoering Uitvoering 2013 2012 excl overlow Ministerie 67,38 48,36 72 73,02 LB0 Departement Leefmilieu, 59,55 38,83 65 64,45 Natuur en energie LA Apparaatkredieten 0,23 0,71 305 0,38 LC Algemeen 59,32 38,12 64 64,07 LC0 Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 0,04 0,05 145 0,12 LD0 Agentschap voor Natuur en Bos 5,99 6,47 108 6,31 LE0 Vlaams Energieagentschap 1,80 3,01 167 2,14 DAB’s 375,98 299,36 80 476,86 DAB Minafonds 375,98 299,36 80 476,86 Rechtspersonen binnen consolidatie 340,96 318,98 93 327,94 OVAM 62,77 64,25 102 52,53 VMM 151,70 132,26 87 181,34 VLM 119,98 115,94 97 87,87 Grindfonds 0,56 0,48 86 0,39 VREG 4,67 4,67 100 4,43 Minaraad 1,28 1,38 108 1,38 Rechtspersonen buiten consolidatie 651,04 587,12 90 736,13 De Watergroep 643,04 578,23 90 726,81 EV INBO 2,71 2,81 104 3,03 EV OC-ANB 5,29 6,08 115 6,29 De beleidsdomeinontvangsten situeren zich hoofdzakelijk bij de DAB Minafonds. De dotaties aan de DAB bedroegen 235,7 miljoen euro 263 . De eigen ontvangsten van de DAB waren voor 2013 begroot op 140,2 miljoen euro, terwijl de vorderingen slechts 63,6 miljoen euro bedroe - gen. De DAB voerde namelijk in 2013 een correctie uit op oude vorderingen en boekte aldus 262 Volgens het laatste door de Vlaamse Regering goedgekeurde inancieel verslag van de nv Aquain over 2012, factu- reerde Aquain in totaal 387,8 miljoen euro excl. BTW aan de drinkwatermaatschappijen, waarvan 256,3 miljoen euro werkingsuitgaven en 131,5 miljoen euro investeringsuitgaven beiden excl. BTW. 263 De aangepaste begroting voorzag in een dotatie van 152,2 miljoen euro. In december 2013 werd nog een dotatie toege- kend van 83,5 miljoen euro door herverdeling van een provisioneel krediet uit de algemene uitgavenbegroting 2013 van Financiën en Begroting CB01CB-G-2-ZPR. Daarmee verhoogde ook het uitgavenkrediet voor de werkingstoelage aan de drinkwatermaatschappijen LBC3LC-H-2-NWT. REKENINGENBOEK OVER 2013 REKENHOF, OKTOBER 2014 VLAAMS PARLEMENT STUK 36 2014-2015 – NR. 1 181 61,6 miljoen euro waardeverminderingen, waarvan 54,6 miljoen euro op vorderingen van vóór 2012 264 . Ook bevatten de Minafondsontvangsten 20,5 miljoen euro dividenden van de VMH, waarvan 6,7 miljoen euro over het boekjaar 2012 die de DAB boekte bij de uitbetaling in 2013. De daling van de ontvangsten 2013 tegenover 2012 met 177,5 miljoen euro is het resultaat van de netto-daling met ongeveer 45 miljoen euro voor de bovenvermelde elementen en de met 131,0 miljoen euro verminderde dotaties. De ontvangsten van het ministerie waren in 2013 nagenoeg uitsluitend bestemd voor de be- grotingsfondsen, met in totaal 43 miljoen euro voor het Bossencompensatiefonds ANB, het Energiefonds VEA en, vanaf 2013, het Vlaams Klimaatfonds 265 departement LNE. Het over - grote deel van die fondsenontvangsten bestond in de doorstortingen door de DAB Veiling Emissierechten van de opbrengsten uit de verkoop van emissierechten onder het Europese emissiehandelssysteem aan het Vlaams Klimaatfonds 36,4 miljoen euro 266 . Andere belang - rijke ontvangsten in het beleidsdomein waren de VMM-doorstortingen van de verkoopop- brengsten van de rioolwaterzuiveringsinstallaties RWZI’s aan de nv Aquain 267 . In 2013 was daarvoor 18,2 miljoen euro begroot, maar de verkopen werden uitgesteld tot 2014. In 2012 was voor die verkopen nog 57,9 miljoen euro ontvangen. De ontvangsten van de geconsolideerde rechtspersonen bevatten vooral dotaties 268 . De eigen ontvangsten waren met 26,4 miljoen euro 49,3 miljoen euro minder dan in 2012 relatief klein. De OVAM realiseerde daarvan 11,3 miljoen euro 2,6 miljoen euro meer dan in 2012, hoofdzakelijk ontvangsten voor bodemattesten. Zij namen toe door meer aleveringen en een hogere aangerekende retributie vanaf juni 2013. De eigen ontvangsten van de VLM bedroe- gen 13,3 miljoen euro 6,2 miljoen euro meer dan in 2012. Zij bestaan vooral uit de verkoop van gronden in het kader van de ruilverkavelingen 5,8 miljoen euro en ruildossiers voor de grondenbank 4,0 miljoen euro. Beide ontvangsten overstegen de ramingen. De VMM- ontvangsten waren met 1,4 miljoen euro beperkt 58,0 miljoen euro minder dan in 2012. Deze ontvangsten hangen samen met de RWZI-verkopen. De belangrijkste niet-geconsolideerde ontvangsten van De Watergroep waren de 475,5 mil- joen euro eigen ontvangsten, in het bijzonder uit waterverkopen en saneringsbijdragen, die samen 420,1 miljoen euro vertegenwoordigden. Voor de bovengemeentelijke saneringen inde De Watergroep eveneens een werkingstoelage van de DAB Minafonds van 53,0 miljoen euro. De vermindering van de ontvangsten met 148,6 miljoen euro is te verklaren doordat de btw- ontvangsten in 2012 100,1 miljoen euro vanaf 2013 niet meer budgettair werden aangerekend en door de lagere Minafondstoelage 52,7 miljoen euro. De begroting 2013 was voor geen van beide aangepast 269 , wat het verschil met de uitvoering verklaart. 264 Zie punt 3 van dit hoofdstuk. 265 Opgericht bij decreet van 9 november 2012. 266 Zie hoofdstuk 5, beleidsdomein Financiën en Begroting. 267 Dezelfde bedragen staan ook in de VMM-begroting als ontvangsten voor de verkoop van de RWZI’s en als uitgave voor de doorstorting. 268 Hoofdzakelijk van het ministerie en de DAB Minafonds, zie deel uitgaven. 269 Voor de werkingstoelage van de DAB Minafonds was slechts 12,2 miljoen euro begroot, overeenkomstig de aange- paste begroting 2013 zie DAB Minafonds. Uitgaven In miljoen euro Krediet Herv Vrk Over- Totaal Uitvoering Uitvoering na 1BC 2013 2013 drachten krediet 2013 2012 excl overlow Ministerie 568,12 84,15 56,94 57,95 767,96 663,29 86 766,88 LB0 Departement 433,29 84,14 41,30 13,22 571,95 522,82 91 618,80 LNE LA Apparaat- 44,84 0,12 0,66 0,78 46,40 44,41 96 41,48 kredieten LC Algemeen 383,71 84,02 40,64 12,44 520,81 473,67 91 572,92 LE Energie 4,74 - - - 4,74 4,74 100 4,40 LC0 Instituut voor 15,25 0,07 0,07 0,08 15,47 14,28 92 14,01 Natuur- en Bos- onderzoek LD0 Agentschap voor 50,84 -0,06 5,69 29,30 85,77 59,22 69 55,00 Natuur en Bos LA Apparaat- 41,29 - - - 41,29 40,94 99 39,67 kredieten LD Natuur, Bos 9,55 -0,06 5,69 29,30 44,48 18,28 41 15,33 en Groen LE0 Vlaams Energie- 69,54 - 9,88 15,35 94,77 66,97 71 79,07 agentschap LA Apparaat- 5,41 - - - 5,41 5,17 96 4,77 kredieten LE Energie 64,13 - 9,88 15,35 89,36 61,80 69 74,30 DAB’s 292,59 83,47 - - 376,06 356,14 78 504,05 DAB Minafonds 292,59 83,47 - - 376,06 356,14 95 504,05 Rechtspersonen 335,53 14,56 - - 350,09 310,18 89 326,10 binnen consolidatie OVAM 61,47 0,53 - - 62,00 61,48 99 50,89 VMM 149,65 -0,20 - - 149,45 123,02 82 176,52 VLM 114,77 14,23 - - 129,00 116,93 91 92,21 Grindfonds 3,56 - - - 3,56 2,89 81 1,12 VREG 4,80 - - - 4,80 4,79 100 4,30 Minaraad 1,28 - - - 1,28 1,07 83 1,06 Rechtspersonen 718,41 - - - 718,41 635,53 88 715,68 buiten consolidatie De Watergroep 702,06 - - 702,06 626,74 89 705,27 EV INBO 2,84 - - - 2,84 3,26 115 2,57 EV OC-ANB 13,51 - - - 13,51 5,53 41 7,84 De belangrijkste uitgaven van het ministerie situeren zich in het departement LNE, met 552,8 miljoen euro verefeningen, waarvan 449,2 miljoen euro dotaties aan de te consolideren instellingen in het beleidsdomein LNE en 2,7 miljoen euro aan instellingen buiten het beleids - domein. De meeste dotaties komen uit het programma LC: de dotatie aan de DAB Minafonds 235,7 miljoen euro en de werkings- en investeringsdotaties aan de agentschappen OVAM 20,3 miljoen euro, VMM 129,1 miljoen euro en VLM 55,4 miljoen euro. De dotaties aan de SAR Minaraad 1,3 miljoen euro komen uit het programma LA en die aan de VREG 4,7 mil - joen euro uit het programma LE van het departement LNE. Daarbuiten kent ook het ANB uit het programma LD, nog dotaties toe aan de VLM 2,7 miljoen euro. Het totaal van de dotaties daalde in 2013 met 82,5 miljoen euro, vooral de dotatie aan de DAB Minafonds. Sinds 2013 bevatten de departementale uitgaven programma LC ook de uitgaven van het Vlaams Klimaatfonds. Zij zijn begroot op 36,4 miljoen euro, maar het fonds besteedde maar 11,5 miljoen euro, voornamelijk voor een grondige renovatiepremie aan sociale huisvestings - REKENINGENBOEK OVER 2013 REKENHOF, OKTOBER 2014 VLAAMS PARLEMENT STUK 36 2014-2015 – NR. 1 183 maatschappijen 7,8 miljoen euro. Volgens het advies van het Instituut voor de Nationale Rekeningen INR was van de doorgestorte 36,4 miljoen euro uit emissierechtenverkoop 270 slechts 11,5 miljoen euro aanrekenbaar in 2013. De belangrijke beleidskredieten van het ministerie situeren zich bij het VEA programma LE, met 74,0 miljoen euro begrote kredieten, 15,4 miljoen euro overgedragen kredieten, en 61,8 miljoen euro verefeningen. Veruit de grootste recurrente verefeningsuitgaven 56,1 miljoen euro waren bestemd voor energie-eiciëntie op grond van het energiedecreet 271 , dat aan de netbeheerders openbare dienstverplichtingen oplegde: energiescans en sociale dakisolatieprojecten doen uitvoeren en premies voor rationeel energiegebruik toekennen. Het Energiefonds deed in 2013 minder verefeningen, vooral door verminderde uitbetalingen op vastleggingen uit het verleden 3,7 miljoen euro, 6 miljoen euro minder dan in 2012. De begroting 2013 voorzag ook in 2,8 miljoen euro voor de vergoedingen aan de netbeheerders voor de banking van groenestroom- en warmtekrachtcertiicaten en 2,5 miljoen euro voor het nieuwe ondersteuningsmechanisme voor groene warmte. Voor beide zijn de eerste verefenin- gen echter naar 2014 verschoven door vertragingen in de regelgeving. De kredieten van het ANB programma LD dienen o.m. voor de verwerving van gronden voor bebossing door het Bossencompensatiefonds. Het ANB verefende daarvoor 4,5 miljoen euro, iets meer dan in 2012 door de steun aan nieuwe bebossingsprojecten van lokale besturen. De verefeningkredieten van de DAB Minafonds kenden geen overschrijdingen en weinig on- deraanwendingen 272 . De sterke daling van de begrotingsuitvoering 2013 tegenover die in 2012, met 157,1 miljoen euro, komt vooral door een vermindering van de werkingstoelagen aan de drinkwatermaatschappijen met 145,3 miljoen euro tot 111,5 miljoen euro 273 en een daling van de investeringsbijdragen voor de aanleg van gemeentelijke rioleringen en de bouw van klein - schalige waterzuiveringsinstallaties met 10,3 miljoen tot 78,0 miljoen euro 274 . De uitgaven voor de samenwerkingsovereenkomsten met de Vlaamse gemeenten en provincies 26,3 mil - joen euro en voor de aankoop van gronden en investeringen in ANB-domeinen 20,9 mil- joen euro bleven nagenoeg constant. Ten slotte stortte de DAB ook dotaties aan enkele LNE- agentschappen, voornamelijk aan de OVAM 29,7 miljoen euro, een toename met 5,9 miljoen euro en de VLM 10,9 miljoen euro. De belangrijkste agentschappen van het beleidsdomein binnen de consolidatie, de OVAM, de VMM en de VLM, gaven in 2013 samen 301,4 miljoen euro uit. Die uitgaven waren overwegend bestemd voor de personeels- en werkingskosten respectievelijk 36,8 miljoen, 87,8 miljoen en 57,7 miljoen euro. Zij deden ook speciieke uitgaven voor de beleidsuitvoering. De OVAM spendeerde 22,9 miljoen euro aan ambtshalve verwijderingen en saneringen. De VMM gaf 32,9 miljoen euro uit aan waterbouwkundige werken op de onbevaarbare waterlopen van eer - 270 Zie deel ontvangsten. 271 Energiedecreet van 8 mei 2009 en energiebesluit van 19 november 2010. 272 Weliswaar waren er, vooral naar het jaareinde, verscheidene kredietherverdelingen. 273 Eind 2012 betaalde de DAB Minafonds 67,3 miljoen euro als voorschot voor het werkingsjaar 2013 en eind 2013 een voorschot van 21,4 miljoen euro voor het werkingsjaar 2014. 274 De vermindering in 2013 deed zich niet voor bij de vastleggingskredieten, met een nagenoeg ongewijzigde uitvoering van 110 miljoen euro.